Sloep of motorboot kopen; handig stappenplan

Voor velen is varen over de grachten, kanalen en meren die ons land rijk is een onmiskenbaar onderdeel van quality time en levensgenieten. Logisch, want wie ervaart nu niet aan boord het gevoel van vrijheid, vakantie en plezier? Beschikken over een eigen boot is voor velen een droom, die in veel gevallen werkelijkheid kan worden. Echter, hoe komt u tot aanschaf van de juiste boot? In dit artikel geef ik u via een stappenplan handige tips mee voor de aanschaf van de juiste motorboot of sloep.

Hoe vaak gaat u varen?

Dit klinkt wellicht raar als eerste vraag in het stappenplan; maar het is een zeer bepalende vraag. Vergeet niet dat het hebben van een eigen boot geen goedkope hobby is. Naast de jaarlijkse afschrijvingskosten, zullen er andere doorlopende kosten zijn zoals onderhoud van de motor, verzekering, liggeld, stallingsgeld, haven- en sluisgelden, reparaties, onderhoud casco, brandstof etc. Zelfs kapitaalkosten kunt u meerekenen: het bedrag dat gepaard gaat met de aanschafwaarde, had u ook een ander doel kunnen geven door het bijvoorbeeld op een spaarrekening te zetten waardoor het via de rente geld oplevert. Deze "gemiste kapitaalopbrengst" dient u ook mee te rekenen tot de kosten die gepaard gaan met het bezitten van een boot.

Wanneer u gedurende het vaarseizoen (dat meestal loopt van April t/m September) inschat slechts enkele malen te gaan varen, dan wordt het een behoorlijk dure hobby. Immers, gaat u de totale kosten maar eens delen door de keren dat u gaat varen. Dat kan uitlopen op een behoorlijk bedrag per vaartocht . Kortom, kwantiteit is hier bepalend. Gaat u veel gebruik maken van uw nieuwe aanwinst, volgt u dan de rest van mijn stappenplan. Indien u een liefhebber bent die eerlijkheidshalve alleen gaat varen in het weekend en enkel op mooie, warme zomerdagen, dan is het huren van een boot of sloep wellicht een beter en goedkoper alternatief.

Gaat u overnachten of niet?

Een belangrijke vraag die bepalend is voor de aanwezigheid van een vaste cabine op uw boot. Als u regelmatig vaartochten wilt maken waarbij u voor een of meerdere nachten gaat overnachten, dan is het aantrekkelijk om een vaste cabine te hebben. Indien dit niet regelmatig zal voorkomen, bedenkt u zich dan dat een vaste cabine veel "netto kuipruimte" in beslag neemt. Met uitzondering van een onverwacht regenbuitje en uw nachtrust aan boord, wordt een vaste cabine weinig gebruikt. Vaak neemt deze meer dan tweederde van de totale ruimte aan boord in. Dat zijn veel passagiers die u in de plaats van de cabine had kunnen vervoeren!

Hoeveel passagiers gaat u vervoeren?

Als aankomend kapitein en motorbootbezitter is het de vraag met hoeveel mensen u gemiddeld gaat varen. Als u inschat dat u vaak met uw partner en/of gezin gaat varen, dan is dit een wezenlijk verschil dan wanneer u minimaal 40 vrienden wilt uitnodigen aan boord (daarbij nog niet meegerekend de mobiele biertap, stroomgenerator, BBQ en free lance DJ........).

Veel bootbezitters doen bewust of onbewust mee aan het spel "wie heeft de grootste?", met andere woorden men heeft de neiging om steeds een grotere boot te willen aanschaffen. Nu is veel ruimte aan boord een extra luxe, maar size does not always matter. Meer lengte betekent ook hogere kosten voor liggeld, stalling en vaargelden, deze gaan immers per (vierkante) meter van uw vaartuig. Een langere boot betekent ook moeilijker manoevreren, zeker in nauw vaarwater zoals de Amsterdamse Grachten. In het geval van een boot langer dan 6,5 meter adviseer ik u trouwens om een boegschroef te nemen!

Gemiddeld worden minder passagiers meegenomen dan maximaal mogelijk is. Een kapitein met een boot geschikt voor 12 personen bijvoorbeeld zal gemiddeld misschien 4 - 8 personen meenemen. Een enkele keer zal de kuip maximaal gevuld zijn, maar dit blijven uitzonderingen. Vuistregel is; ga niet te snel te groot. Wie betaalt er nu voor ruimte die weinig wordt gebruikt?

Waar wilt u gaan varen?

In het mooie Nederland is keur te over aan waterwegen. Maar wilt u ook in het buitenland gaan varen? Bijvoorbeeld op vakantie naar Italie met uw eigen boot aan de trekhaak om vervolgens het Lago Magiore over te kruisen? In dat geval heeft u een trailer nodig om de boot te kunnen vervoeren. Dit is vaak weer aan een maximum toelaatbaar gewicht verbonden, dat weer direct invloed heeft op de grootte van uw boot.

Indien u in Nederland zult gaan varen, stelt u zich dan de vraag "waar gaat u voornamelijk varen?". Gaat u kabbelend de grachten over, vaart u over plassen en meren en hun verbindingswegen, dan heeft u geen zware motorisering nodig. Wanneer u besluit om ook op open water te varen zoals het IJmeer, IJsselmeer, Zeeuwse Wateren of op snelstromende rivieren zoals de Rijn of Maas, dan zult u hiervoor meer pk's nodig hebben. Het is dan raadzaam om een zwaardere motor te hebben, al is het maar voor die ene keer dat u (bijvoorbeeld met een onverwacht sterke stroming) de extra pk's hard nodig zult hebben.

Comfort, snelheid of beiden?

Naast bovenstaande vraag waar u wilt gaan varen, is natuurlijk ook uw persoonlijke voorkeur van belang. Gaat u voor luxe en comfort, of voor snelheid? Wat voor boot past bij u? Kiest u een vrijwel geluidloze sloep met een ruime, ovale kuip en luxe aan boord, of kiest u voor een stoere speedboat met ingebouwd soundsystem die hoge snelheden kan halen? Realiseert u zich wel dat snel varen in Nederland op slechts weinig plaatsen is toegestaan. Voor diegenen die moeite hebben met deze keus: gelukkig is er de laatste jaren een hybride vorm op de markt gekomen in de vorm van sloepen met een verzwaarde motorisering.
Deze zogenaamde snelvarende sloepen (incl. geintegreerde trimvlakken die nodig zijn voor hoge snelheden) zijn in een klassieke uitvoering verkrijgbaar maar ook in een "raw editie" met een wat stoerder en sportiever uiterlijk.

Welke motorisering kies ik?

Pleziervaart gebruikt in het algemeen drie vormen van voorstuwing: binnenboordmotor (electrisch- of diesel) en buitenboordmotor(benzine). Electrisch varen is een snel groeiend segment, enerzijds door het milieubewuste aspect en de subsidies die hiervoor worden verstrekt aan de bootbezitter, anderzijds doordat men hierdoor letterlijk fluisterzacht kan varen. Let u wel op dat u afhankelijk bent van een relatief korte vaartijd op batterijen / accu;s, waardoor u regelmatig moet opladen. Hiervoor dient u goed te weten waar de acculaadpunten zich bevinden.

Even kort de voor- en nadelen van binnenboordmotoren versus buitenboordmotoren:

Binnenboordmotoren:
Voordelen:

• geluids- en trillingsarm
• zuinig in gebruik
• grote tankinhoud
• veilig (diesel)
• geeft stabiliteit doordat motor in midden van boot is geplaatst

Nadelen:

• hogere aanschafwaarde
• schroefverstoring lastig te verhelpen (bv plastic zak die om de schroef is gedraaid)
• geen mogelijkheid om motor en boot los te koppelen

Buitenboordmotoren:
Voordelen:

• goedkoper in aanschaf
• makkelijk te kantelen om schroefverstoring te verhelpen
• hoog aantal pk's mogelijk
• accuraat sturen doordat motor tevens als roer fungeert

Nadelen:

• lawaai
• kostbaar (benzine)
• lage tankinhoud
• ontbrandingsgevaar (wanneer zelf benzine wordt bijgevuld)
• diefstalgevoelig

Vaarbewijsplichtig of niet?

Alhoewel ik persoonlijk van mening ben dat iedere bootbezitter minimaal in het bezit moet zijn van vaarbewijs deel 1, is dit niet altijd verplicht. De wetgeving stelt dat de eigenaar van iedere motorboot (incl scooters en jetski's) die een snelheid van 20km of meer per uur kan halen, en/of een lengte heeft van 15 meter of langer, in het bezit dient te zijn van vaarbewijs deel 1 wanneer u op rivieren, kanalen of meren vaart. Gaat u met een dergelijke boot het open water op dan moet u in bezit zijn van vaarbewijs deel 2 (dit is vaarbewijs 1 + vaarbewijs aanvullend). De controle op de vaarbewijsplicht is streng, er worden hoge boetes gegeven wanneer u vaarbewijsplichtig bent maar dit niet kunt aantonen !

Vaarbewijs deel 1 concentreert zich op basiskennis van vaartuigen, onderhoud, vaarregels en kennis van overige regelgeving.
Vaarbewijs Aanvullend concentreert zich op navigatie, getijdenstromingen en Bepalingen ter voorkoming van aanvaringen op Zee.

Concreet houdt dit in dat u bijvoorbeeld voor een bootje van 3 meter met een 25pk buitenboordmotor een snelheid kan halen van 21km per uur en dus een vaarbewijs nodig hebt. Wanneer u een boot van bijvoorbeeld 8 meter aanschaft met een 33pk binnenboordmotor die een topsnelheid haalt van 14 km per uur, dan kunt u binnen de regels van de pleziervaart overal varen waar u maar wilt zonder dat u daarvoor een vaarbewijs nodig hebt.

Bepaal voor uzelf of u (noodgedwongen) een vaarbewijs wilt gaan halen en of u daarmee dus een vaarbewijsplichtige boot wilt aanschaffen. Of andersom, wanneer de boot van uw dromen u verplicht stelt om een vaarbewijs te halen. In het laatste geval bepaalt waar u wilt gaan varen of u voldoende heeft aan vaarbewijs 1 of ook vaarbewijs aanvullend dient te behalen.
Let op: een behaald vaarbewijs kan eenvoudig worden omgezet naar een internationaal certificaat. Mocht u uw boot per trailer willen vervoeren naar het buitenland; vaak wordt daar minimaal een internationaal certificaat van uw vaarbewijs gevraagd en is het irrelevant of uw boot wel- of niet vaarbewijsplichtig is !

Ingebouwde luxe of mobiele luxe?

Pleziervaart en het hebben van een eigen boot zijn vaak gekoppeld aan een gevoel luxe en comfort. Er is op de markt dan ook genoeg aanbod waarbij dit wordt geillustreerd: boten met ingebouwd toilet, koelkast, aanrecht, opbergkastjes, radio/CD speler, zonnebed, zwemplateau,stromend water, leren bekleding, luxe kussens, 12V aansluitingen, massief gelakt hout, teakhout etc. Toegegeven, dit verhoogt aanzienlijk het vaarcomfort. Maar verhoogt het ook direct het vaarplezier? De basis voor vaarplezier is immers het gevoel van vrijheid dat men op het water ervaart, het geluid van klotsend water op de boeg, de lichte deining die men ervaart, de gezelligheid met elkaar en de indrukken van de omgeving die men opdoet vanuit het water.
Hierbij wil ik niet beweren dat u niet voor een luxe boot moet gaan (ik kan ook niet in uw portemonnee kijken), maar wil ik alleen benadrukken wat praktisch gezien mogelijk is en wat alternatieven zijn. Het is fantastisch om een luxe sloep- of speedboat te bezitten, maar als uw budget hiervoor niet toereikend is, dan kunt u ook een relatief kale boot aanschaffen. Voorzien van "mobiele luxe" zoals tuinmeubelkussentjes, een fatboy, coolbox met elementen, portable CD / MP3 speler, plastic opbergbox met (plastic) glazen, bestek en bordjes), 10 liter watertankje, een anker en een kleine touwladder (handig alternatief voor een zwemtrap) komt u tot dicht in de buurt van het veel duurdere alternatief. Vanuit sanitair oogpunt is een ingebouwd toilet een luxe, maar gaat u met passagiers aan boord nu echt de show stelen door in deze ruimte-verslindende accessoire uw behoefte te doen? Aanmeren bij een horeca gelegenheid of jachthaven of dichtbegroeide natuur is altijd nog een passend alternatief.

Materiaal van het casco

De romp van een boot, ook wel casco genoemd, is voor de pleziervaart meestal vervaardigt van polyester, hout of staal.
Naast uw persoonlijke voorkeur, realiseert u zich wel dat hoe mooi een houten romp ook is, er gaat veel tijd en geld zitten in het onderhoud (hout kost onderhoud) . Onder invloed van o.a. UV straling, water, zout, beschadiging etc. dient een houten romp (of andere onderdelen van gelakt hout) gemiddeld om het jaar onderhouden te worden. Het schuren en het meerdere malen lakken van de romp kosten veel tijd en geld.

Let u bij een stalen romp erop dat deze geen vormen van corrosie vertoont en dat het staal is bedekt met een egale en solide laag van speciale verf.

Polyester boten kennen een onderhoudsarm karakter en zijn zeer sterk. Wel dient het aanbeveling deze te checken op beschadigingen en op osmose (het doorlekken op bepaalde plaatsen, waardoor water de kuip in kan sijpelen). Reparaties van osmose zijn moeilijk uitvoerbaar en kostbaar. De kans hierop doet zich meer voor bij boten die al een groot deel van hun levensduur erop hebben zitten, niet zozeer bij recenter geproduceerde boten.

In alle gevallen spreekt het voor zich als de boot een antifouling laag heeft (de anti-algenverf, vaak in felle oranje- of blauwe kleur, die het schip onder de waterlijn beschermt). Checkt u altijd of deze antifouling aanwezig is en wanneer de laatste verfbeurt is geweest met deze speciale verf..

Nederland staat van oudsher bekend om haar kwaliteiten voor scheepsbouw. Op de markt zijn een aantal aanbieders van boten (vaak de bekende merken) wat over het algemeen kwaliteitsprodukten zijn. U betaalt hier echter wel voor, produktie in Nederland is een goede doch dure zaak. Een aantal aanbieders heeft hierop ingespeeld door boten aan te bieden waarbij het casco (veelal polyester) is geproduceerd in Oost-europa of China. Deze worden naar Nederland vervoert en daar afgebouwd. De kwaliteit hiervan komt tegenwoordig dicht in de buurt van de boten die volledig in Nederland worden gebouwd. De prijs is echter een stuk lager. Wanneer u een boot op het oog heeft, checkt u dan altijd (via de importeur / producent/ eigenaar) waar het casco is geproduceerd. U weet dan dat u hier wellicht wat alerter op dient te zijn.

Nieuw of tweedehands?

Zo langzamerhand komen we dichter bij de boot die voor u het meest geschikt is. De vraag die speelt is "nieuw aanschaffen of tweedehands? Dit is een lastige. Een nieuwe boot geeft u de mogelijkheid om deze aan de hand van uw wensen te laten samenstellen: u kunt zelf de kleur kiezen en de accessoires bepalen die u wilt laten inbouwen. Echter, vergeet niet dat op het moment dat u wegvaart met uw nieuwe boot, de waarde al 15% is gedaald. Het bekende verschil tussen nieuw- en tweedehands is ook hier van toepassing. Hierna schrijft een boot wel jaarlijks af, maar indien er voldoende onderhoud wordt gepleegd behoudt een boot wel zijn (tweedehands-) waarde. Let u op: sloepen zijn aanzienlijk meer waardevast dan speedboaten.

Dan het goede nieuws voor tweedehands liefhebbers: scheepsmotoren gaan lang mee en zijn veel minder gevoelig voor slijtage dan bijv. automotoren. Een boot en haar schroef ervaren door het glijden over het water aanzienlijk minder weerstand dan een auto die met vier banden over het wegdek rijdt en vaak dient te remmen. Met andere woorden; de motor is een van de belangrijkste onderdelen die in orde dient te zijn wanneer u overgaat tot de aanschaf van een tweedehands boot. Vraagt u altijd naar de leeftijd van de motor en het onderhoudsboekje. Heeft de motor ieder jaar een onderhoudsbeurtje gekregen? Is de boot ieder jaar de winterstalling ingegaan of heeft deze buiten gelegen? Heeft de vorige eigenaar in zout- of zoet water gevaren?

Gaat u altijd een proefvaart maken! Iedere boot voelt anders aan en stuurt anders. Naast alle checklijstjes en rationele argumenten die ik u kan aanleveren, is het gevoel dat u heeft bij een boot net zo belangrijk. U dient zich prettig te voelen als u met een boot vaart, wanneer de boot en het besturen ervan makkelijk aanvoelt dan heeft u aan een belangrijk criterium voldaan !
Als de motor warm is, luister dan goed. Een goede motor loopt stabiel en laat een regelmatig en monotoon geluid horen. Ook het koelwater moet goed doorstromen. Praat met de verkopende eigenaar, is hij/zij ervaren en weet deze persoon veel van boten, onderhoud en vaartechnieken? Heeft u met een liefhebber te maken of met iemand die niet veel naar zijn / haar boot heeft omgekeken? Stel check-vragen: uit welke onderdelen bestaat het jaarlijkse motor onderhoud? Welk type wax gebruikt de verkoper om de romp te polijsten? Is de verkoper in het bezit van een vaarbewijs? Waar heeft de verkoper vaak gevaren? Waarom heeft de verkoper destijds voor dit merk- of type boot gekozen?

Een aantal gerenommeerde dealers van merksloepen, boten en speedboats bieden tegenwoordig een ruim aanbod van occasions aan. Deze boten worden bij inlevering nagekeken, onderhouden en opnieuw aangeboden. Hierbij wordt vaak opnieuw garantie gegeven op het casco en de motor. Dit biedt over het algemeen meer zekerheid dan wanneer u bij een particulier koopt.

Tot slot; ik kan niet bij u in de portemonnee kijken en heb uw persoonlijke smaak en voorkeur niet kunnen meenemen in dit stappenplan. Vaarplezier is niet slechts voor de kapitaalkrachtigen onder ons weggelegd. De basis blijft altijd: de vrijheid, de rust en de gezelligheid die we ervaren op het water. Ook met een relatief klein budget kunt u meegenieten van al het moois dat het leven op het water te bieden heeft.

Ik wens u de juiste boot!