Decompressieziekte/caissonziekte

De meest gevreesde aandoening bij het spotduiken is de decompressieziekte, ook wel caissonziekte of bands genoemd. De stikstofbelletjes die hierbij in de bloedbaan terecht komen, kunnen veel last veroorzaken. Van jeukende bultjes tot zelfs de dood. Gelukkig is de caissonziekte goed te voorkomen door het maken van veiligheidsstops of nooddecompressies. Als het dan nog mis gaat, is de caissonziekte in de meeste gevallen te genezen. Dit maakt de ziekte nog niet ongevaarlijk. Waarschuwing: hoewel het volgende artikel op medische kennis berust, maakt het je geen dokter. Als je zelf duikt of wilt duiken moet je dit niet zien als vervanging van je theorie, hooguit als aanvullende samenvatting. Mocht deze aandoening optreden heeft een instructeur, divemaster of arts altijd het laatste woord betreffende eventuele behandeling.

Hoe komt het?

Stikstof is een goed oplosbare stof, als de druk toeneemt wordt de oplosbaarheid alleen maar beter. Hierdoor lost er meer stikstof op in het bloed. Zodra de druk weer afneemt (de duiker opstijgt), worden de stikstofbelletjes door de longen afgevoerd en uitgeademd. Als druk echter te snel afneemt, verdwijnt het stikstof niet snel genoeg uit het bloed. Omdat de oplosbaarheid weer afneemt (immers, de oplosbaarheid nam toe bij een stijging van de druk, dus neemt weer af bij een daling van de druk), vormt de stikstof belletjes in het bloed. Deze belletjes kunnen de bloedtoevoer verhinderen. Als dit op de foute plek gebeurt – bijvoorbeeld in het brein – kan dit dood tot gevolg hebben. De caissonziekte is in vier categorieën onder te verdelen. Als de belletjes in het weefsel onder de huid terecht komen, heet dit skinbands, komen we in de gewrichten terecht noemen we dit bands. De belletjes kunnen ook in de hersenstam of het ruggenmerg terecht komen, dan heet het Staggers. Als laatste, en minst voorkomende, heb je chokes. Hierbij komen de bellen terecht in de slagaders van het hart of de longen.

Wat merk je zelf?

Afhankelijk van de hoeveelheid stikstofbelletjes in je bloed, en de plaats waar ze zich ophopen, lopen de symptomen uiteen van jeuk tot – in de ergste gevallen – de dood.De symptomen zijn onder te verdelen in vier categorieën:

  • Skinbands: bij skinbands zitten de stikstofbellen vlak onder de huid. Hierbij moet je denken aan symptomen als jeuk, stekende pijn en vlekkerige uitslag.
  • Bands: als de bellen in je gewrichtskapsels komen, kun je pijn in de botten, spieren en ledematen voelen.
  • Staggers: wanneer de bellen in de hersenstam of het ruggenmerg zitten, heb je een serieus probleem. Je kunt last krijgen van duizeligheid, doofheid, spraakstoornissen, verlamming, of zelfs bewusteloosheid.
  • Chokes: bij de gevaarlijkste en zeldzaamste vorm komen de stikstofbellen in de slagaders van het hart of de longen. Dit kan leiden tot kortademigheid, benauwdheid, een ademstilstand, bewusteloosheid of zelfs een hartstilstand.

Wat merkt een ander?

De tekens van de caissonziekte treden over het algemeen een uur na de duik op. Ze kunnen echter ook twee dagen op zich laten wachten. De meeste tekens zijn af te leiden van de symptomen, zo geeft de jeuk van skinbands als teken veel krabben, en de spraakstoornissen dan staggers wijzen zichzelf. Uitzonderingen hierop zijn hoestkrampen, welke ook kunnen wijzen op decompressieziekte.

Waar ligt het gevaar?

Waar het gevaar bij deze ziekte ligt, ligt redelijk voor de hand. Wanneer de stikstofbelletjes in het hart of de hersenen terecht komen, kan dit dood tot gevolg hebben. Op andere plaatsen kan het zorgen voor tijdelijke of blijvende verlamming.

Hoe kun je het voorkomen?

Het klinkt allemaal erg eng, die caissonziekte, en dat is het ook. Maar voor een beetje duiker is het geen reden om niet meer te duiken. Het voorkomen van deze ziekte is eenvoudig, gewoon binnen de limieten van het sportduiken blijven, en doen wat een eventuele duikcomputer aangeeft. Verder is het verstandig bij iedere duik een veiligheidsstop te maken, en bij diepe duiken een nooddecompressie.

Veiligheidsstop: het maken van een veiligheidsstop geeft je lichaam de tijd de overtollige hoeveelheid stikstof te elimineren. Deze stop is verplicht bij het duiken naar dertig meter of dieper, bij een hoge drukgroep of als je een limiet van een duikplanner of –computer hebt bereikt. Het is echter altijd aan te raden. De veiligheidsstop wordt op ongeveer vijf meter diepte gemaakt, en dient tenminste drie minuten te duren.

Nooddecompressie: wanneer er iets is misgegaan, en je bent langer op een grote diepte gebleven dan geplant, kan het zijn dat je te veel stikstof opgebouwd hebt in je lichaam. Dit is af te lezen aan tabellen of op een duikcomputer te zien. Als je na zo’n duik direct op zou stijgen, zou de kans op decompressieziekte onaanvaardbaar hoog zijn. Daarom moet je dan een nooddecompressie maken. Hierbij blijf je acht tot vijftien minuten op vijf meter diepte. Nadat je een nooddecompressie hebt moeten maken, mag je tenminste 24 uur niet meer duiken, om je lichaam de kans te geven de overtollige stikstof op te ruimen.
Een laatste methode om de caissonziekte te voorkomen is nooit sneller opstijgen dan 18 meter per minuut.

Hoe genees je het?

Bij het vermoeden dat iemand decompressieziekte heeft, moet direct een (duik)arts gewaarschuwd worden. Indien mogelijk moet de duiker pure zuurstof ademen, anders een gasmengsel met een zo’n hoog mogelijke zuurstofconcentratie. De zuurstof kan helpen de stikstofconcentratie in het lichaam omlaag te brengen. De duiker moet altijd blijven liggen, of hij nu bij bewustzijn is of niet. Verder is het van het grootste belang dat hij zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde medische faciliteit wordt gebracht. Meestal is bij decompressieziekte een behandeling in een recompressiekamer nodig. Het transport hiernaartoe heeft geen prioriteit. Het stellen van een diagnose zal vaak ergens anders (denk aan gewoon ziekenhuis) plaatsvinden. Als laatste is het belangrijk je te realiseren de duiker nooit terug onder water te sturen. Hoewel bij de behandeling vaak het weer onder druk brengen hoort, moet de duiker hiervoor tot tenminste vijftig meter diep gebracht worden, en de juiste medicijnen en hoeveelheden zuurstof krijgen.
© 2008 - 2024 Lisa-het_genie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Caissonziekte of decompressieziekte bij duikersCaissonziekte of decompressieziekte bij duikersCaissonziekte wordt ook wel decompressieziekte of duikersziekte genoemd. Deze ziekte komt voornamelijk voor bij mensen d…
Decompressieziekte (duikersziekte): Oorzaken en behandelingDecompressieziekte (duikersziekte): Oorzaken en behandelingDecompressieziekte (aerobullose, caissonziekte, duikersziekte) verwijst naar letsels veroorzaakt door een snelle afname…
Duiken tijdens de zwangerschapEen veelbewogen onderwerp: duiken tijdens de zwangerschap. Er bestaan immers verhalen van zwangere duiksters die regelma…
Pneumatisch afzinkenPneumatisch afzinkenHet afzinken van bouwonderdelen is al een lange tijd een gekende bouwmethode, echter zijn maar weinig mensen op de hoogt…

Overdruk/onderdrukverwondingenTijdens het duiken komt er een enorme druk op je lichaam terecht. Niet alleen de luchtdruk, die we hier ook hebben, maar…
StikstofnarcoseHoewel de precieze oorzaak van stikstofnarcose nog onbekend is, merken veel duikers de effecten ervan. Hoe dieper de dui…
Bronnen en referenties
  • PADI adventures in diving manuel PADI open water manuel
Lisa-het_genie (24 artikelen)
Gepubliceerd: 26-10-2008
Rubriek: Sport
Subrubriek: Watersport
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.