100 jaar Elfstedentocht

In 2009 is het 100 jaar geleden dat de eerste Elfstedentocht is gereden. In deze 100 jaar is de tocht der tochten slechts 15 maal gereden. Ieder jaar is er weer een kans aanwezig dat er een Elfstedentocht gereden gaat worden en een plaatsje in de geschiedenisboeken is er al voor vrij gehouden. Maar helaas zijn de eisen om een Elfstedentocht te rijden streng. De voornaamste reden is natuurlijk veiligheid voor de schaatsers. Het ijs moet overal dik genoeg zijn.

Ontstaan van de Elfstedentocht

De eerste echte Elfstedentocht is gereden op 2 januari 1909. De jaren daarvoor was het al een traditie om de elf steden van Friesland in één dag tijd op de schaats te bezoeken. In de winter van 1895 zette schaatser Pim Mulier de eerste toon. Hij liet zijn rit op de schaats als recordrit registreren. Daarna probeerde hij lang deze tocht van 200 kilometer als officiële tocht te organiseren. Hij schreef de ijsbonden van Nederland aan, maar helaas kreeg hij van de provinciale ijsbonden van Zuid-Holland, Noord-Holland en het plassengebied van Utrecht geen positieve reacties. De reden van deze afwijzingen was dat er geen aansluitende route van 200 kilometer kon worden uitgezet. Ook de provincie Groningen zag niets in dit idee. Maar uiteindelijk in eind 1908 kreeg Mulier de steun die hij zocht, de Friesche IJsbond. Ondanks de dooi, werd op 2 januari 1909 de eerste officiële Elfstedentocht gehouden. Direct na de gereden wedstrijd brak er een grote discussie uit over de organisatie van de wedstrijd. De Friesche IJsbond was op papier geen wedstrijdorganisatie, maar een organisatie die zich bezighield met het ijstoerisme en zich en met veilige ijsverkeerswegen. Snel daarna werd de vereniging De Friesche Elfsteden opgericht, die voortaan de organisatie van wedstrijden en toertochten voor zijn rekening zou gaan nemen.

Hoe verloopt de Elfstedenroute

De Elfstedentocht gaat via de de volgende plaatsen.

1. De start is in Leeuwarden.
2. Via de Zwette komen rijders in Sneek uit.
3. Van Sneek gaat de tocht over de Geeuw naar Ijlst
4. Vervolgens over de Wijde en Nauwe Wijmerts en het Slotermeer naar Sloten.
5. Na Sloten weer terug over het Slotermeer naar Balk waar de Luts begint. Dan via de Spokershoekvaart, Rijstervaart en de Warnser Vaart naar Stavoren.
6. Vervolgens via de Molkwerumer vaart en de Indijk of Kruissloot naar Hindeloopen.
7. Daar vandaan over de Oude Oostervaart naar Workum.
8. Dan over de Workumertrekvaart naar Bolsward.
9. We zitten nu op de helft van de tocht. We gaan verder over de Witmarsumervaart en de Harlingervaart naar Harlingen
10. Vanuit Harlingen over de Sexbierumervaart naar Franeker
11. Vanaf hier begint de "Hel van het Noorden" met eerst De Ried dan achtereenvolgens Berlikumerwiid, Moddergat, Blikvaart, Zuidhoekstervaart, Finkumervaart, door Bartlehiem over de Dokkumer Ee naar Dokkum.
12. Tot slot gaan we vanuit Dokkum weer terug over de Dokkumer Ee en Bartlehiem, daarna over de Oudkerkstervaart, Murk, Ouddeel om uiteindelijk te finishen op de Bonke in Leeuwarden.

In welke jaren is de Elfstedentocht gereden

In zijn 100 jarig bestaan, is de Elfstedentocht slechts 15 maal gereden. Dit komt onder andere door de klimaatsveranderingen. De winters worden in de loop der jaren helaas steeds zachter en natter. Met als gevolg dat de Friesche meren niet genoeg dichtvriezen om een Elfstedentocht te kunnen rijden. De minimum eis om een Elfstedentocht te kunnen rijden is dat het ijs over het gehele parcours 15cm dik is.
Op de volgende data's zijn de Elfstedentochten gereden:

• 2 januari 1909
• 7 februari 1912
• 27 januari 1917
• 12 februari 1929
• 28 februari 1929
• 16 december 1933
• 30 januari 1940
• 6 februari 1941
• 22 januari 1942
• 8 februari 1947
• 3 februari 1954
• 14 februari 1956
• 18 januari 1963
• 21 februari 1985
• 26 februari 1986
• 4 januari 1997

Op 18 januari 1963 werd met een temperatuur van -12 graden begonnen aan de 12e Elfstedentocht. Het zou de meest legendarische ooit worden. Van de 9862 rijders bereikte uiteindelijk slechts 127 de eindstreep.

In 1986 deed Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Willem Alexander mee aan de Elfstedentocht. Hij reed deze tocht onder het pseudoniem W.A. van Buren. Pas halverwege de tocht werd er bekend dat hij meedeed. Prins Willem Alexander heeft de tocht volledig uitgereden.

Wie zijn de winnaars van de Elfstedentochten

In 1933 en 1940 waren er gedeelde overwinningen. Dit soort overwinningen werden na die tijd door de organisatie verboden. In 1956 werd deze regel overschreden. Jan van der Hoorn, Aad de Koning, Jeen Nauta, Maus Wijnhout en Anton Verhoeven kwamen met z'n vijven tegelijk over de finish. Ze werden allemaal gediskwalificeerd en er werd dat jaar geen winnaar uitgeroepen. Dit zijn de winnaars van de gereden tochten.


In 1985 deden de dames voor het eerst mee met de Elfstedentocht. Lenie van der Hoorn was dat jaar de snelste dame. In 1986 was dit Tineke Dijkshoorn en in 1997 ging Klasina Seinstra met de eer aan de haal. Waarom alleen de eer? Omdat er toen nog geen aparte dames wedstrijd was. In de eerstvolgende Elfstedentocht zal er een aparte wedstrijd zijn voor vrouwen.

Iedereen die mee heeft gedaan met de Elfstedentocht en de finish heeft gehaald krijgt als aandenken een medaille: Het Elfstedenkruisje.