De Slachte – marathon op slaperdijk

De Slachte is een slaperdijk die dwars door Fiesland loopt en waar om de vier jaar een wandel- en hardloopevenement over wordt georganiseerd: De Slachte wandeling en De Slachtemarathon. De route loopt van Oosterbierum aan de waddenkust tot Raerd, onder Leeuwarden en vertelt het verhaal van de indijkingsgeschiedenis van dit deel van het land. Duizenden mensen doen er aan mee en de start is de ene keer in Oosterbierum en de andere keer in Raerd.

De Slachte slaperdijk

De Slachte is een van de best bewaarde binnendijken van het ons land. Het is tegelijkertijd ook de langste. De dijk begint bij de waddenkust en kronkelt dwars door de provincie Friesland, wat vroeger het gebied Westergo was. De route meet zo ongeveer de marathonlengte, 42 kilometer, en dat inspireerde tot het organiseren van een Slachtemarathon.

Friezen en terpen

De Friezen woonden meer dan 2500 jaar geleden op terpen. Het Noord-Nederlandse gebied bestond voor grote delen uit kwelders en om zich tegen het water te beschermen. Terp komt van een Oudfries woord dat dorp betekent en de Groningse evenknie wierde betekent hoogte. Er werden hoogtes opgeworpen om de bewoning tegen vloeden te beschermen. Rond het jaar 1000 moesten de terpen en wierden steeds worden opgehoogd, omdat de zee steeds verder oprukte. Om het land tegen het stijgende waterpeil van de zee te beschermen werden er dijkjes gelegd. Er ontstonden polders, in Westergo waren dat er aanvankelijk vier stuks: Oosterend, Witmarsum, Tzum en Wijnaldum (Groen op de kaart).

Polders en dijken tussen Osterbierum en Raerd

Toen de Friezen het bedijken eenmaal te pakken hadden legden ze er meer. Rond 1200 was er een heel netwerk van dijkjes en polders ontstaan en werden de dijken met elkaar verbonden. Het idee om een lange binnendijk aan te leggen vatte post om zodoende het achterland te beschermen als de dijkjes dicht bij de zee door mochten breken. Het werd de binnendijk van Oosterbierum naar Raerd, die het gebied beschermde tegen watergevaar uit het westen en zuiden.

Vijfdelendijk en Slachtedijk

De dijk bestond uit vijf delen en heette nog geen Slachtedijk. Het beschermende lint liep door het oude district de vijf delen, dat bestond uit de grietenijen Barradeel, Menaldemadeel, Franekeradeel, Baarderadeel en Hennaarderadeel (Rood op de kaart). De naam Slachte wordt in 1506 voor de eerste keer genoemd. Men vermoedt dat Slachte slaat op slaan, op het slaan van de dijken. De naam van de dijk is voluit: ‘Der Vijf Deelen Slachtedijken.’

Zuiderzee en storm

Het aanleggen, slaan, van de dijken was één, maar het onderhouden was andere koek. Er ontstonden wat twisten over. Wel was iedereen het eens over het nut van de Slachtedijk, zeker na de storm van 1825, die grote delen van Nederland onder water zette. Het gebied binnen de Slachtedijk bleef droog. Voor beheer en onderhoud werd in de loop der jaren een oplossing gezocht. Het werd ondergebracht bij het waterschap en kwam in handen van Wetterskip Fryslân, het Friese waterschap. De dijk had een functie als slaperdijk en bewees zijn diensten tot ver in de twintigste eeuw, al werd hij op sommige plekken onderbroken door een vaart. Daar werden voorzieningen getroffen om het gebied af te sluiten en de Slachtering te sluiten met een stormkering. De laatste keer dat de keerdeuren werden gesloten was op 27 februari 1990. De Slachtedijk heeft nu wat zeekering betreft geen functie meer, omdat de Friese zeedijk in 1993 op Deltahoogte is gebracht. Die dijk ligt aan de kust, zodat het zeewater ook bij hoge vloeden het land niet meer in komt. Wetterskip Fryslân droeg daarna de Slachtedijk over aan It Fryske Gea, de Friese natuurorganisatie.

Simmer 2000

De Slachtedijk werd op 30 juni 2000 officieel overgedragen aan It Fryske Gea. Het was het jaar van de grote Friezen reünie, Simmer 2000 en ter gelegenheid van dat evenement werd er op 8 juli 2000 de eerste Slachtemarathon georganiseerd. Sindsdien is het wandel- en hardloopevenement elke vier jaar.

De Slachtemarathon

De eerste Slachtemarathon was in 2000, in 2016 is de marathon aan zijn eerste lustrum toe. Op 4 juni 2016 vertrekken 15.000 wandelaars en hardlopers over de Slachtedijk, van Oosterbierum naar Raerd (Blauw op de kaart). De marathon is precies 42 kilometer en 195 meter. Om en om wordt er in het noorden en zuiden gestart. Bij editie 2016 is de start in Oosterbierum en de finish in Raerd. Voor vervoer staan er Slachtemarathonbussen klaar. Je kunt bijvoorbeeld je auto bij Raerd parkeren, met de Slachtemarthonbus naar Oosterbierum rijden, de marathon lopen en in Raerd je auto weer vinden. De Slachtemarathon is te volgen via social media en er is een website met webwinkel.

Website www.slachtemarathon.nl
Facebook www.facebook.com/slachtemarathon
Twitter twitter.com/slachtemarathon