Poolen: de spelregels en strategie van de spelvariant 8-ball

Poolen is een sport die veel mensen geregeld uitoefenen voor de lol in de kroeg. Het kan echter ook op een heel serieuze manier worden aangepakt. Nederland is een van de beste poollanden in de wereld. De Nederlanders grossieren vaak in medailles op de Europese Kampioenschappen, en ook op de Wereldkampioenschappen hebben al meermaals Nederlandse poolers gewonnen. Er gaat dan ook bijna geen jaar voorbij waarin er geen Nederlander voor team Europa mag uitkomen in de prestigieuze Mosconi Cup. De recreatieve poolspelers in Nederland spelen meestal de spelvariant 8-ball.

Voor het spel begint

Voordat begonnen kan worden met 8-ball moeten de ballen worden opgelegd. De vijftien ballen worden in een driehoek neergelegd met de voorste bal op de spot. Deze spot is bij de meeste pooltafels aangegeven met een punt op het laken. Het belangrijkste is dat de zwarte bal met nummer acht in het midden van de driehoek wordt gelegd. Daarnaast moeten de twee ballen aan de uiteinden van de laatste rij van verschillende soorten zijn. Dat wil zeggen dat de ene een hele bal moet zijn, en de ander een halve. De hele ballen zijn de ballen die volledig één kleur hebben, de halve ballen zijn voor de helft één kleur en voor de andere helft wit. Alle andere ballen worden willekeurig in de driehoek gelegd. Belangrijk is dat de ballen goed tegen elkaar aangelegd worden. Als er allemaal kleine gaten tussen de ballen zitten zullen de ballen bij de openingsstoot veel minder goed opengaan. Dit resulteert erin dat de lay-out van de ballen waarschijnlijk moeilijker zal zijn en dat de kans dat je de tafel in één keer kunt leegschieten kleiner wordt.

De break

De speler die begint doet de openingsstoot. Dit wordt de break genoemd. Hij probeert van achter de lijn die op de tafel is getrokken de ballen met de witte bal open te schieten. Het doel is om een bal in een gat te schieten. Een gat wordt een pocket genoemd. Een bal in een gat schieten noemen we potten. Naast een bal potten probeert de breaker ook de ballen goed verspreid over de tafel te krijgen.

Doorgaans wordt geprobeerd bij de break de witte bal in het midden van de tafel te krijgen. Als er een bal in gaat bij de break mag de speler door. Op hoog niveau is de break het belangrijkste shot bij 8-ball. Als je consequent een bal erin hebt en de ballen goed verspreid liggen krijg je telkens de eerste kans aan tafel en zul je vaak kunnen winnen zonder dat de tegenstander aan de beurt zal komen.

Heel of half

Als een speler er bij de break in geslaagd is een bal te potten mag hij doorspelen. Het volgende doel is om een soort te kiezen. Heel of half. Het is de bedoeling dat je alle ballen van jouw soort pot, om vervolgens de zwarte bal erin te schieten. Als een speler een bal heeft gepot op de break wil dit nog niet zeggen dat hij deze soort ook moet kiezen. De soort is pas bepaald op het moment dat iemand na de break een bal pot.

Het lijkt voor de hand te liggen om de soort te kiezen waarvan je er al een hebt gepot bij de break, maar er kunnen verschillende redenen zijn om dit niet te doen. Zo kan het zijn dat je geen makkelijk shot hebt op een bal van die soort, maar wel op een van de andere soort. Ook kan het voorkomen dat de ballen van één soort veel moeilijker liggen dan de ballen van de andere, omdat er van één soort veel ballen worden geblokkeerd door ballen van de andere soort. Ook dan kun je er soms voor kiezen om de soort te pakken waarvan je nog geen bal hebt gepot op de break.

Een speler wint als hij alle ballen van zijn soort heeft gepot en daarna de zwarte bal pot. Als de zwarte op een ander moment wordt gepot verliest de speler die dit doet direct het spel.

Callen

Een regel die veel recreatieve spelers niet kennen is de regel dat je elk shot moet callen. Dat betekent dat je voordat je gaat schieten moet aangeven welke bal je gaat potten, en in welke pocket je dit gaat doen. Als je dan de bal mist en hij gaat in een andere pocket, of er gaat een andere bal in een pocket verlies je toch je beurt. Zolang je de bal in de juiste pocket pot mag er alles gebeuren. Het is dus niet erg als er dan nog een andere bal extra in een pocket verdwijnt.

Ball in hand

Wanneer een speler een overtreding maakt, een zogenaamde foul, krijgt de tegenstander ball in hand. Dat betekent dat hij de witte bal overal op tafel neer mag leggen. Er zijn drie verschillende overtredingen.

• De éérste bal die wordt geraakt is niet van jouw soort
• De witte bal verdwijnt van tafel
• Nadat de witte bal een andere bal heeft geraakt wordt geen bal gepot én geen bal raakt een band (rand van de tafel)

Wanneer de overtreding wordt gemaakt bij de break geldt een net iets andere regel. Dan mag de tegenstander de witte bal overal achter de lijn neer leggen, in plaats van overal op de hele tafel.

Op het hoogste niveau betekent ball in hand vrijwel altijd dat de tafel in een keer leeg gespeeld zal worden.

Strategie in 8-ball

Bij 8-ball is het belangrijk dat wanneer je eenmaal begint met het potten van ballen je ook de tafel leeg speelt. Er is niets zo slecht als blijven zitten met één bal terwijl je tegenstander nog alle ballen op tafel heeft. Dit lijkt misschien raar, maar als jij nog maar één bal hebt, liggen er weinig obstakels voor de tegenstander. Het wegspelen van de ballen wordt dan een stuk makkelijker. Als zijn ballen erg moeilijk liggen kan je tegenstander er ook voor kiezen om te verdedigen. Verdedigen tegen één bal terwijl je er zelf zeven of acht hebt is namelijk niet zo moeilijk. Op lager niveau is dit van minder belang, omdat de kans dat een speler de tafel in één beurt leegspeelt dan niet groot is, zelfs als het makkelijk ligt.

Een ander belangrijk principe is dat je zo snel mogelijk probeert een probleem op tafel op te lossen. Het gebeurt vaak dat er een probleem op tafel ligt na de break. Dat wil zeggen dat er een bal is van jouw soort die niet gepot kan worden, omdat hij wordt geblokkeerd door een andere bal. Deze bal zal dan vrijgespeeld moeten worden. Dit kan maar het beste zo snel mogelijk gebeuren, want mocht het mislukken heb je dan nog een kans om het later nog een keer te proberen. Ook zit er vaak een kleine onzekerheid in het openspelen, Hoe meer ballen je dan nog hebt, hoe groter de kans dat je positie hebt op een van jouw ballen.

Tegenovergestelde pocket

Veel mensen spelen met de regel dat de zwarte bal in de pocket tegenover de pocket waar de voorlaatste bal in gepot werd geschoten moet worden. Dit is echter geen officiële regel. De reden dat deze regel ooit bedacht is, is omdat er in kroegen vaak een tafel staat waar je een euro in moet doen om een potje te kunnen spelen. Door met deze regel te spelen wordt het moeilijker om het spel af te maken en zal het dus langer duren. Hierdoor heb je langer plezier van de euro die je hebt betaald. De regel heeft zich door de kroegen verspreid en daarom denken veel mensen dat dit een echte regel is.