Het gebruik van hoofdbescherming in sport

Bij sommige sporten is hij niet meer weg te denken: de helm. Vele levens zijn gered doordat sporters een helm droegen, en in steeds meer sporten wordt er gebruik gemaakt van zogenaamde hoofdbescherming. Denk daarbij aan het wielrennen, wintersporten als skiën en snowboarden, paardensport, schaatsen en (ijs)hockey.

Sporten waarin gebruik wordt gemaakt van hoofdbescherming

In onderstaande lijst zijn een aantal sporten te vinden waarbij gebruik wordt gemaakt van hoofdbescherming. Er zijn echter nog veel meer voorbeelden te vinden.

• Wegwielrennen
• Mountainbiken
• Skiën
• Snowboarden
• Schaatsen
• Skateboarden
• Paardrijden
• Hockey
• Cricket
• Football
• Rugby
• Bobsleeën
• Racesport
• IJshockey

Wielrennen

Bij het wielrennen op de weg is het dragen van een helm sinds mei 2003 verplicht. Op 11 maart van dat jaar was Andrej Kivilev ten val gekomen in de Franse rittenkoers Parijs – Nice, en een dag later overleed de Kazachse renner aan de gevolgen van de valpartij. Zijn helm had hij vlak daarvoor afgezet, omdat hij het te warm vond…

De Internationale Wielerunie (UCI) pleitte er in 1991 al voor om het gebruik van een helm verplicht te stellen, maar stuitte destijds op een massaal protest van de wielrenners. Zij waren van mening dat de helmen te zwaar en te warm waren. Na het fatale ongeval van Kivilev gingen de profrenners alsnog akkoord, waardoor sinds maart 2003 de helmplicht in het wielrennen bestaat. De helm die wordt gebruikt weegt slechts zo’n 200 gram, en ventileert uitstekend waardoor de renners zo min mogelijk last hebben van de warmte die de hoofdbescherming veroorzaakt.

IJshockey

Net als bij veel andere sporten werd het dragen van een helm bij ijshockey verplicht gesteld toen er een dodelijk ongeluk plaats vond. Bill Masterton van Minnesota stierf in 1968 na een harde val op het ijs. De Noord – Amerikaanse ijshockeybond NHL verplichtte de helm uiteindelijk in 1979. De helmplicht geldt bij ijshockey opvallend genoeg niet alleen voor de spelers tijdens wedstrijden, maar ook tijdens trainingen en de warming – up. Ook trainers en vrijwilligers die op het ijs komen te staan tijdens een training moeten zich in Noord – Amerika aan de helmplicht houden.

Boksen

Bij boksen is het de bedoeling om de tegenstander knock – out te slaan, wat wordt veroorzaakt door een snelle draai van het hoofd als gevolg van een stoot. In het professionele boksen is het voor de boksers verboden om hoofdbescherming te dragen, maar in het amateurboksen geldt wel een helmplicht. Die werd in 1984 ingevoerd omdat bij de bokser Muhammed Ali in datzelfde jaar de ziekte van Parkinson werd vastgesteld. Hoofdbescherming in het boksen klinkt paradoxaal, omdat het juist het doel van de sport is om een tegenstander op zijn hoofd te raken. In het amateurboksen gaan ook lang stemmen op om de helmplicht weer af te schaffen, om de aantrekkelijkheid van de sport te vergroten…

Skiën

Skiërs halen tijdens een afdaling snelheden van wel 150 kilometer per uur, dus is het niet gek dat zij verplicht zijn om een helm te dragen tijdens bepaalde wedstrijden. In het alpine skiën is het voor de skiërs verplicht om op de onderdelen afdaling en Super – G een helm te dragen. Bij de reuzenslalom en de slalom wordt het wel aangeraden, maar is het door de internationale skifederatie (FIS) niet verplicht gesteld. Wel is het zo dat alle skiërs gebruik maken van een helm.

Op recreatief vlak is het in sommige delen van de Alpenlanden verplicht voor kinderen om een helm te dragen op de pistes. Volwassenen zijn overal vrij in hun keuze om een helm te dragen, maar de FIS raadt iedereen wel aan om gebruik te maken van hoofdbescherming op de skipistes. De snelheden van recreatieve skiërs kunnen ook enorm oplopen, waardoor zij veel gevaar lopen op hoofdletsel bij een valpartij.

Schaatsen

Schaatsers op de langebaan dragen nooit een helm, maar er is in het verleden wel veel gesproken over het wel of niet invoeren van een helmplicht voor schaatsers. Tot 2005 was het voor professionele schaatsers zelfs verboden om gebruik te maken van een helm, omdat het aerodynamische voordelen met zich mee zou brengen. De ISU, de internationale schaatsbond, ging na een valpartij van Gerard van Velde overstag en besloot dat het vanaf dat moment voor schaatsers mogelijk was om een valhelm te gebruiken tijdens een wedstrijd. Geen langebaanschaatser is er echter aan begonnen: de helm zou oncomfortabel passen en alleen maar tot tijdverlies lijden… De enige schaatsers die verplicht zijn om een helm te dragen, zijn shorttrackers. Vanwege de krappe indoorbanen waar zij hun rondjes afleggen is het voor deze sporters wel verplicht om een valhelm te gebruiken.

Dragen van een helm: wel of niet?

Waar het in verschillende landen verplicht is voor kinderen om een fietshelm te dragen, is dat in Nederland niet zo. Wel kiezen steeds meer ouders er voor om hun kinderen een helm op te zetten wanneer ze leren fietsen, maar iedereen heeft nog steeds de keuzevrijheid om een helm wel of niet op te zetten. In het voetbal wordt vaak gesproken over het verplicht stellen van een helm voor de keeper, omdat in het profvoetbal regelmatig voorbeelden te vinden zijn van keepers die aan hun hoofd geblesseerd raken bij een botsing. De Tsjechische doelman Cech is één van de weinigen in het profvoetbal die altijd met hoofdbescherming speelt. In zijn situatie is het echter noodzakelijk: door een botsing in 2006 is één deel van zijn schedel zachter dan de rest, waardoor hij zonder helm niet meer zou mogen keepen.

In sommige sporten is bewezen dat het dragen van hoofdbescherming voor meer blessures zorgt, maar als tegenargument wordt gegeven dat de opgelopen blessures met hoofdbescherming wel minder zwaar zijn vergeleken met de situatie zonder hoofdbescherming. Het is duidelijk dat veel sporters het object vooral als een hindernis zien in hun presteren, maar het verleden heeft uitgewezen dat het in sommige sporten maar goed is dat er een helmplicht is ingevoerd. Al zullen lang niet alle sporters het daar mee eens zijn…