Dartitis of dartziekte en andere vormen van yips in de sport

Dartitis of dartziekte is een mentaal probleem waar darters mee te maken kunnen krijgen. Het is een vorm van yip of yips: een in de sport bekend fenomeen waarbij een sporter die het moet hebben van zijn fijne motoriek hier ineens de beheersing over verliest. Bij een darter kan zich dit uiten in een onvermogen om op het juiste moment tijdens de werpbeweging de pijl los te laten. Onder meer de Nederlandse darter Berry van Peer en de voormalige wereldkampioen Eric Bristow hebben last gehad van dartitis. Vergelijkbare fenomenen zijn ook bekend in het golf, honkbal en tennis.

Dartitis en andere yips

• Wat is dartitis of dartsziekte?
• Bekende darters die met dartitis te maken hebben gehad
• Hoe kom je van je dartitis af?
• Vergelijkbare fenomenen in andere sporten: soorten yips

Wat is dartitis of dartsziekte?

Dartitis, darteritus, dartziekte of dartsziekte is een psychische aandoening waardoor darters getroffen kunnen worden. Wie er voor het eerst over leest denkt wellicht dat het een grap is, maar het gaat wel degelijk om een voor een dartsspeler serieus, potentieel carrièrebedreigend probleem. Het probleem kan omschreven worden als het plotselinge verlies van de beheersing over de motoriek die vereist is om een dartpijl te werpen. Het probleem concentreert zich veelal rond het moment van het loslaten van de pijl. Men ondervindt plots moeilijkheden bij het maken van een beweging die al jarenlang routine is. Hiervoor is geen lichamelijke oorzaak te vinden. Het is iets puur psychisch. Heeft men er eenmaal mee te maken dan kan het probleem zich vaker gaan voordoen, met name tijdens belangrijke wedstrijden waar veel druk op staat.

De precieze reden dat het fenomeen optreedt is niet bekend. Amerikaanse onderzoekers die er onderzoek naar deden kwamen met de hypothese dat het verband houdt met bepaalde biochemische veranderingen in de hersenen, verder aangezet door intensief gebruik van bepaalde spieren en het feit dat steeds het uiterste gevergd wordt van de coördinatie en concentratie. Zekerheid hierover bestaat er echter niet.

Bekende darters die met dartitis te maken hebben gehad

Waarschijnlijk het meest bekende geval van dartitis is dat van Eric Bristow. Hij was in 1986 al vijfvoudig wereldkampioen toen hij wereldkundig maakte dat hij te kampen had met dartitis, dat hem verhinderde om het beste uit zichzelf te halen. Hij gaf aan nog zich nog precies het moment te kunnen herinneren waarop hij een pijl wilde werpen en ineens geen controle meer had over zijn loslaatbeweging. Bristow herstelde gedeeltelijk en wist zelfs weer even de nummer één van de wereld te worden maar bleef vaak sukkelen met het probleem. In totaal heeft hij er zo'n tien jaar last van gehad.

Ook de Nederlandse darter Berry van Peer is bekend met het fenomeen. In 2017 won hij tijdens de Grand Slam of Darts verrassend van veteraan Simon Whitlock maar het publiek was niet te spreken over zijn optreden. Voor elke worp nam hij aanzienlijk meer tijd dan gebruikelijk, zonder dat het voor het publiek duidelijk was waarom. Na afloop van de wedstrijd liet hij weten dat dartitis het probleem was en dat hij zelf in de veronderstelling was dat hij er vanaf was. Dit bleek dus niet het geval. In zijn volgende partij tegen Gary Anderson liet hij zelfs tijdens de wedstrijd zijn tranen de vrije loop. Diverse andere professionele darters spraken via Twitter hun waardering uit over het feit dat Van Peer open was over zijn mentale worstelingen.

Hoe kom je van je dartitis af?

Omdat dartitis een mentaal probleem is werken veel darters die ermee te maken krijgen met een mental coach of psycholoog in een poging er vanaf te komen. Ook geven darters wel aan dat het kan helpen om een kleine aanpassing te doen in de werpbeweging. Dit zou kunnen werken als een soort 'mentale reset'. Omdat darters vaak al hun hele leven op dezelfde manier hun pijltjes gooien vereist deze ogenschijnlijk kleine aanpassing veel training. Helaas is het ook mogelijk dat iemand nooit van dartitis herstelt.

Vergelijkbare fenomenen in andere sporten: soorten yips

Er zijn ook andere sporten waarin een soortelijk probleem zich kan voordoen. In het Engels is hier een woord voor: 'yip' of 'the yips'. Zo is de aandoening bekend onder golfers, waarbij de situatie zich voordoet dat iemand tijdens het putten ineens de controle over zijn fijne motoriek kwijt lijkt te zijn. De term werd zelfs gemunt door een golfer. Bedenker Tommy Armour - winnaar van drie majors in de jaren 20 en 30 - stopte om die reden zelfs met competitief golfen. Onderzoekers van de Amerikaanse Mayo Clinic concludeerden na onderzoek dat tussen de 33 en 48% van de golfers tijdens hun carrière een keer met het fenomeen te maken krijgen. Andere professionele golfers die hebben aangegeven last te hebben gehad van de yips zijn Pádraig Harrington, Keegan Bradley en Bernhard Langer.

In het honkbal uit het fenomeen zich in een onvermogen om controle te krijgen over een pitch. Het beroemdste voorbeeld is dat van Steve Blass, pitcher van de Pittsburgh Pirates. Tussen 1964 en 1972 was hij een zeer betrouwbare pitcher maar in 1973 kreeg hij plots problemen met zijn worp zonder dat hier een fysiek probleem aan ten grondslag lag. Een jaar later stopte hij om die reden met honkbal. In het honkbal is het fenomeen om die reden ook wel bekend als de 'Steve Blass disease'.

In het tennis heeft een 'service yip' de carrière van de Argentijn Guillermo Coria waarschijnlijk aanzienlijk ingekort. De tennisser was in 2004 nog finalist op Roland Garros, maar in 2005 kreeg hij ineens problemen met zijn service die van puur psychische aard waren. Zo sloeg hij tijdens zijn laatste twee partijen op de US Open in totaal 34 dubbele fouten, waarvan twee op matchpoint. Hij herstelde nooit meer van het probleem en stopte in 2009 op zijn 27ste helemaal met tennis.

Lees verder

• Cheqio: voedingssupplement voor precisiesporten