Wereldkampioenen schaken: overzicht winnaars WK schaken

Het WK schaken vond voor het eerst plaats in 1886. De Oostenrijker Wilhelm Steinitz werd er de eerste wereldkampioen schaken. Toch waren ook voor 1886 enkele spelers opmerkelijk sterker dan hun tijdgenoten. Men noemt ze 'niet-officiële wereldkampioenen', omdat er onder schakers weinig twijfel bestaat over de dominantie tijdens hun speelperiode. Sinds 1948 organiseerde de wereldschaakbond FIDE een wereldkampioenschap, maar de vorm en formule veranderde doorheen de jaren voortdurend. Die wispelturigheid leidde zelfs een tijd tot een breuk in de schaakwereld, waarbij grote kampioenen als Kasparov voortaan hun eigen koers vaarden. Wie waren alle winnaars bij de mannen en de vrouwen tot 2019?

• Het WK schaken
• Overzicht winnaars en wereldkampioenen schaken bij de mannen
• Overzicht winnaars en wereldkampioenes schaken bij de vrouwen

Het WK schaken

De wereldschaakbond FIDE organiseerde sinds 1948 het WK schaken. Maar de vorm van het wereldkampioenschap wisselde vaak en was onoverzichtelijk: nu eens was het WK enkele jaren een tweekamp, dan weer een toernooi met acht deelnemers en soms zelfs een knock-outtoernooi met 128 spelers.

De eindeloze veranderingen en aanpassingen leidden tot heel wat wrevel bij een aantal topschakers, met als absoluut dieptepunt de scheuring in de periode 1993-2006, toen wereldkampioen Garry Kasparov de Professional Chess Association (PCA) oprichtte uit onvrede met de gang van zaken bij de FIDE. De PCA organiseerde zelfs haar eigen officieus wereldkampioenschap, tot grote woede van de FIDE.

In 2006 kwam het tot een hereniging en hield men voortaan weer één wereldkampioenschap. Sinds 2012 is het WK schaken bovendien weer een klassieke tweekamp. De 'uitdagers' spelen eerst een onderling toernooi, vaak tijdens het jaar voorafgaand aan het nieuwe WK. De winnaar daagt later de regerende wereldkampioen uit in een tweekamp, meestal in de maand november. Indien de huidige wereldkampioen wint verlengt hij zijn titel. Verliest hij wordt de uitdager de nieuwe wereldkampioen.

Overzicht winnaars en wereldkampioenen schaken bij de mannen

De wereldkampioen schaken bij de mannen dwingt wereldwijd bewondering en respect af. De erelijst is indrukwekkend. Wie kent niet legendarische namen als Kasparov, Karpov, Capablanca of Bobby Fischer? Vooral Kasparov domineerde lange tijd de schaakwereld en promootte de schaaksport waar hij kon.

Niet officiële kampioenen

Voor 1886 bestond de titel van wereldkampioen nog niet. Toch waren er ook in die begindagen van de schaaksport spelers met een duidelijk overwicht. Ze domineerden gedurende lange tijd de schaakwereld en werden beschouwd als de beste spelers van hun tijd.

Officiële kampioenen

Wilhelm Steinitz, een Oostenrijker, geldt als de allereerste officiële wereldkampioen schaken. In 1886 versloeg hij de Poolse schaakmeester Johann Zukertort in een tweekamp van 24 partijen. Ook Nederland had met Max Euwe ooit een wereldkampioen schaken.

FIDE-kampioenen

Vanaf 1948 organiseerde de wereldschaakbond FIDE het wereldkampioenschap schaken. Opvallend in de lijst is de dominantie van Rusland en de voormalige Sovjet-Unie. Grote kampioenen als Kasparov, Karpov en Botvinnik hadden allemaal dezelfde herkomst.

De Noor Magnus Carlsen werd in 2013 wereldkampioen. Hij won in Londen het uitdagerstoernooi en versloeg regerend wereldkampioen Viswanathan Anand daarna in het onderling duel. In 2014 waren de rollen omgedraaid. Anand won het uitdagerstoernooi en kreeg de kans om zijn wereldtitel op Carlsen te heroveren. Dit lukte niet: de Noor versloeg de Indiër opnieuw. In 2016 verlengde de Noor wederom zijn wereldtitel na een spannend duel tegen uitdager Sergej Karjakin. Na twaalf partijen stond het 6-6 gelijk. Om een winnaar te kunnen aanduiden werden in de tie-breakpartijen 'rapid-schaak' (snelschaken tegen de klok) gespeeld. Carlsen won de rapid partijen met 3-1 en Karjakin ging kopje onder.

Voor het laatst geactualiseerd op 22-06-2019

Overzicht winnaars en wereldkampioenes schaken bij de vrouwen

Uiteraard zijn er ook heel goede vrouwelijke schaaksters. Grote namen zijn Vera Menchik, Xie Jun en Hou Yifan.

China

Terwijl bij de mannen vooral Rusland de lijst domineerde leverde China bij de vrouwen sinds de jaren negentig van de twintigste eeuw opvallend vaak de wereldkampioene. Aanvankelijk kwamen echter ook veel vrouwelijke wereldkampioenes uit Rusland (Sovjet-Unie).

Zusjes Polgar

De Hongaarse zusjes Judit en Susan Polgar zijn legendarische namen in de schaakwereld. Veel schakers beschouwen Judit Polgar als de beste vrouwelijke schaakster aller tijden, hoewel ze nooit wereldkampioene werd. Al op vijftienjarige leeftijd werd ze grootmeester. Ze was de enige vrouw ooit in de top tien van de FIDE-ratinglijst. In 2002 versloeg ze zelfs Kasparov. Haar zus Susan werd op twaalfjarige leeftijd wereldkampioene maar trok zich nadien om een onduidelijke reden wat terug uit de schaakwereld en speelde minder toernooien.

Voor het laatst geactualiseerd op 22-06-2019