Alles over de Elfstedentocht

Elk jaar is het weer de vraag: zal er dit jaar een Elfstedentocht komen? De laatste tocht was echter in 1997 en lijkt lang op zich te laten wachten. Maar wat is de Elfstedentocht nu precies en wat zijn de elf steden? De Elfstedentocht wordt al sinds 15 januari 1909 georganiseerd door de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden.

Âlvestêdetocht

De Elfstedentocht, of Âlvestêdetocht zoals het in het Fries wordt genoemd, is een schaatstocht van zo'n 200 kilometer over natuurijs. De tocht begint in Leeuwarden, hoofdstad van Friesland, en eindigt daar eveneens. Omdat de tocht plaatsvindt op natuurijs, kan de tocht alleen plaatsvinden wanneer het ijs dik genoeg is om de schaatsers te houden.

De tocht van bijna 200 kilometer trekt langs de volgende steden: Leeuwarden, Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker, Dokkum, en eindigt dan weer in Leeuwarden. De grootste afstand is tussen Franeker en Dokkum (zo'n 45 kilometer). Natuurlijk wordt er ook naast dorpen geschaatst, maar in ieder geval moeten de elf steden worden gepasseerd. Dit zijn de elf steden van Friesland met werkelijk stadsrechten.

Op enkele plaatsen kan niet worden geschaatst, bijvoorbeeld omdat het water doodloopt, en op deze gebieden moet worden gekluund: lopen met de schaatsen.

Geschiedenis

In tijde van winter, wanneer het water bevroren was, waren er niet veel manieren om lange reizen te maken in de Friese omgeving. Om deze reden werd er gebruik gemaakt van schaatsen. Dit leidde wel eens tot wedstrijden en het afsluiten van weddenschappen: wie lukte het om in een dag langs alle Friese steden te trekken. Het was in 1890 dat deze schaatstocht werd afgelegd door Pim Mulier en deze man was ook een van de mannen die de eerste tocht in 1909 organiseerde.

Het opzetten van deze wedstrijd werd vijftien jaren voltooid. Tussen 1909 en 1997 was het natuurijs vijftien keer goed genoeg om een officiële Elfstedentocht te houden. Op 1909 werd de eerste tocht gehouden, maar deze werd vervroegd vanwege de sterke vorst, waardoor degenen die zich pas later wilden inschrijven, te laat waren.

De steden werden tot 1933 tegen de klok in geschaatst, maar daarna (behalve in 1941) werd met de klok mee geschaatst.

Data met winnaar

• 02-01-1909: Minne Hoekstra
• 07-02-1912: Coen de Koning
• 27-01-1917: Coen de Koning
• 12-02-1929: Karst Leemburg
• 16-12-1933: Abe de Vries en Sipke Castelein
• 30-01-1940: Piet Keijzer, Auke Adema, Cor Jongert, Durk van der Duim en Sjouke Westra
• 06-02-1941: Auke ADema
• 22-01-1942: Sietze de Groot
• 08-02-1947: Jan W. van der Hoorn
• 03-02-1954: Jeen van den Berg
• 14-02-1956: Geen winnaar (gedeelde overwinning, maar dit was niet meer toegestaan)
• 18-01-1963: Reinier Paping
• 21-02-1985: Evert van Benthem
• 26-02-1986: Evert van Benthem
• 04-01-1997: Henk Angenent

Deelname

Om te mogen deelnemen aan de tocht moet een stempelkaart worden verkregen bij de inschrijving. Deze stempelkaart wordt getoond en afgestempeld. Om te voorkomen dat stukken worden overgeslagen, zijn er drie geheime plaatsen waar de kaart gestempeld moet worden.

De kaartjes worden afgestempeld door een gaatje te knippen en aan het eind wordt een kruisje gegeven (als alle gaatjes zijn gezet) voor iedereen die heeft deelgenomen. Daarvoor moet iemand wel voor middernacht over de eindstreep zijn gekomen. De winnaar ontvangt een wisselprijs (de Pim Mulier-wisselprijs), wat een zilveren schotel is. Voor vrouwen zijn er twee wisselprijzen: een zilveren beker en zilveren bokaal (drinkbeker/kom).

Het Elfstedenkruisje

Het Elfstedenkruisje bestaat al sinds 1909 en is een medaille in de vorm van een Maltezer kruis. In het midden is een cirkel met daarin het wapen van Friesland en het opschrift "De Friesche Elf Steden". Ook gaat er een medaille naar de eerste elf mannen en eerste vijf vrouwen.

Een zestiende Elfstedentocht

Vanaf 1997 wordt elke keer weer uitgekeken naar en hoop op een zestiende Elfstedentocht. Helaas blijkt het ijs op het grootste deel van de route vaak niet dik genoeg, zijn de weersomstandigheden niet zo dat verwacht kan worden dat het ijs dikker zal groeien en is de kwaliteit onvoldoende om de schaatsers te houden.

Om te beslissen of de toestand van het ijs, en de dikte, voldoende zijn, worden bijeenkomsten gehouden tussen de rayonhoofden. Dit zijn de personen die hoofd zijn van een rayon. Er zijn 22 rayons (gebied) over de gehele route en zij houden rekening met veiligheid op het ijs, het weer, klúnvoorzieningen, controle van de rijders en veiligheid van het publiek.