De Elfstedentocht van 1963

Op 18 januari 1963 vond de twaalfde Elfstedentocht plaats. Dat was de ergste Elfstedentocht uit de gehele geschiedenis. Velen zullen zich die tocht nog herinneren, voor anderen zijn oude foto's en de recent uitgekomen film 'De hel van '63' de belangrijkste informatiebron. De Elfstedentocht van '63 was de eerste tocht waarvan live verslag werd gedaan op radio en televisie. Iedere Nederelander kon deze historische tocht direct meebeleven.

De tocht van 1963

Op 18 januari 1963 was de laatste Elfstedentocht (of Alvestêdetocht zoals ze dat in Friesland zeggen) gereden. Het was een extreem barre tocht. In de nacht van 18 januari werden alle kouderecords gebroken. Bij start van de Elfstedentocht was het 12 graden onder nul. In de loop van de dag stak er een noordoosterstrom op, die het eigenlijk onverantwoord maakte om de tocht voort te zetten.

Tijdens de tocht vonden dramatishe taferelen plaats. Er vonden vreselijke valpartijen plaats, mensen reden tegen bruggen omdat hun oogleden bevroren waren. Er meldde zich veel gewonden bij de EHBO-posten doordat benen, armen of zelfs bekken braken door de vorst. De ziekenhuizen langs de route lagen vol met gewonde mensen. Het leek een compleet slachtveld waarvan live verslag werd gedaan op televisie.

De ernst van de gehele tocht werd achteraf pas duidelijk. Van de 9.294 toerrijders haalden maar 69 mensen de finisch in Leeuwarden. Ook van de 568 wedstrijdrijders kwamen er slecht 58 aan. In totaal haalden slecht 127 mensen de finish.

De held van 1963

De Elfstedentocht uit 1963 heeft een ware volksheld opgeleverd. Hij was de winnaar van de wedstrijdrijders, Reinier Paping. Hij vormde samen met Jeen van den Berg, Anton Verhoeven en Jan Uitham de kopgroep van de tocht. Bij Witmarsum reed Paping bij deze kopgroep weg en reed bijna de helft van de wedstrijd in zijn eentje. Toen Reinier Paping na een tocht van 10 uur en 59 minuten arriveerde duurde het nog 22 minuten voordat de nummer twee, Jan Uitham, arriveerde. Jeen van den Berg werd derde, en Anton Verhoeven die tijdens de toch sneeuwblind was geworden, werd uiteindelijk vierde.

Toen Paping de finish bereikte stonden er zoveel mensen op het ijs, dat het ijs dreigde te scheuren. Dit bleef de deelnemers en het toegesneld publiek bespaard. Koningin Juliana met prinses Beatrix waren aanwezig om de winnaar te feliciteren. Dat gebeurde in de EHBO-post bij de finish, nadat Paping eerst met een infraroodlamp was ontdooid.

Reinier Paping was 31 jaar toen hij de Elfstedentocht won. Na de huldiging ging hij met zijn vrouw naar Dedemsvaart waar ze door een fanfare werden opgewacht. Van zijn prestatie werd Paping niet rijk. Hij kreeg twee jaarkaarten voor de ijsbaan in Deventer en een zilveren sigarettendoos. Een onbekende had Paping een tientje in de hand gedrukt in Ommen. Paping mocht zijn verhaal vertellen voor menig tv-zenders en hij werd gevraagd voor verschillende tv-spotjes. De reclamecampagne voor Brinta werd een groot succes, waarvoor Paping 500 gulden, een aansteker en een fohn kreeg voor zijn vrouw.

Bijna direct na zijn overwinning begon Paping een sportzaak in Zwolle die erg goed liep. Pas 22 jaar later, in 1985, werd er weer een Elfstedentocht gereden. De winaar van deze tocht, Evert van Bentum, had zijn eerste schaatsen gekocht in de zaak van Paping. Dit zorgde voor veel naamsbekendheid.

De vrouwen van 1963

Ook vrouwen reden mee met de barre Elfstedentocht. Geen enkele vrouw heeft echter de finish weten te bereiken in Leeuwarden. Meike de Vlas kwam tot na Franeker, tot Vrouwbuurstermolen.

Heden in 2010 wordt de Elfstedentocht fanatiek besproken. Komt er ook dit jaar een Elfstedentocht?