Ajax 1968-1969: Eerste Nederlandse finalist in de Europa Cup

Ajax liet in dit seizoen zien dat het in Europees verband was gegroeid. Na eerst 1. FC Nürnberg en Fenerbahçe te hebben uitgeschakeld kwam men in de kwartfinale het Portugese Benfica tegen. Beide teams wonnen hun wedstrijd met 1-3 en dus was er een beslissingswedstrijd nodig in Parijs. Heel Nederland stond op stelten toen de Amsterdammers in de verlenging met 3-0 wonnen. Toen ook Spartak Trnava in de halve finale werd verslagen werd Ajax de eerste Nederlandse ploeg die de eindstrijd van de Europa Cup 1 bereikte. In de finale werd duidelijk dat de ploeg van trainer Rinus Michels toch tekort kwam om zich de beste van Europa te kunnen noemen. Het Italiaanse AC Milan won eenvoudig van Ajax met 4-1.

Eenvoudig naar de tweede ronde

In de eerste ronde van de Europa Cup 1 stuitte Ajax op de Westduitse kampioen 1. FC Nürnberg en kwam al na vijf minuten op een 1-0 achterstand te staan. De 54.000 toeschouwers in het Städtisches Stadion gingen er eens goed voor zitten maar Ajax kwam beter in de wedstrijd door hard te werken, zonder echter uitgespeelde kansen te creëren. Na de pauze kwamen de Amsterdammers steeds vaker van eigen helft af en kregen het middenveld in handen. In de 80e minuut kopte Johan Cruijff, tot grote vreugde van de zesduizend meegereisde fans, de gelijkmaker binnen na een voorzet van Piet Keizer en had Ajax zichzelf een uitstekende uitgangspositie bezorgd. De wedstrijd in Amsterdam liet zien dat er dit seizoen rekening met Ajax gehouden moest worden. Door een simpele 4-0 zege, met o.a. twee treffers van Sjaak Swart, plaatsten de roodwitten zich eenvoudig voor de tweede ronde.

Turkse chaos

De tegenstander in de volgende ronde zou niet de Engelse kampioen Manchester City worden maar Fenerbahçe. De Turken wonnen zeer verrassend hun thuiswedstrijd met 2-1 na eerst met 0-0 gelijk te hebben gespeeld in Engeland. Ajax won de eerste wedstrijd in eigen huis op 13 november met 2-0 door doelpunten van Klaas Nuninga en Ben Muller. De score tegen de massaal verdedigende Turken had hoger moeten uitvallen omdat Henk Groot nog een strafschop miste, maar toch heerste er tevredenheid bij Ajax. De Amsterdammers waren echter in de competitie niet in grote vorm, de achterstand op koploper FC Twente bedroeg al zeven punten. Ook kampte de ploeg met diverse blessures en daarom ging men toch niet helemaal gerust richting Istanbul.

Het weer werkte in ieder geval al niet mee. Hevige slagregens teisterden de Turkse stad en dus ook de grasmat in het Mithatpasa-Stadion. Men probeerde diverse grote plassen water te dichten met kilo’s grind en zand. Maar na urenlange verwarring over het wel of niet door gaan van de wedstrijd besloot de Roemeense scheidsrechter Iosef Ritter om het duel 24 uur uit te stellen. De 1.500 Ajax-supporters, die waren meegereisd, hadden een groot probleem. Honderden hadden een dag-vlucht geboekt met het vliegtuig en moesten teleurgesteld terug naar Amsterdam, anderen konden hun verblijf met een dag uitstellen.

Een dag later was het veld nog steeds onbespeelbaar maar er zou en moest gespeeld worden in de Turkse modderpoel. In een orkaan van lawaai van 31.000 fanatieke toeschouwers begon het moddergevecht en haalde Ajax een geruststellende 0-0 ruststand. Het werd allemaal nog mooier toen Piet Keizer in de 55e minuut de score voor de roodwitten opende, 0-1. De nog overgebleven duizend Ajax-supporters begonnen het stadion over te nemen en wisten, ondanks een laatste stormachtig offensief van Fenerbahçe, dat de kwartfinale in de knip zat. Helemaal toen Klaas Nuninga in de slotfase er nog 0-2 van maakte.

Maar de chaos was nog niet voorbij. Doordat er te veel mist hing boven Schiphol konden de vliegtuigen met de selectie en supporters niet vertrekken uit Istanbul. Urenlang moest er gewacht worden op het Turkse vliegveld, waar midden in de nacht een spontaan Ajax-feest begon om de tijd de doden. Eindelijk om acht uur in de ochtend kon er wel gevlogen worden. Maar niet naar Schiphol, waar honderden uitbundige supporters de ploeg wilden opwachten, maar naar Beek in Limburg, alwaar de reis werd vervolgd met bussen richting Amsterdam. Pech was er voor zo’n honderd supporters die achter moesten blijven in Istanbul en pas dagen later weer voet konden zetten op Nederlandse bodem. Zelfs de eredivisie had last van de ‘Turkse chaos’ want de competitiewedstrijd van Ajax tegen DWS, die enige dagen later op het programma stond, werd uitgesteld.

Eerste Europese thuisnederlaag

Een schrok kreeg Ajax te verwerken toen het in de kwartfinale werd gekoppeld aan Benfica. De Portugezen waren na Real Madrid de meest succesvolle club sinds de Europa Cup 1 was ontstaan. Naast twee gewonnen cups in 1961 en 1962 was men ook nog eens driemaal finalist geweest in 1963, 1965 en 1968. De finale van vorig seizoen was na verlenging met 4-1 verloren tegen Manchester United. Veel spelers van Benfica hadden al een Europa Cup gewonnen en/of finales gespeeld, daar tegenover stond dus ‘groentje’ Ajax. Eigenlijk waren de weersomstandigheden in Amsterdam de enige angst bij Benfica want opnieuw waren er problemen over het wel of niet doorgaan van de wedstrijd wegens de vorst en de sneeuw. Maar tot ieders verbazing voelde de ploeg uit Lissabon zich het beste thuis op de ijspiste van het bomvolle Olympisch Stadion. Bij rust was de stand al 0-2 in het voordeel van de aalvlugge Portugezen maar Inge Danielsson bracht na de pauze voor even de spanning weer terug. Benfica won uiteindelijk toch met 1-3 mede omdat bij Ajax achterin te veel blunders werden gemaakt en voorin te veel kansen werden gemist. Het was voor Ajax de eerste thuisnederlaag in de historie voor de Europa Cup. Voor de return moest er een wonder gebeuren wilden de Amsterdammers alsnog de halve finale bereiken.

Beslissingswedstrijd in Parijs

Zo’n 1500 meegereisde Ajax-supporters zagen dit wonder een week later toch gebeuren want nu won een ontketend Ajax met 1-3 door doelpunten van Johan Cruijff (twee maal) en Inge Danielsson en werd een derde wedstrijd noodzakelijk. Deze beslissingswedstrijd werd op 5 maart gespeeld in het Stade de Colombes in Parijs. Uit heel Nederland stroomden de verzoeken binnen voor kaartjes. Ajax kreeg er officieel zo’n 25.000 maar hoeveel Ajax-supporters er nu daadwerkelijk aanwezig waren wist niemand. Dertigduizend? Veertigduizend? Tactiek en zenuwen beheersten de wedstrijd en zodoende moest er een verlenging komen. Daarin werd wel gescoord, Johan Cruijff en Inge Danielsson (twee maal) bezorgden Ajax een 3-0 overwinning en daarmee kon het grote feest losbarsten in Parijs, Amsterdam en geheel Nederland. Een feest dat vier dagen later in Amsterdam weer enigszins werd getemperd daar Ajax met 1-2 verloor van aartsrivaal Feijenoord voor de derde ronde van de KNVB-beker.

Doelman Gert Bals brengt Ajax naar de finale

In de halve finale kreeg Ajax niet te maken met het sterke Manchester United (Europa Cup-1 houder) en AC Milan (Europa Cup 2-houder) maar het op papier minder aansprekende Spartak Trnava uit Tsjecho-Slowakije. Het leek voor Ajax de uitgelezen mogelijkheid om voor het eerst als Nederlandse club de finale te halen van de Europa Cup 1. Helemaal toen de Amsterdammers de eerste wedstrijd met 3-0 wonnen door treffers van Johan Cruijff, Sjaak Swart en Piet Keizer. Een kleine teleurstelling kreeg Ajax te verwerken toen het vier dagen voor de return met slechts 1-1 gelijkspeelde tegen koploper Feijenoord en daardoor de achterstand niet kon verkleinen. Maar vol goede moed vertrok men naar de provinciestad Trnava waar Ajax zelden na een nederlaag (2-0) met zoveel opluchting en gejuich van het veld stapte als op 24 april. Niet Ladislav Kuna, die twee doelpunten voor Spartak Trnava maakte, maar Ajax-doelman Gert Bals werd de held van de wedstrijd. Na zijn grote fout bij het eerste doelpunt herstelde de aanvoerder zich uitstekend zodat het mogelijke derde, vierde of zelfs vijfde doelpunt voor de Tjechoslowaken uitbleef. Maar Ajax was als eerste Nederlandse club in de Europa Cup 1-finale!

AC Milan huizenhoog favoriet

Medefinalist was AC Milan uit Italië dat in de kwartfinale de winnaar van 1967 (Celtic) en de winnaar van afgelopen jaar (Manchester United) in de halve finale had verslagen. De Milanezen hadden al twee keer eerder in de finale van de Europa Cup 1 gestaan, in 1958 was verloren van Real Madrid na verlenging met 3-2 terwijl in 1963 de cup werd gewonnen ten koste van Benfica met 2-1. AC Milan had tevens afgelopen seizoen de Europa Cup 2 gewonnen door het Westduitse Hamburger SV met 2-0 te verslaan in Rotterdam. Wie dus vooraf de grote favoriet was voor de winst in de eindstrijd op 28 mei was wel duidelijk. De Amsterdammers hadden inmiddels, na drie achtereenvolgende kampioenschappen, de titel verloren aan Feijenoord. Alleen winst op AC Milan zou betekenen dat Ajax ook volgend seizoen in het hoogste Europa Cup-toernooi kon uitkomen.

Ajax komt er niet aan te pas

Maar helaas kwam Ajax er in het halfvolle Estadio Santiago Bernabéu in Madrid (50.000 toeschouwers) niet aan te pas. Pierino Prati werd de held van de finale door driemaal te scoren tegen een manmoedig strijdend Ajax, dat duidelijk nog niet de macht in de top van Europa kon overnemen. Een kwartier na rust konden de ongeveer 15.000 Ajax-supporters nog even opveren toen Velibor Vasovic uit een strafschop de achterstand verkleinde tot 2-1 maar een kwartier later was de stand al weer 4-1 in het voordeel van de Italianen. AC Milan was de terechte winnaar geworden maar had één Ajax-speler dit al niet aan de vooravond van het Europa Cup-seizoen voorspeld? Tijdens de wedstrijden in de eerste ronde tegen 1. FC Nürnberg sprak Piet Keizer de volgende profetische woorden: ‘We kunnen van iedereen winnen, behalve van AC Milan’…

Topscorers

Selectie