Wereldkampioenen schaken: overzicht winnaars WK schaken

Wereldkampioenen schaken: overzicht winnaars WK schaken Het WK schaken vond voor het eerst plaats in 1886. De Oostenrijker Wilhelm Steinitz werd er de eerste wereldkampioen schaken. Toch waren ook voor 1886 enkele spelers opmerkelijk sterker dan hun tijdgenoten. Men noemt ze 'niet-officiële wereldkampioenen', omdat er onder schakers weinig twijfel bestaat over de dominantie tijdens hun speelperiode. Sinds 1948 organiseerde de wereldschaakbond FIDE een wereldkampioenschap, maar de vorm en formule veranderde doorheen de jaren voortdurend. Die wispelturigheid leidde zelfs een tijd tot een breuk in de schaakwereld, waarbij grote kampioenen als Kasparov voortaan hun eigen koers vaarden. Wie waren alle winnaars bij de mannen en de vrouwen tot 2019?
Het WK schaken / Bron: Venturaartist, PixabayHet WK schaken / Bron: Venturaartist, Pixabay

Het WK schaken

De wereldschaakbond FIDE organiseerde sinds 1948 het WK schaken. Maar de vorm van het wereldkampioenschap wisselde vaak en was onoverzichtelijk: nu eens was het WK enkele jaren een tweekamp, dan weer een toernooi met acht deelnemers en soms zelfs een knock-outtoernooi met 128 spelers.

De eindeloze veranderingen en aanpassingen leidden tot heel wat wrevel bij een aantal topschakers, met als absoluut dieptepunt de scheuring in de periode 1993-2006, toen wereldkampioen Garry Kasparov de Professional Chess Association (PCA) oprichtte uit onvrede met de gang van zaken bij de FIDE. De PCA organiseerde zelfs haar eigen officieus wereldkampioenschap, tot grote woede van de FIDE.

In 2006 kwam het tot een hereniging en hield men voortaan weer één wereldkampioenschap. Sinds 2012 is het WK schaken bovendien weer een klassieke tweekamp. De 'uitdagers' spelen eerst een onderling toernooi, vaak tijdens het jaar voorafgaand aan het nieuwe WK. De winnaar daagt later de regerende wereldkampioen uit in een tweekamp, meestal in de maand november. Indien de huidige wereldkampioen wint verlengt hij zijn titel. Verliest hij wordt de uitdager de nieuwe wereldkampioen.

Wereldkampioenen schaken Kasparov tegen Karpov / Bron: Owen Williams / The Kasparov Agency, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Wereldkampioenen schaken Kasparov tegen Karpov / Bron: Owen Williams / The Kasparov Agency, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Overzicht winnaars en wereldkampioenen schaken bij de mannen

De wereldkampioen schaken bij de mannen dwingt wereldwijd bewondering en respect af. De erelijst is indrukwekkend. Wie kent niet legendarische namen als Kasparov, Karpov, Capablanca of Bobby Fischer? Vooral Kasparov domineerde lange tijd de schaakwereld en promootte de schaaksport waar hij kon.

Niet officiële kampioenen

Voor 1886 bestond de titel van wereldkampioen nog niet. Toch waren er ook in die begindagen van de schaaksport spelers met een duidelijk overwicht. Ze domineerden gedurende lange tijd de schaakwereld en werden beschouwd als de beste spelers van hun tijd.

PeriodeKampioenLand van herkomst
1834-1840Louis de la BourdonnaisFrankrijk
1843-1851Howard StauntonVerenigd Koninkrijk
1858-1862Paul MorphyVerenigde Staten
1862-1866Adolf AnderssenDuitsland
1866-1878Wilhelm SteinitzOostenrijk
1878-1886Johann ZukertortPolen

Officiële kampioenen

Wilhelm Steinitz, een Oostenrijker, geldt als de allereerste officiële wereldkampioen schaken. In 1886 versloeg hij de Poolse schaakmeester Johann Zukertort in een tweekamp van 24 partijen. Ook Nederland had met Max Euwe ooit een wereldkampioen schaken.

PeriodeKampioenLand van herkomst
1886-1894Wilhelm SteinitzOostenrijk
1894-1921Emanuel LaskerDuitse Rijk
1921-1927José Raul CapablancaCuba
1927-1935Aleksandr AljechinRusland
1935-1937Max EuweNederland
1937-1946Aleksandr AljechinRusland

FIDE-kampioenen

Vanaf 1948 organiseerde de wereldschaakbond FIDE het wereldkampioenschap schaken. Opvallend in de lijst is de dominantie van Rusland en de voormalige Sovjet-Unie. Grote kampioenen als Kasparov, Karpov en Botvinnik hadden allemaal dezelfde herkomst.

De Noor Magnus Carlsen werd in 2013 wereldkampioen. Hij won in Londen het uitdagerstoernooi en versloeg regerend wereldkampioen Viswanathan Anand daarna in het onderling duel. In 2014 waren de rollen omgedraaid. Anand won het uitdagerstoernooi en kreeg de kans om zijn wereldtitel op Carlsen te heroveren. Dit lukte niet: de Noor versloeg de Indiër opnieuw. In 2016 verlengde de Noor wederom zijn wereldtitel na een spannend duel tegen uitdager Sergej Karjakin. Na twaalf partijen stond het 6-6 gelijk. Om een winnaar te kunnen aanduiden werden in de tie-breakpartijen 'rapid-schaak' (snelschaken tegen de klok) gespeeld. Carlsen won de rapid partijen met 3-1 en Karjakin ging kopje onder.

PeriodeKampioenLand van herkomst
1948-1957Michail BotvinnikSovjet-Unie, Rusland
1957-1958Vasili SmyslovSovjet-Unie, Rusland
1958-1959Michail BotvinnikSovjet-Unie, Rusland
1960-1961Michail TalSovjet-Unie, Rusland
1961-1963Michail BotvinnikSovjet-Unie, Rusland
1963-1969Tigran PetrosianSovjet-Unie, Armenië
1969-1972Boris SpasskiSovjet-Unie, Rusland
1972-1975Bobby FischerVerenigde Staten
1975-1985Anatoli KarpovSovjet-Unie, Rusland
1985-1993Garri KasparovSovjet-Unie, Azerbeidzjan, Rusland
1993-1998Anatoli KarpovRusland
1999Aleksandr ChalifmanRusland
2000-2001Viswanathan AnandIndia
2002-2003Roeslan PonomarjovOekraïne
2004-2005Rustam KasimdzjanovOezbekistan
2005-2006Veselin TopalovBulgarije
2006-2007Vladimir KramnikRusland
2007-2013Viswanathan AnandIndia
2013-hedenMagnus CarlsenNoorwegen
Voor het laatst geactualiseerd op 22-06-2019

Hou Yifan / Bron: Federació d'Escacs Valls d'Andorra, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)Hou Yifan / Bron: Federació d'Escacs Valls d'Andorra, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)

Overzicht winnaars en wereldkampioenes schaken bij de vrouwen

Uiteraard zijn er ook heel goede vrouwelijke schaaksters. Grote namen zijn Vera Menchik, Xie Jun en Hou Yifan.

China

Terwijl bij de mannen vooral Rusland de lijst domineerde leverde China bij de vrouwen sinds de jaren negentig van de twintigste eeuw opvallend vaak de wereldkampioene. Aanvankelijk kwamen echter ook veel vrouwelijke wereldkampioenes uit Rusland (Sovjet-Unie).

Zusjes Polgar

De Hongaarse zusjes Judit en Susan Polgar zijn legendarische namen in de schaakwereld. Veel schakers beschouwen Judit Polgar als de beste vrouwelijke schaakster aller tijden, hoewel ze nooit wereldkampioene werd. Al op vijftienjarige leeftijd werd ze grootmeester. Ze was de enige vrouw ooit in de top tien van de FIDE-ratinglijst. In 2002 versloeg ze zelfs Kasparov. Haar zus Susan werd op twaalfjarige leeftijd wereldkampioene maar trok zich nadien om een onduidelijke reden wat terug uit de schaakwereld en speelde minder toernooien.

PeriodeKampioeneLand van herkomst
1927-1944Vera MenchikVerenigd Koninkrijk
1950-1953Ljoedmila RoedenkoSovjet-Unie, Oekraïne
1953-1956Jelizaveta BvkovaSovjet-Unie, Rusland
1956-1958Olga RoebtsovaSovjet-Unie, Rusland
1958-1962Jelizaveta BvkovaSovjet-Unie, Rusland
1962-1978Nona GaprindasjviliSovjet-Unie, Georgië
1978-1991Maia TsjiboerdanidzeSovjet-Unie, Georgië
1991-1996Xie JunChina
1996-1999Susan PolgarHongarije
1999-2000Xie JunChina
2001-2003Zhu ChenChina
2004-2006Antoaneta StefanovaBulgarije
2006-2008Xu YuhuaChina
2008-2010Aleksandra KostenjoekRusland
2010-2012Hou YifanChina
2012-2013Anna OesjeninaOekraïne
2013-2015Hou YifanChina
2015-2016Maria MoezytsjoekOekraïne
2016-2017Hou YifanChina
2017-2018Tan ZhongyiChina
2018-hedenJu WenjunChina
Voor het laatst geactualiseerd op 22-06-2019
© 2016 - 2024 Karldelauw, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Leren schaken tegen de computerLeren schaken tegen de computerLeren schaken is niet het makkelijkste dat je ooit gedaan zal hebben en zonder tegenstander wordt het nog veel moeilijke…
Waar kan je online schaken?Waar kan je online schaken?Schaken is één van de oudste gezelschapsspellen van de wereld. Maar kan je ook online schaken? Gelukkig is het spel meeg…
recensieRecensie: Garry Kasparov: Waarom het leven op schaken lijktGarry Kasparov, één van 's werelds beste schakers ooit, geeft in dit boek zijn opgedane levenslessen mee. Door de parall…
Schaken en boksen in de ring, De sport van de toekomst?Lekker sporten. Goed voor het lichaam. Maar een denksport kan je ook bekoren. Die twee gaan natuurlijk niet samen. Of to…

American Football: Super Bowl live op tv en livestreamAmerican Football: Super Bowl live op tv en livestreamDe Super Bowl is de finale van het NFL American Football-seizoen. Tijdens deze wedstrijd spelen de winnaars van de Ameri…
Het WK hockey 2018 en terugblik op het WK in 2014Het WK hockey 2018 en terugblik op het WK in 2014Het WK hockey 2018 vindt in Engeland voor de vrouwen en in India voor de mannen plaats. Het vrouwentoernooi wordt gehoud…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Steenml, Pixabay
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_winnaars_van_het_wereldkampioenschap_schaken
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldkampioenschap_schaken
  • Saunders, J., "Schaken. Geschiedenis,spelregels, strategie en tactiek", Veltman, 2007
  • Eade, J., "Schaken voor dummies", BBNC Uitgevers, 2004
  • Euwe, M., "Oom Jan leert zijn neefje schaken", Tirion Uitgevers, september 2011
  • Afbeelding bron 1: Venturaartist, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Owen Williams / The Kasparov Agency, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 3: Federació d'Escacs Valls d'Andorra, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
Karldelauw (153 artikelen)
Laatste update: 22-06-2019
Rubriek: Sport
Subrubriek: Kampioenschappen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.