Zikavirus en Olympische Spelen in Rio de Janeiro

Tussen 5 en 21 september 2016 vinden de Olympische Spelen en de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro in Brazilië plaats. Kunnen die Spelen wel doorgaan, nu de Wereldgezondheidsorganisatie in de besmetting met het virus een wereldwijde epidemie ziet? Is het wel veilig voor de sporters om naar Brazilië te gaan, een van de landen waar de uitbraak fors is? De Braziliaanse regering neemt diverse maatregelen maar zegt dat de Spelen gewoon door kunnen gaan. Het Nederlands Olympisch Comité houdt vooralsnog geen sporters thuis.

Zikavirus en de Spelen

• De Olympische Spelen in Rio gaan gewoon door
• Zikakoorts door zikavirus
• Huisbezoeken en inspecteurs
• Acties in Rio de Janeiro
• Maatregelen

De Olympische Spelen in Rio gaan gewoon door

Ondanks het opgerukte zikavirus in Zuid-Amerika gaan de Olympische Spelen in Brazilië door. De Braziliaanse regering ziet geen belemmering om in de zomer van 2016 de Spelen in het centrum van het zika-gebied, in Rio de Janeiro, te laten plaatsvinden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sloeg in februari 2016 alarm en noemt het zikavirus een wereldwijde bedreiging. De mug die het virus overbrengt op mensen legt de Spelen niet lam. De Braziliaanse president Dilma Rousseff meent dat er geen gevaren zijn voor de atleten en ook niet voor de bezoekers. Zij meldt wel dat zwangere vrouwen een risico lopen.

Brazilië veilig genoeg

Het International Olympisch Comité (IOC) meent ook dat Brazilië veilig genoeg is om de Spelen te houden al wordt het zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden ontraden naar Latijns-Amerika te reizen. Zij doen er goed aan de Spelen thuis voor de buis te bekijken. In Brazilië en omliggende landen wordt aan de bevolking geadviseerd zwangerschappen uit te stellen zolang het virus niet onder controle is. Voor meisjes die besmet worden heeft de besmetting waarschijnlijk een positief effect. Ze hebben geen last meer van zika tijdens hun vruchtbare leven.

Zikakoorts door zikavirus

Zikakoorts werd in de jaren rond 1940 ontdekt in Uganda en is sindsdien endemisch geworden in Afrika. In de loop der decennia heeft het virus zich over grote delen van de wereld verspreid. Zikakoorts is voor volwassenen vervelend maar over het algemeen niet zeer ernstig. Besmetting leidt ondermeer tot huiduitslag en gewrichtspijn. De meesten patiënten herstellen binnen een week, maar 80% van de geïnfecteerden merkt niet dat ze met het virus zijn geïnfecteerd. Het virus heeft wel zeer ernstige gevolgen voor zwangere vrouwen en dan vooral voor hun baby.

Microcefalie

Het virus wordt in verband gebracht met microcefalie bij baby’s. De ongeboren besmette baby’s ontwikkelen een veel te kleine schedel die hersenbeschadiging toebrengt aan het pasgeboren kindje met bijvende handicaps tot gevolg. Het is nog niet sluitend bewezen dat zika tot de misvormingen leidt, maar er zijn ‘sterke verdenkingen.’ De WHO spreekt een half jaar voor aanvang van de Olympische Spelen van een wereldwijde epidemie en een internationale noodsituatie.

Huisbezoeken en inspecteurs

Brazilië neemt verschillende maatregelen om de uitbreiding van zika tegen te gaan. Juist in het land waar de Olympische Spelen worden georganiseerd nam in 2015 het aantal gevallen van microcefalie toe en wordt er een verband gelegd met het rondrazende zikavirus. Het zijn de Aedes-muggen of tijgermuggen die het verspreiden en er is geen preventief middeltje of geneesmiddel. Het enige dat je kunt doen is lichaambedekkende kleding te dragen en antimuggenspul te gebruiken. De mug kan de hele dag steken, dus je moet het mugafwerende spul blijven smeren.

Insectenwerende middelen

Gezondheidspersoneel van Brazilië voert het aantal huisbezoeken op en zwangere vrouwen krijgen insectenwerende middelen. De regering stuurt begin 2016 meer dan 200.000 inspecteurs op pad om het virus te bestrijden. Ze richten zich vooral op stilstaand water in emmers en poeltjes dat een broedplaats vormt voor de muggen die het virus overbrengen.
Braziliaanse autoriteiten willen voorkomen dat het zikavirus zich tijdens de Olympische Spelen verder verspreid.

Acties in Rio de Janeiro

De organisatie van de Spelen heeft regelmatig contact met het ministerie van gezondheid in Brazilië. Afgesproken is dat alle olympische faciliteiten ruim voor de opening van de Spelen grondig worden gecontroleerd. Alle plekken waar zich muggen zouden kunnen gaan ophouden worden grondig gereinigd. Men wil de broeihaarden uitschakelen zoals bijvoorbeeld stilstaand water in afgedekte potten en oude autobanden en bewoners wordt gevraagd dat soort spullen rond het huis op te ruimen. De controles en schoonmaakwerkzaamheden gaan tijdens de Spelen door en worden dagelijks uitgevoerd.

Resistent

Augustus en september zijn relatief koele en droge wintermaanden in Rio de Janeiro met over het algemeen minder actieve insecten dan andere maanden. De muggen die er in de maanden voorafgaand aan de Spelen zijn worden met verdelgingsmiddelen bestreden of ze worden uitgerookt. De dosis insecticide die gebruikt wordt is laag en dat werkt niet altijd effectief. Bovendien worden insecten resistent van het gif. Bij de keuze van de methode wordt rekening gehouden met de gezondheidsrisico’s voor de atleten. De nationale comités hebben wel medische richtlijnen gekregen.

Maatregelen

• Slapen onder een klamboe
• Bedekkende kleding dragen
• Elke drie uur anti-muggenspray gebruiken

Onderzoek en vaccin

Ondertussen gaan de onderzoeken naar een vaccin door en worden methoden ontwikkeld waarbij voorkomen wordt dat de mug zich voortplant. Ook zoeken de wetenschappers naar een test die snel duidelijk maakt of een zwangere vrouw besmet is met het zikavirus.

5 februari 2016

President Dilma Rousseff verklaart de muggen die het zikavirus verspreiden de oorlog. Op 6 februari gaan duizenden militairen van deur tot deur, van woonverblijf tot kantoor, om de verblijven te controleren op de aanwezgheid van muggen.

Lees verder

• Olympische Spelen Rio de Janeiro 2016
• Tijgermug – een invasieve exoot en plaagdier
• Olympische Spelen 2016 – bijzondere gebeurtenissen in Rio
• Olympische Spelen 2016 – geluk en drama Nederlandse equipe