De Olympische helden van Grenoble 1968

Vierenveertig jaar na Chamonix werden de Olympische Winterspelen weer in Frankrijk gehouden. Grenoble won deze uitverkiezing overigens maar nipt van het Canadese Calgary. Dankzij tv-uitzendingen van ABC werden de Spelen eindelijk ook in de Verenigde Staten echt populair. In totaal namen 37 landen deel: 24 uit Europa, 8 uit Azië/Oceanië, 4 uit Noord- en Zuid-Amerika en 1 uit Afrika (Marokko).

Overzicht

Het programma van de Winterspelen blijft groeien. Met de toevoeging van de vier keer 7,5 kilometer op de biatlon staat de teller in Grenoble op 35 onderdelen. Voor het eerst deed de DDR mee als land. Dat leverde nog een ruzie bij het damesrodelen op, waar West-Duitsland uiteindelijk met succes protesteerde tegen de Oostduitse dames die onreglementair hun ijzers hadden verwarmd. Mede hierdoor eindigde West-Duitsland in de onderlinge prestigestrijd voor de DDR, maar wel ver achter Noorwegen, de Sovjet Unie, thuisland Frankrijk en Italië.

Ludmila Belousova en Oleg Protopopov (Sovjet Unie – kunstrijden)

Dit paar begon in 1958 aan hun internationale carrière, met de Spelen van Squaw Valley als eerste hoogtepunt. Daar bleef het bij een negende plek, maar vanaf 1962 (zilver op de wereldkampioenschappen) zijn ze wereldtop. In 1964 winnen ze al de gouden medaille in Innsbruck, een medaille waar de Sovjet Unie/Rusland daarna 42 jaar lang, tot en met 2006, het patent op had. Vier jaar later zijn Belousova en Protopopov zeker al wat op leeftijd (32 en 35 jaar), maar nog niet versleten. Het echtpaar (in 1957 getrouwd, maar Belousova hield haar meisjesnaam aan) was vooral een stukje creatiever dan de concurrenten, wat bijvoorbeeld leidde tot het uitvinden van drie verschillende dodenspiralen. De Protopopovs waren talentrijker, maar ook meer vastberaden dan hun concurrenten: om zoveel mogelijk uit hun carrière te halen besloten ze kinderloos te blijven.

Carry Geijsen en Ans Schut (Nederland – schaatsen)

Vanaf eind jaren zestig was de hegemonie van de Russische schaatsers doorbroken en waren het de Nederlandse vrouwen die heersten. In 1964 wonnen de Russische vrouwen nog alle goud (vier keer), drie zilver en twee brons, in 1968 veroverde alleen Ludmila Titova eenmaal goud en eenmaal zilver. Terwijl Stien Kaiser brons won op de 1500 en 3000 meter, brachten Ans Schut en Carry Geijsen goud mee naar huis. Schut stelde eerst teleur met een twaalfde plek op de 1500 meter, maar bleef op 12 februari als enige onder de vijf minuten op de 3000 meter. Carry Geijsen deed het nog beter. Op 10 februari had ze al zilver behaald op de 1500 meter achter de Finse Kaija Mustonen en voor Kaiser. Een dag later was het zelfs goud voor Geijsen op de 1000 meter, voor Titova en de 16-jarige Dianne Holum, de latere trainster van Eric Heiden.

Toini Gustafsson (Zweden – langlaufen)

De Zweedse langlaufer Toini Gustafsson bewaarde haar beste prestaties voor de Olympische Spelen. Op alle WK’s waaraan ze deelnam won ze slechts een keer zilver en twee keer brons. In Innsbruck in 1964 kon Gustafsson al een keer zilver bemachtigen, op de drie keer vijf kilometer estafette. In Grenoble was ze, dertig jaar oud, ongenaakbaar. Zowel op de vijf als de tien kilometer won ze goud, voor de Russische (op de vijf) en Noorse (op de tien) concurrentie. Tot slot veroverde Gustafsson met Zweden wederom zilver op de estafette, achter Noorwegen, maar voor de Sovjet Unie.

Jean-Claude Killy (Frankrijk – skiën)

Na een volledig mislukte Olympische Spelen in 1964 zinde Jean-Claude Killy in Grenoble op revanche. Killy was snel en slim tegelijk. Hij was de eerste die de elektronische tijdswaarneming in zijn voordeel uitbuitte, door zichzelf omhoog te duwen en zodoende al met een beetje snelheid tegen het startstokje aan te duwen. Dat was nieuw in 1968. Killy won de afdaling op 9 februari, de reuzenslalom op 12 februari en de slalom op 17 februari. De reuzenslalom was een makkie (meer dan twee seconden voorsprong op de Zwitser Willy Favre), op de andere twee onderdelen moest Killy hard werken. Tijdens de afdaling had zijn landgenoot Guy Périllat aan de finish slechts 0,08 seconden achterstand. En in de slalom was de voorsprong op de Oostenrijker Herbert Huber ook maar 0,09 seconden. Dubieuzer was de diskwalificatie van de Oostenrijker Karl Schranz, die zijn race (het was zeer mistig) eerst mocht overdoen omdat hij claimde dat een mysterieuze man hem had tegen gehouden. Hierin klokte hij de snelste tijd, maar die race werd na afloop alsnog ongeldig verklaard. Met drie keer goud had Killy het hoogst haalbare in zijn sport bereikt, en ging hij na het seizoen, 24 jaar oud, al met pensioen.

Eugenio Monti (Italië – bobsleeën)

Soms komt alles op het laatste moment nog goed. Zo ook bij de Italiaan Eugenio Monti. Vier jaar eerder in Innsbruck viel hij op door sportief gedrag, maar kwam hij niet verder dan tweemaal brons. Terwijl Monti als een grootvorst heerste in zijn sport: zeven keer wereldkampioen in de tweemansbob, twee keer in de viermansbob. In Alpe d’Huez (daar was de bobsleebaan voor deze Spelen) was het tijd voor zijn laatste kunstje, als 40-jarige. In de tweemansbob klokte Monti met partner De Paolis precies dezelfde totaaltijd als de Westduitsers Floth en Bader. Omdat zijn snelste heat sneller was, kregen hij en De Paolis het goud omgehangen. Ook in de viermansbob was het spannend. Met wederom De Paolis en met Zandonella en Armano bleef Monti de Oostenrijkse bob net 0,09 seconden voor.

Kees Verkerk (Nederland – schaatsen)

Kees Verkerk won vier jaar eerder in Innsbruck al zilver op de 1500 meter en was in 1966 en 1967 wereldkampioen allround. Er werd dan ook iets verwacht van de man uit Puttershoek. En Verkerk loste die verwachtingen ook in. Na de opwarmer van de 500 meter (33e plaats) deed Verkerk op de 5000 meter een eerste gooi naar goud. Met een nieuw wereldrecord leek dat ook te lukken. Totdat Fred Anton Maier zijn oude record in een latere race weer terug pakte. Maar weer een dag later lukte het Verkerk wel. Op glorieuze wijze zelfs. Verkerk was oppermachtig en noteerde met 2.03.4 een tijd die 1,6 seconden sneller was dan Ard Schenk en de Noor Ivar Eriksen, die beiden zilver ontvingen. De afsluitende tien kilometer werd voor Nederland geen succes. Verkerk was met z’n vijfde plek wel de beste Nederlander, voor Peter Nottet (8e) en Jan Bols (13e). In de jaren daarna verloor Verkerk langzaam terrein. In Sapporo haalde hij zijn vierde en laatste Olympische medaille, zilver op de 10 kilometer. Op de 1500 meter (8e) en 5000 meter (6e) bleef het bij ereplaatsen. Verkerk trouwde met een Noorse vrouw en begon een recreatiebedrijf/camping in Noorwegen.

Sovjet Unie (IJshockey)

Al in 1964 toonde de Sovjet Unie aan oppermachtig te zijn in ijshockeyland, in 1968 is er ook slechts één favoriet. De praktijk in Grenoble is echter veel spannender. De Sovjet Unie begint met vier grote overwinningen: 8-0 tegen Finland, 9-0 tegen de DDR, 10-2 tegen de Verenigde Staten en 9-1 tegen West-Duitsland. Concurrenten Tsjechoslowakije en Zweden winnen ook vier keer, zij het minder overtuigend, Canada verliest van Finland. Daarna komen de favorieten elkaar pas tegen: de Sovjet Unie wint van Zweden (3-2), Tsjechoslowakije verliest van Canada (2-3). In ronde zes volgt de grote verrassing: Tsjechoslowakije wint van de Sovjet Unie met 5-4, Canada wint van Zweden (3-0). Alles komt nu aan op de laatste wedstrijddag: de Sovjet Unie, Canada en Tsjechoslowakije hebben elk tien punten, Zweden is al kansloos voor goud met acht punten. Terwijl de Tsjechoslowaken hun kansen vergooien door een 2-2 gelijkspel tegen Zweden, laat de Sovjet Unie niets heel van Canada: 5-0. In de goals en assists-lijst eindigen vier Sovjetrussen bovenaan: Anatoli Firsov (12 goals + 4 assists), Viktor Polupanov (6+6), Viacheslav Starshinov (6+6) en Vladimir Vikulov (2+10).