Het schaakbord: uitleg voor de beginnende schaker

Hoe ziet het bord er uit, hoe wordt het bord gebruikt, welke termen worden er gebruikt en hoe is het bord ingedeeld? Het zijn allemaal vragen die beginnende schakers zullen hebben als ze net de 'wondere wereld van het schaken' zijn binnengestapt.

Het Bord

Het schaakbord is het ‘strijdperk’ waarop 2 schakers proberen elkaar te verslaan. Het bord bestaat uit 64 vakken die velden worden genoemd. Bij het klaarzetten van het bord dient men erop te letten, dat het bord juist wordt neergelegd. Een handig ezelsbruggetje hierbij is dat men kijkt naar het veld rechtsonder in de hoek. Dit dient altijd een wit veld te zijn. Zie afbeelding 1.

De indeling van het bord

Met het doel om schaakpartijen te kunnen vastleggen is het bord ingedeeld in rijen, lijnen en velden. De indeling van het bord maakt het mogelijk om elk veld afzonderlijk te kunnen aanduiden met een letter cijfercombinatie. Op die manier kan elke zet die men doet schriftelijk worden vastgelegd.
Lijnen
De lijnen zijn de verticale kolommen op het schaakbord. Deze lijnen worden aangeduid met de letters A t/m H. Zo is in afbeelding 2 de c-lijn weergegeven.
Rijen
Rijen zijn de horizontale kolommen op het schaakbord. De rijen worden aangeduid met de cijfers 1 t/m 8. In afbeelding 3 staat de 7e rij weergegeven.
Velden
Deze indeling in rijen en lijnen maakt het voor ons dus mogelijk om schaakpartijen vast te kunnen leggen. We kunnen elk veld van het schaakbord immers specifiek aanduiden met een letter-cijfer combinatie. Ter illustratie is veld b5 in afbeelding 4 aangeven.

De Beginopstelling

Voor het juist vastleggen van schaakpartijen is het van belang dat de spelers bij het opzetten van de beginopstelling de schaakstukken op de goede zijde van het bord plaatsen. De witte stukken worden hierbij altijd op de rijen 1 en 2 opgesteld. De zwarte stukken worden op de rijen 7 en 8 opgesteld. Zie de beginopstelling in afbeelding 5.

Specifieke delen van het bord

In praktijk wordt een aantal delen van het bord met een specifieke term uitgedrukt. Zo zal er regelmatig gesproken worden over het centrum, de koningsvleugel en de damevleugel.

Centrum

Als men het over het centrum heeft dan worden daar de gezamenlijke velden d4, d5, e4 en e5 bedoeld. Het centrum is het gedeelte van het bord waar het meest gestreden wordt, aangezien de schaakstukken de meeste activiteit in het centrum kunnen ontplooien. In afbeelding 6 is het centrum aangeduid.

Koningsvleugel

Spreekt men van de koningsvleugel dan bedoelt men de flank van het bord waar de witte en de zwarte koning in de beginopstelling geposteerd staan. De witte koning staat in zijn beginpositie op veld e1 en zijn zwarte tegenhanger op e8. De koningsvleugel is dan vanuit het witte kamp gezien de rechterkant van het bord. Vanuit zwart gezien is dat het de linkerkant van het bord. Concreet gezegd zijn dit de lijnen e, f, g en h bij elkaar gevoegd.

Damevleugel

Als men het over de damevleugel heeft dan wordt de flank van het bord bedoeld waar de witte dame en de zwarte dame zich in de beginopstelling bevinden. De witte dame staat op d1 en de zwarte dame op d8. De damevleugel is van wit uit gezien de linkerflank van het bord. Voor zwart is dat de rechterkant van het bord. Dit zijn de lijnen a, b, c en d bij elkaar gevoegd.

In afbeelding 7 zijn de koningsvleugel en de damevleugel weergegeven.

Met bovenstaande informatie heeft men als beginnend schaker alle essentiële kennis met betrekking tot het schaakbord op een rijtje. Deze basiskennis is dan ook onontbeerlijk voor iedere schaker.