Van Trekkertrek naar Monstertruck en Monster Jam

Monster Jam is een evenement waarbij enorme trucks, monstertrucks, trucs uithalen. Ze rijden over rijen auto’s heen en lijken te kunnen dansen op hun enorme wielen. Bij Monster Jams is alles groot en snel net als bij monstertruckshows die onder een andere naam opereren. De stunts worden door professionele stuntteams uitgevoerd. Na een ongeluk tijdens een show met monstertrucks in Haaksbergen - dat geen Monster Jam genoemd mag worden (de organisatie was in andere handen), want bij Monster Jams worden de internationale veiligheidsregels strikt nageleefd - is de vraag extra prangend of we evenementen met deze monstermachines nog wel moeten willen. Zijn Monster Jams nog wel van deze tijd?

PK als attractie

• Geschiedenis Monster Jam
• Tekkertrek
• Bigfoot
• Wedstrijd en Monster Jam
• Monstertruck
• Stunt
• Monster Jam in Nederland
• Het ongeluk in Haaksbergen
• Niet meer van deze tijd

Geschiedenis Monster Jam

De geschiedenis van Monster Jams begint bij trekwedstrijden met paarden. Dat was de tijd dat de kracht van de trek werkelijk één paardenkracht was. De boeren en paardeneigenaren trokken om het hardst zware voorwerpen door de modder en het publiek aan de zijlijn zweepte de dieren en hun menners op. Paardenkracht was destijds niet een gestandaardiseerde kracht. Het ene paard was beduidend sterker dan het andere en de ene had daarmee een grotere paardenkracht dan zijn concurrent. Uit die tijd stamt wel het begrip paardenkracht, dat tegenwoordig de maat is voor de kracht van motoren en dat wordt aangeduid met PK.

Tekkertrek

Met de invoering van de tractor om voor de boeren het zware werk snel te kunnen doen, kreeg het begrip paardenkracht een andere betekenis. Het werd gekoppeld aan motoren die op diesel reden en die ploegen, zaai- en oogstmachines door de akkers konden trekken. In de jaren 70 rukten in navolging van de paardentrekwedstrijden de tractorpulls op. Ze werden vooral in Amerika populair en er was elk weekend wel ergens een tractorpull te beleven. Het enthousiasme leidde in 1977 in Amerika tot de oprichting van de United States Hot Rod Association (USHRA). Het werd de overkoepelende organisatie van motorsportevenementen. Een tweede oragnisatie, Monster Truck Racing Association (MTRA) organiseert sinds 1988 een jaarlijks treffen. De MTRA heeft internationale regels opgesteld voor de Monster Jams.

Bigfoot

De trekkertreks maakte de creativiteit in sommige mannen en vrouwen wakker en ze gingen sleutelen aan de machines. In 1982 kwam de eerste monstertruck op het strijdtoneel. Het was tijdens de motorsportshow in Detroit. Ene Bob Chandler had een monster gecreëerd van zijn Ford F-250 pick-up en er wielen van 168 cm hoog onder gezet. De machine werd Bigfoot genoemd. Detroit is de stad van de Fordfabriek en de kracht van Bigfoot zette het automerk in het voetlicht. Het was het nieuws van de dag: iedereen had het over Bigfoot en Ford. Zijn eerste piece de resistence was het voor de ogen van publiek verpulveren van twee personenauto’s.

Wedstrijd en Monster Jam

Het was het begin van een wedstrijdcircuit waar monstertrucks het tegen elkaar opnamen en steeds spectaculairdere trucs uithaalden. Eerst verschenen de monsters alleen op beurzen en waren het blikvangers voor evenementen. Toen kamen de stunts en de races. Het publiek smulde van de stunts waarbij de monstertrucks over auto’s heenreden en deze en passant plat walsten.
Het duurde tot 1984 tot de eerste battle plaatsvond en vanaf dat moment was de beer los. De USHRA organiseerde in 1987 de eerste monster truck wedstrijd. De monstertruck wedstrijden worden Monster Jams genoemd. Er kwam ook een Monster Jam Series, landelijke wedstrijden in Amerika.

Monster Jam XXL

De wedstrijden bestaan uit een freestyle onderdeel waar de chauffeur zijn trucs kan laten zien en een race. Wie als eerste met zo min mogelijk strafpunten over de eindstreep komt is winnaar. Een jury houdt de wedstrijd in de gaten en geeft de strafpunten. Een Monster Jam XXL is nog groter van opzet dan een gewone Monster Jam.

Ontwikkelingen

De trucks ontwikkelden en de sport ontwikkelde zich ook in de loop van de jaren. Er werden sterkere en lichtere materialen gebruikt in de trucks, er kwam een veersysteem die de vier enorme wielen wat zachter deden landen en de machines werden sneller en wendbaarder. Elke monstertruck die deelneemt aan een USHRA Monster Jam heeft een startonderbreker die op afstand bestuurbaar is. Dat betekent dat de motor uit kan worden stopgezet als dat nodig is.
De buitenkant van de trucks wordt bespoten met airbrush beschilderingen.


Monstertruck

De monstertrucks heten monsters omdat ze zo groot zijn. Een beetje monstertruck is al gauw 3,5 meter breed en 3,5 meter hoog. Ze kunnen wel zes meter lang zijn. Een dergelijke machine weegt maar liefst 4500 kilogram. De banden zijn 1,68 meter hoog en een dikke meter dik. Ze worden met de hand gemaakt door bandenfabrikanten Goodyear en Firestone. Per jaar gaan er acht banden doorheen. De motor is allang geen gewone truckmotor meer. Hij wordt speciaal voor de monstertrucks vervaardigd. Het is een Supercharged Fuel Injected Big Block American V8. De motoren slijten door het heftige gebruik. Een monstertruck in actieve dienst verslijt er zo’n vijf per jaar. De trekkracht van de motoren ligt tussen de 1350 en meer dan 2000 PK. De monstertrucks zijn speciaal gebouwd op grote snelheid op korte afstanden. Hij kan zeer snel een snelheid van 130 kilometer per uur halen.

Luchtsprongen

Het spectaculaire van de monstertrucks zit hem in de snelheid, de kracht en de sprongen die de machines kunnen maken. Ze kunnen wel 30 meter lang en 8 meter hoog springen. Het brandstofverbruik is schrikbarend hoog. Een monster truck slurpt 6 liter brandstof om een kilometer te kunnen rijden.

Kosten

De monstertrucks worden speciaal gemaakt en daarom zijn het dure machines. Je moet er al gauw zo’n € 75.000 voor neertellen. Ze zijn ook duur in onderhoud. Een raceteam houdt zich met het onderhoud mee bezig en dat kost jaarlijks een fikse duit, duizenden euro's tot twee ton. De slijtage is hoog en de onderdelen zijn ook aan de prijs.

Shows

De Monster Jams kunnen zich verheugen in een groot publiek. Veel mensen willen een dergelijk evenement meemaken en er worden zelfs shows gegeven in voetbalstadions met tienduizenden mensen op de tribune. Elk jaar worden er een paar duizend sloopauto’s verpletterd door de monstertrucks. In Amerika zijn ongeveer honderden monstertrucks actief en in Nederland rijden ook professionele stuntteams die optreden tijdens motorevenementen.


Stunt

Monster trucks doen tijdens een show verschillende stunts:

• Burn out: de banden van de truck spinnen heel snel;
• Donut: de monster truck draait snel een rondje op een plaats;
• Side by side: race van truck naast elkaar;
• Pass: geslaagde sprong over de auto’s;
• Wheelie: op de achterste wielen rijden.



Monster Jam in Nederland

De Monster Jam waaide in 2004 over naar Europa. De eerste wedstrijden werden in Zweden en België gereden. Nederland, Duitsland en Engeland waren een jaar later ook de klos. De eerste show in Nederland was in Gelredome in Arnhem en daar vindt nog jaarlijks een show plaats. De Monster trucks hebben aansprekende namen, zoals Grave Digger, Monster Mutt Dalmatian, El Toro Loco, Nitro Circus, Maximum Destruction, Monster Energy en Escalade.
De organisatie van deze uit Amerika overgewaaide evenementen onder de naam Monster Jam is strikt in de regels voor deelnemers en de veiligheid rond het gehele evenement. Als een evenement staat aangekondig als Monster Jam dan worden deze regels nageleefd.

Gehoorbescherming

De organisatie denkt bij het evenement ook aan de oren van het publiek. Ze adviseert gehoorbeschermers mee te nemen. De decibels van de grommende motoren, het gesnerp van de piepende banden en het gekraak van de geplette wrakken is een flinke aanslag op het gehoor. Gehoorbescherming wordt uitgedeeld en is ook te koop.

Kinderen

Kinderen worden lekker gemaakt voor het geweld van de motoren met kleurplaten, handtekeningen sessies en monstertruckspelletjes en -speelgoed. Monster Jam investeert in de toekomst door het evenement ook te richten op kinderen.

Verschillende organisaties

Het incident in Haaksbergen legt bloot dat er verschillende organisaties doende zijn met dergelijke evenementen en dat niet bij alle organisatoren die een showteam inhuren bekend is wat kan en niet kan en wat moet, betreffende de veiligheid van omstanders. Dergelijke shows worden veelal in stadions gegeven, zoals in Gelredome waar het veilig kan en waar de organisatie weet hoe het moet.

Bij kleinere evenementen is vaak onvoldoende expertise om over de veiligheid te kunnen oordelen. Onvoldoende expertise speelt ook de vergunninggevers parten. In Engeland bestaat een Event Savety Guide, een gids waar evenementenorganisaties aan meewerkten. Daarin staan regels, richtlijnen en tips. Nederland zou daar een voorbeeld aan kunnen nemen en een door overheid en evenementenorganisaties ontwikkelde en omarmde veiligheidsgids moeten ontwerpen.

Technisch defect

In oktober 2015 wordt duidelijk dat een technisch defect aan de monstertruck debet is aan het ongeluk. Er schijnt een relais te zijn losgeschoten waardoor de achterwielen niet meer meestuurden. De chauffeur moet zich eind oktober 2015 voor de rechter verantwoorden. In april 2016 krijgt de chauffeur 15 maanden celstraf opgelegd. Ook mag hij vijf jaar lang zijn vak als stuntman niet uitvoeren. De rechter meent dat de chauffeur meer had moeten doen om het ongeluk te voorkomen. Hij had niet naar het publiek toe moeten rijden en geen gas moeten geven op het kritieke moment. Hem wordt onvoorzichtigheid en nalatigheid verweten, want hij wist dat de monstertruck gevoelig was voor storingen.

Niet meer van deze tijd

Monstertrucks zijn niet meer van deze tijd. Het zijn dure speeltjes geworden van fabrikanten die op een spectaculaire manier hun producten willen etaleren. De machines zuipen brandstof, stoten vuile uitlaatgassen uit en zorgen voor enorm veel geluidsoverlast. Ook de mensen die er niet voor kiezen om naar het evenement te gaan worden er door het lawaai en de stank mee geconfronteerd.

Monstertruck races horen niet thuis in een maatschappij waar duurzaamheid hoog op het prioriteitenlijstje staat en waar zuinig omgaan met de fossiele brandstoffen een heet hangijzer is. In de tijd van de paardenkrachten kostte het haver en water voor de paarden en was de uitstoot slechts de zweetlucht van het trekkende dier. Dat is bij de monstertrucks wel wat anders. De machines zijn ver doorgeschoten in het plezier om de krachtmeting en het vermaken van het publiek. Dat het ook nog een gevaarlijke sport is onderstreept dat de tijd rijp is om af te zien van de Monstertruck races. Er zijn prachtige computerspellen te koop rond hetzelfde onderwerp. Dan is er te genieten van het spel zonder stank, brandstofmisbruik, gehoorschade en gevaar voor omstanders. En het is wel zo veilig.