Wandelen in het spoor van de Jodenvervolging

Het ligt er sinds het vroege voorjaar van 2012: het Westerborkpad. Een wandeling over 336 kilometer dat als ondertitel ‘Wandelen in het spoor van de Jodenvervolging’ heeft meegekregen. Een pad dat ontstond ter nagedachtenis aan omgekomen familieleden, aldus initiatiefnemer Jan Dokter. In 2008 legde de heer Dokter de afstand tussen de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam en het doorgangskamp Westerbork te voet af om zijn grootvader, ooms, tantes, neefjes en nichtjes te herdenken. Nu kan elke geïnteresseerde wandelaar dezelfde tocht afleggen, al is de weg van het uiteindelijke Westerborkpad een stuk langer geworden dan de oorspronkelijke route.

Route

Het begin- en eindpunt zijn niet toevallig gekozen. In de Hollandsche Schouwburg, aan de Amsterdamse Plantage Middenlaan, werden duizenden Amsterdamse Joden gevangen gehouden in afwachting van hun deportatie naar kamp Westerbork en verder. In de eerste kilometers van het pad komt de wandelaar langs nog zo’n plaats die onlosmakelijk verbonden is met de Jodenvervolging: het Muiderpoortstation, vanwaar een groot aantal (maar zeker niet alle) Amsterdamse Joden vertrok richting de vernietigingskampen. Via Diemen leidt het pad de hoofdstad uit en het land in. De route is verdeeld in een proloog en 31 etappes. Het pad, voorzien van een eigen rood-blauwe markering, eindigt voor de ingang van het voormalig kamp Westerbork.

Onderweg

Het Westerborkpad moet leiden tot bezinning en heeft niet tot doel om in 336 kilometer zoveel mogelijk vervolgingsplaatsen aan te doen. Weliswaar komt u tijdens de route heel wat monumenten tegen die ons herinneren aan de vele weggevoerde Joodse families, voert het pad langs kamp Amersfoort, voormalige onderduikadressen en een drietal voormalige Joodse werkkampen, er is ook aandacht voor de Joodse geschiedenis van Nederland. Synagogen, Joodse scholen en begraafplaatsen tonen de wandelaar dat de Joden er in 1940 niet ‘opeens’ waren om na korte tijd weggevoerd te worden, maar dat deze gemeenschap op sommige plaatsen al honderden jaren geworteld was. Hier komt de wandelaar meer over te weten in musea die langs de route liggen, zoals het Joods Historisch Museum in Amsterdam en het museum Sjoel Elburg.

Buiten dat voert ook dit pad over prachtige natuurgebieden, langs rivieren en historische stadscentra. Veel etappes lopen van station naar station, waardoor de route voor iedereen goed toegankelijk is. Grote stukken van het pad zijn geschikt voor rolstoelgebruikers.

Westerborkluisterpad

Een uniek onderdeel van deze bijzondere route is het Westerborkluisterpad. Dit houdt in dat op bepaalde delen van het traject fragmenten te beluisteren zijn, die u op uw eigen mobiele telefoon kunt afspelen. In deze fragmenten vertellen omstanders en slachtoffers over wat ze 70 jaar geleden gezien of meegemaakt hebben op de plek waar u zich op dat moment bevindt. Het ligt
- volgens de wandelgids - in de bedoeling om zoveel verhalen te verzamelen, dat dergelijke fragmenten op den duur langs het hele pad te beluisteren zijn.

Wandelgids

Bij deze wandelroute hoort een wandelgids die is uitgegeven door de beide organisaties die het Westerborkpad gerealiseerd hebben: KNBLO Wandelsportorganisatie Nederland en het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In de gids vindt u de routebeschrijving op schrift, maar ook ingetekend in overzichtelijke kaarten. De historische informatie behorend bij de plekken waar u tijdens de wandeling langs komt wordt erin beschreven, net als een overzicht van de maatregelen waar de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog mee te maken kregen. De wandelgids is o.m. verkrijgbaar bij de boekhandel en de twee uitgevende instanties.

Lees verder

• Kamp Westerbork, een tijdlijn
• Wat aan Westerbork vooraf ging: de anti-Joodse maatregelen
• Joodse werkkampen
• Het Stadskanaalster Achterhuis
• Mordechai Gebirtig: de laatste Jiddische bard