De Olympische helden van Squaw Valley 1960

Vanwege de specifieke omstandigheden die nodig zijn voor de wedstrijden, worden de Olympische Spelen vaak in kleinere steden georganiseerd. Het ski-oord Squaw Valley (dichtbij Lake Tahoe in de Amerikaanse staat Californië) is daarbij de absolute koploper. In vijf jaar tijd – in 1955 werden de Olympische Spelen aan Squaw Valley toegewezen – werd het skigebied met één hotel en één skilift veranderd in een volledig, met alle voorzieningen, uitgeruste toplocatie. De Sovjet Unie won het medailleklassement, ruim voor het eenheidsteam van de beide Duitslanden. De Verenigde Staten kwamen in eigen land niet verder dan plek drie.

Overzicht

In 1960 mochten voor het eerst vrouwelijke schaatsers aan de Olympische Spelen meedoen, op de 500, 1000, 1500 en 3000 meter. Nederland stuurde overigens pas in 1964 met Willy de Beer de eerste Nederlandse schaatsster het Olympische ijs op. Ook de 20 kilometer biatlon voor mannen was nieuw. Tegenover deze vijf nieuwe onderdelen stond het tijdelijk verdwijnen van de tweemans- en viermansbob. Een bobsleebaan bouwen was de organisatoren namelijk te prijzig, dus dat onderdeel verdween eenmalig van het programma. Nederland haalde twee medailles: zilver voor Sjoukje Dijkstra bij het kunstrijden en brons voor Jan Pesman op de 5000 meter schaatsen. De openings- en de sluitingsceremonie werden door Walt Disney verzorgd.

Jevgeni Grishin (Sovjet Unie – schaatsen)

Tweevoudig gouden medaille-winnaar van 1956 Jevgeni Grishin ging ook in Squaw Valley op medaillejacht. Op 24 februari bleef hij de Amerikaan Bill Disney (geen familie van Walt) 0,1 seconde voor op de 500 meter, twee dagen later op de 1500 meter was het nog krapper. Net als vier jaar geleden was de hoge ligging van de baan gunstig voor sprinters als Grishin. Mede daardoor klokte hij dezelfde tijd (2.10,4) als de Noorse allrounder Roald Aas, waardoor beiden een gouden medaille wonnen. Zijn laatste twee wereldrecords vestigde Grishin in 1963 op de Medeobaan van Alma Ata: eerst dook hij als eerste schaatser ooit officieel onder de 40 seconden op de 500 meter (39,6 seconden), een dag later verbeterde hij zijn record naar 39,5 seconden. Grishin nam ook nog deel aan de Winterspelen van 1964 (zilver op de 500 meter) en 1968. Als bijna 37-jarige legde hij in Grenoble toch nog beslag op de vierde plek op de 500 meter.

Helga Haase (Duits eenheidsteam – schaatsen)

De in het Duitse Danzig (tegenwoordig Gdansk in Polen) geboren Helga Haase was de allereerste Olympische schaatskampioene. De sprintster veroverde op de eerste dag van de schaatswedstrijden (20 februari) goud op de 500 meter, net 0,1 seconde voor Natalja Dontsjenko uit de Sovjet Unie. Haase was geen uitzonderlijk talent, maar ze was wel op het juiste moment in vorm. Een maand voor de Winterspelen vestigde ze in Davos een nieuw wereldrecord op de mini-vierkamp. Dat record werd overigens een dag later alweer uit de boeken gereden door Tamara Rylova (Kazachstan/Sovjet Unie). In Squaw Valley kwam Haase een dag later ook nog uit op de 1500 meter. Die afstand kwam niet uit de verf, Haase eindigde ruim zes seconden na winnares Lidija Skoblikova (Sovjet Unie) als achtste. In haar laatste afstand op deze Spelen, de 1000 meter op 22 februari, behaalde Haase nog zilver. Opnieuw ging de Sovjet Unie (Klara Goesova) er met het goud vandoor. Vier jaar later in Innsbruck bleef Haase (29 jaar oud inmiddels) steken op een achtste (500 meter), vierde (1000 meter) en vijfde plek (1500 meter).

Ernst Hinterseer (Oostenrijk – skiën)

Op de vorige Spelen in Cortina d’Ampezzo kwam de Oostenrijkse skiër Ernst Hinterseer niet verder dan een zesde plek op de reuzenslalom. De jaren erna presteerde Hinterseer wisselvallig. Het ging mis toen hij tijdens de training in 1958 zijn been brak en door trombose zelfs nog kort in levensgevaar was. Het kostte Hinterseer twee seizoenen om weer op niveau te komen. Voor de Winterspelen in Squaw Valley was hij dan ook zeker geen favoriet. Met zijn verrassende bronzen medaille op de reuzenslalom behaalde hij echter zijn allereerste medaille op grote kampioenschappen. Drie dagen later presteerde hij nog beter. Voor zijn landgenoot Mathias Leitner en de Fransman Charles Bozon won hij goud op de slalom. Het leverde hem tevens de uitverkiezing 'Oostenrijks Sportman van het Jaar 1960 op.

Sixten Jernberg (Sweden – langlaufen)

Op 19 februari begon Sixten Jernberg vol vertrouwen aan zijn tweede Olympische avontuur na Cortina d’Ampezzo. Met dertien seconden voorsprong op zijn landgenoot Rolf Ramgard en bijna anderhalve minuut op de Sovjetrus Nikolay Anikin won hij de dertig kilometer langlaufen. Vier dagen later was de Noor Hakon Brusveen op de vijftien kilometer verrassend sneller dan Jernberg. De Zweed had wel lang de leiding, maar moest uiteindelijk met drie seconden achterstand genoegen nemen met zilver. Tijdens de vier keer tien kilometer estafette maakten Zweden en Jernberg hun favorietenrol niet waar. Vooral teamlid Janne Stefansson zakte door het ijs, waardoor Zweden na twee lopers kansloos zesde lag. Slotloper Jernberg strandde op tien seconden van Anikin op de vierde plek, maar noteerde wel de op één na (Veikko Hakulinen uit Finland) snelste tijd van allemaal. Dat gaf hem voldoende moed om twee dagen later tijdens de vijftig kilometer voortvarend van start te gaan. Jernberg lag op kop na tien kilometer, maar was bij 25 kilometer al teruggevallen naar plek vier. Ook zijn landgenoot Lennart Larsson haalde hem daarna nog in. Zo werd Jernberg teleurstellend vijfde, op zes minuten en twaalf seconden achterstand van de Fin Kalevi Hamalainen.

Knut Johannesen (Noorwegen – schaatsen)

Op de lange afstanden was Knut Johannesen al sinds midden jaren vijftig een ster. Dat bewees hij ook op de Olympische Spelen van 1956, waar hij al zilver won op de tienduizend meter. Vier jaar later komt Johannesen als regerend Europees kampioen allround naar Squaw Valley. Hij besluit ook maar meteen aan alle afstanden mee te doen. Zelfs op de 500 meter, waar hij als stayer natuurlijk niets te zoeken heeft en als twintigste eindigt. Een dag later staat de 5000 meter op het programma, en Johannesen legt beslag op de tweede plek. Ruim vier seconden voor de Nederlander Jan Pesman, maar wel bijna tien seconden achter winnaar Viktor Kositsjkin. Na het tussendoortje van de 1500 meter (elfde plek) volgt het hoogtepunt in de carrière van Johannesen. Op de tien kilometer snoept hij maar liefst 46 seconden af van het stokoude record (1952) van zijn landgenoot Hjalmar Andersen. De nieuwe toptijd is 15.46,2. Zijn concurrent op deze Spelen, Kositsjkin duikt hierna ook nog stevig onder de toptijd van Andersen, maar komt toch 2,6 seconden tekort op Johannesen.

Verenigde Staten (IJshockey)

In eigen land wonnen de Verenigde Staten voor het eerst na vijf keer zilver en een keer brons de gouden ijshockeymedaille. In de voorronde werden eerst Tsjechoslowakije (7-5) en Australië (12-1) geklopt, daarna volgde een finaleronde met zes landen. West-Duitsland (9-1), Zweden (6-3) en nogmaals Tsjechoslowakije (9-4) werden relatief gemakkelijk weggezet. In de 2-1 winst op Canada was het vooral doelman Jack McCartan – hij stopte 39 schoten op z’n doel – de held, tegen de Sovjet Unie scoorde steraanvaller Roger Christian de allesbeslissende 3-2.