Systema, Russische krijgskunde

Systema (Система) is een vechtkunst die uit Rusland afkomstig is. Systema is de ‘gevechtstraining’ van de Russische antiterreureenheden bekend als Spetsnaz. Het is door de eeuwen heen ontwikkeld op basis van kennis die de Russen opdeden van binnenvallende volkeren. Ook gingen de Russen zelfstandig op zoek naar gevechtstechnieken. Zo ontstond in de jaren twintig van de afgelopen eeuw het Sambo. Hieruit werd het systema verder ontwikkeld. Systema maakt gebruik van een minimum aan energie om een maximum aan effect te scoren. Daarbij maakt systema gebruik van ademhaling, ontspanning, structuur en beweging. Het is een op realiteit gebaseerde zelfverdediging door o.a. scenario trainingen.

Spetsnaz

De speciale eenheden (spetsnaz) worden opgeleid om zowel staatsgevaarlijke (terreur)groeperingen, vijandelijke eenheden als zware criminelen aan te pakken. Daarbij is een goede beheersing van lichaam en geest een uitermate belangrijk wapen. Non-destructie en energiebesparing zijn daarbij cruciaal. Systema is hier speciaal voor ontwikkeld. De Russen hebben de kennis van het systema altijd zorgvuldig geheim gehouden. Inmiddels is er wel een commerciële, recreatieve vorm in het westen bekend. Het echte spetsnaz systema wordt niet vrijelijk aan een ieder aangeboden. Zowel in Duitsland als Nederland zijn er enkele gesloten kleinere groepen actief met deze spetsnaz systema trainingen. Deze trainingen zijn no nonsense en compromisloos in tegenstelling tot het recreatieve systema. De recreatieve systema trainingen voor het grote publiek zijn vrijelijk toegankelijk bij enkele sportscholen. Daarbij ligt de nadruk meer op ontspanning en stressreliëf.

Wetenschappelijke bewegingsleer

Systema is meer een bewegingsleer dan een gevechtsmethode. Men maakt geen gebruik van standaard technieken, standaard oplossingen en/of techniekseries. Ook kent het systema geen banden, rangen en gevechtstanden. Met name tijdens de Koude Oorlog werd het systema verder ontwikkeld vanuit de wetenschap van met name:

• Anatomie
• Fysiologie
• Biochemie
• Biomechanica
• Psychologie
• Mechanica (voor o.a. wapenkennis)

Vier kernprincipes

1 Ademhaling

Een goede ademhaling is van belang voor alle biochemische processen in het lichaam. De ademhaling wordt vaak verstoord in een acute stress-situatie bijv. een onverwachtse aanval. Het snel op orde krijgen van de ademhaling geeft een verhoogde overlevingskans. Voor het dagelijkse leven betekend een goede ademhaling een verbetering van gezondheid.

2 Beweging

Beweging zowel van lichaam als geest is noodzakelijk om een aanval op tijd te kunnen ontwijken dan wel te neutraliseren. ‘Stil staan is dood gaan’. Snel, effectief bewegen zonder overtollig energie verlies is belangrijk. Soepel en flexibel kunnen bewegen voorkomt ook blessures in het gewone leven.

3 Structuur

Structuur of wel de houding van een persoon kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn. Effectief handelen tegen de structuur van een aanval betekend 'het laten instorten van de lichamelijke of geestelijke structuur' waardoor de aanval wordt gestopt. Zorgen dat het eigen lichaam een goede structuur heeft en een stabiele geest is uiteraard een onderdeel dat niet wordt vergeten

4 Ontspannen

Ontspannen blijven van lichaam en geest betekent niet dat er geen krachtige actie wordt ondernomen. Maar wel dat een minimale inzet van energie een zo effectief mogelijk resultaat oplevert. Bij systema wordt er eerder “zacht ontvangen en hard gegeven”.

Complete Realistische Trainingen

Anders dan bij vechtsporten geldt voor de spetsnaz dat alles praktisch toepasbaar moet zijn. Hierdoor zijn systematrainingen geheel anders dan van vechtsporten. Het ‘spelen’ van realistische situaties zoals bijvoorbeeld een overval bij het pinnen behoort standaard tot de trainingen. In de trainingen houdt men rekening met de pre- en post- periode van bijvoorbeeld een aanval. Kan men een situatie vooraf herkennen en daardoor ombuigen danwel voorkomen dan is dit te verkiezen boven een daadwerkelijk gevecht. Ook wordt er rekening gehouden met de psychologische effecten van bijvoorbeeld zelfverdediging. Het om gaan met traumatische ervaringen is dan ook een onderdeel van systematrainingen. Tevens wordt er aandacht besteed aan EHBO.