De oorzaken van voetbalvandalisme en hooliganisme

Voetbalvandalisme en hooliganisme zijn nog altijd niet van onze aardbodem verdwenen. Sociologen onderzoeken dagelijks volop de beweegredenen van hooligans. Waarom gedragen hooligans zich zo? Wat beweegt ze? Waarom die onvoorwaardelijke clubliefde en eruopties van geweld? L.L. Van der Vliet en het CIV geven in hun onderzoek antwoord.

Vier grote invloedsvormen

Volgens het onderzoek van L.L. Van der Vliet, die hij deed aan de universiteit van Enschede, zijn er vier grote invloedsvormen van hooligans onder te verdelen: demografische invloeden, psychologische invloeden, sociologische invloeden en invloeden van de sport op zich.

1. Demografische invloeden

Leeftijd
Volgens het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme worden risicosupporters steeds jonger. De meesten zitten in de leeftijdsgroep 25-30. Dit is een leeftijd waarop men er graag bovenuit steekt. De ervaringen die ze hebben, willen ze gebruiken. Hiermee dwingen ze respect en ontzag af. Tevens nemen ze jongeren op sleeptouw. Uit onderzoek van L.L. Van der Vliet blijkt dat jongeren vaak op 17-jarige leeftijd in een harde kern stappen. Dit is te verklaren doordat jongeren op die leeftijd vaak meer vrijheid krijgen van hun ouders. Ze maken zelf keuzes.

Geslacht
Onder de risicosupporters zijn nauwelijks mensen van het vrouwelijke geslacht te vinden. De verklaring hiervoor is gemakkelijk. Volgens velen is voetbal namelijk een echte mannensport, en is het typisch dat mannen gewelddadiger zijn dan vrouwen. Mannen hebben weinig respect voor ze. Dit wil niet zeggen dat geen enkele vrouw een risicosupporter is, want dat is niet waar. Het is zo dat er vrouwen zijn die in een harde kern zitten en, mocht het erop aankomen, mee vechten.

2. Psychologische invloeden

Aangeboren
Het gedrag van een risicosupporter kan aangeboren zijn. Agressie en het vandalisme kan dan een natuurlijke reactie zijn. Zo kan een risicosupporter ADHD hebben en daardoor een opvliegend karakter hebben.

Observatie
Een andere factor is de observatie. Het gedrag van een bepaald persoon wordt geobserveerd en treedt later als ‘model’. Zo doet een kind vaak zijn of haar ouders na, omdat hij of zij de gebruiken en daden over neemt. Bij bepaalde jongeren is het zo dat op een gegeven moment niet meer de ouders wordt nagedaan, maar bijvoorbeeld risicosupporters. Dit is vrijwillig. Ook de radio, televisie, kranten, boeken en internet kunnen mensen beïnvloeden na observatie. Met name internetobservatie komt veel voor de laatste jaren. Bepaalde mensen voelen zich door de verhalen geroepen ook hooligan te worden.

3. Sociologische invloeden

Etnische afkomst
Bij etnische afkomst wordt gedacht aan cultuur. Zo heeft elk volk zijn eigen cultuur. Twee volken met beide een andere cultuur kunnen botsen met elkaar. Dit kan gevolgen hebben voor voetbalvandalisme. Een goed voorbeeld zijn de Italiaanse hooligans, die zeer berucht zijn. Dit komt mogelijk door het temperament van Italianen, dat ze opvliegender maakt.

Burgerlijke staat
Uit het onderzoek van S. Bogaerts en M.Y. Bruinsma in 2003 blijkt dat de meeste risicosupporters ongehuwd zijn. Een verklaring hiervoor is dat risicosupporters vaak nog jong zijn en daardoor niet getrouwd.

Opleidingsniveau en arbeidsniveau
Het opleidingsniveau ligt behoorlijk laag. Onderzoek wees uit dat iets meer dan de helft de middelbare school af maakt waarvan slechts een klein deel een voorgezette opleiding doet op een hogeschool of universiteit. Het arbeidsniveau ligt ongeveer op gelijke hoogte met het opleidingsniveau. Onder de risicosupporters verrichten de meesten vaak zware fysiek arbeid. Het is echter niet zo dat vrijwel alle risicosupporters werkloos zijn. Volgens onderzoek is 12% van de risicosupporters werkloos, en dat is bijna gelijk met de totale werkloosheid van de beroepsbevolking in Nederland.

Sociale leefsituatie
Het beeld dat risicosupporters altijd uit lagere sociale klassen komen is onjuist. Gebleken is dat lang niet alle risicosupporters het slecht hebben thuis. Vaak hebben ze ouders die redelijk betaald krijgen, en komen ze dus uit de sociale middenklassen. Een factor zou de verveling kunnen zijn, dat toe slaat als het goed gaat. De risicosupporter is niet graag nuttig, en krijgt veel verantwoordelijkheid waar hij of zij niet goed mee kan omgaan. Ouders zijn vaak niet thuis, maar aan het werk.

4. Invloeden van de sport

Clubliefde en eer
Veel supporters hebben grote liefde voor hun club. Dat voor de harde kern deze liefde zelfs heel erg groot is, is logisch. Zij gaan voor hun club door het vuur. Ze willen de eer en status van hun club hoog houden. Echter is het zo dat rivaliserende supporters precies hetzelfde denken. Dit kan leiden tot confrontaties en laat de rivaliteit alsmaar toenemen. De grootste rivaliteit is tussen clubs uit dezelfde streek, of tussen topclubs. Een wedstrijd tussen twee clubs uit dezelfde streek heet een ‘derby’. Voorbeelden van voetbalderby’s in Nederland zijn de duels tussen FC Twente en Heracles Almelo, NEC en Vitesse, NAC en Willem II en sc Heerenveen en FC Groningen.

Spelers
Ook spelers kunnen wel degelijk invloed hebben op voetbalsupporters. Ze kunnen het publiek opjutten met handgebaren richting de tribunes. Ook kunnen opstootjes tussen spelers op het veld aanleiding zijn voor dat de rivaliteit meer toeneemt.

5 motieven volgens het CIV

Volgens het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV) zijn er slechts 5 motieven te onderscheiden:

1. Je hebt geen zicht op een goede toekomst. Het gaat bijvoorbeeld slecht met je op school, of je bent werkloos.
2. Je bent op zoek naar aandacht. In je eigen omgeving dwing je te weinig respect af.
3. Je wilt je frustratie en agressie kwijt. Dat kan al door een steen te gooien.
4. Het geeft je een kick. Je houdt van sensatie. Daarnaast is het gezellig met je vrienden.
5. Je bent onder invloed van alcohol of drugs, waardoor je dingen doet die je waarschijnlijk normaal niet zo gauw zou doen.