Liverpool F.C., Anfield Road en The Kop

Liverpool F.C. is een Engelse voetbalclub, die uitkomt in de Premier League, de hoogste Engelse voetbalcompetitie. Liverpool is een van de bekendste en meest succesvolle clubs in de geschiedenis van het Engelse en internationale voetbal. Weinig clubs hebben de successen van Liverpool kunnen evenaren. De hoogte- en dieptepunten gaan hand in hand met de bijzondere mentaliteit van de supporters.

Anfield: thuishaven van Liverpool F.C.

Alles rondom Liverpool F.C. ademt geschiedenis. Dat is niet zo verwonderlijk, als je bedenkt dat de club al in 1892 haar eerste wedstrijd speelde. Die wedstrijd werd al gespeeld op de plaats waar de club ook nu nog thuiswedstrijden afwerkt: Anfield Road. Uiteraard is het stadion in de loop van de jaren meerdere malen gerenoveerd, maar daarbij heeft men geschiedenis niet over het hoofd gezien; in sommige vakken kun je nog steeds op de oorspronkelijke banken zitten. Over traditie gesproken.

Het stadion heeft ruim 45.000 plaatsen. Dit lijkt niet al te veel voor een club van het kaliber van Liverpool, en dat is ook zo. Toch is werkelijk elk plekje op de tribunes benut. Als je een wedstrijd bezoekt, heb je ongeveer de helft aan zitruimte dan je in een modern stadion zou hebben. Je zit op de piepkleine stoeltjes letterlijk schouder aan schouder. In zo’n volgepakt stadion voel je het beton onder je voeten dreunen. Er zijn dan ook veel stemmen opgegaan een nieuw stadion te bouwen, en aan die stemmen is ook gehoor gegeven. Er komt een nieuw stadion, dat plaats moet bieden aan ruim 60.000 toeschouwers. In verband met de economische onzekerheid is het nog niet helemaal duidelijk wanneer dit stadion opgeleverd kan worden.

Hoewel het besef er is dat Anfield Road ten dode opgeschreven is, vinden veel mensen het toch doodzonde dat Liverpool het stadion gaat verlaten. Anfield Road is voor hen een monument, een voetbalbolwerk dat al meer dan 100 jaar standhoudt, waar meer dan 100 jaar lang lief en leed is gedeeld, tegenstanders hebben gebeefd en waar onvergetelijke geschiedenis is geschreven. Het stadion is als hun huiskamer. Jarenlange tradities. Zo hangt er in de spelerstunnel een bord boven de hoofden van de spelers. Het bord toont het logo van de club, en er staat in niet al te vriendelijk vormgegeven letters ‘This is Anfield’. Het is niet bedoeld als een warm welkom voor de bezoekende club, maar meer als waarschuwing of dreigement. De meeste Liverpool-spelers raken het bord even aan bij het betreden van de spelerstunnel. Psychologische oorlogsvoering is een kunst.

Anfield Road is, net als de club, vergroeid met de wijk Anfield. Het is een wijk waar elk dubbeltje omgedraaid moet worden, waar de laagste sociale klasse keihard moet worstelen om het hoofd boven water te houden, waar mensen elkaar helpen in barre tijden.

Ook Liverpool F.C. draagt de cultuur van Anfield uit. Het is de cultuur van noeste arbeid, vechten voor wat je waard bent, ruwe bolsters in blanke pitten. Arrogantie en vedettegedrag worden genadeloos de kop in gedrukt. Daar wordt bij de inrichting van het stadion ook rekening mee gehouden. Zo zijn er geen dug-outs, maar zitten de spelers en staf gewoon tussen het publiek. Het enige wat de spelers van de toeschouwers scheidt, is een laag muurtje en wat veiligheidspersoneel. Ook de tegenstander zit in deze ‘box’, wat behoorlijk intimiderend kan zijn. Bovendien zijn de stoelen niet veel comfortabeler dan die in het stadion, en hebben ze geen afdak boven hun hoofd. Regent het, dan worden de wisselspelers en het personeel gewoon nat, net als ieder ander.

Die mentaliteit is ook terug te vinden in de kleedkamers; veel kleedkamers van bescheiden amateurclubs zijn vele malen luxer dan die van Liverpool. Alles straalt soberheid uit: simpele houten banken, een systeemplafond in gebroken wit, gipsmuurtjes in gebroken wit. En, om het geheel feestelijk af te maken, een eenzame föhn aan de muur, zoals je die ook in zwembaden wel eens ziet. Het trainingscomplex, waar de spelers alle dagen behalve de wedstrijddagen zijn, is overigens wel van alle gemakken voorzien.

The Kop, bijzondere tribune op Anfield road

De fanatiekste supporters zijn te vinden op ‘The Kop’, één van de korte zijden van het stadion. Deze tribune werd al in 1906 gebouwd, en was een geschenk aan de club vanwege het tweede kampioenschap. Deze supporters, die door velen beschouwd worden als de beste, trouwste supporters ter wereld, noemen zich ‘Kopites’. De oorsprong van deze naam ligt in de Tweede Boerenoorlog. Die oorlog werd rond 1900 in Zuid-Afrika uitgevochten tussen Nederlandse Boeren en het Britse leger. Eind september 1900 omsingelen de Engelsen een heuvel die de Boeren (afstammelingen van Nederlandse kolonisten) Spionkop noemden. De sluipschutters van de Boeren, die zich op de top verschanst hadden, maakten korte metten met de Britse militairen. Velen van de gesneuvelden kwamen uit de omgeving van Liverpool. Als eerbetoon aan deze soldaten werd de tribune vernoemd naar de plaats waar zij stierven: ‘The Spion Kop’ of simpelweg ‘The Kop’.

Revolutie op de tribunes van Anfield Road bij thuiswedstrijden van Liverpool F.C.

The Kop is meer dan een supportersgroep; het draagt een cultuur uit en heeft gezorgd voor misschien wel de grootste revolutie in het supportersschap. Vóór 1960 was voetbal ook op de tribunes heel anders dan nu. De mensen stonden of zaten wat braaf zij aan zij en deden niet al te gek. Als er gescoord werd, riepen de supporters een paar keer ‘hoezee’ en wierp een enkeling, als hij echt uitzinnig was, zijn pet in de lucht. Het was, vergeleken met nu, een bescheiden aangelegenheid.

Daar komt in de jaren ’60 verandering in. Verschillende popgroepen, met de Beatles als boegbeeld, veroveren vanuit Liverpool de hele wereld met hun muziek. Een revolutie kreeg gestalte. Ook in het supportersleven van de ‘Liverpudlians’: het duurt niet lang of er worden op Anfield Road Beatles-hits gezongen. Bezoekende clubs wisten niet wat ze mee maakten en waren met stomheid geslagen. Ook in de landelijke pers keek men raar op. De BBC maakte er bijvoorbeeld een aardige documentaire over, die te vinden is op Youtube. Hiermee introduceerden de Liverpool-supporters, en met name de ‘Kop’ het gezamenlijk zingen tijdens voetbalwedstrijden.

You’ll Never Walk Alone, het lijflied van Liverpool en Anfield Road

Legendarisch is ook het ‘You’ll Never Walk Alone’, dat steevast voor en tegen het einde van elke wedstrijd luidkeels wordt gezongen. Verschillende clubs hebben dit lijflied overgenomen, maar ook hier waren de ‘Liverpudlians’ de eersten. Het lied beschrijft precies de mentaliteit van de club en de supporters: hoe somber het heden er ook uitziet, blijf sterk, blijf vechten, en weet dat je op je vrienden kunt rekenen: na regen komt zonneschijn. De spreuk is ook terug te vinden op een van de hekken die om het stadion staan.

Tegenwoordig biedt ‘The Kop’ plaats aan ruim 12.000 ‘Kopites’. Dat was in de jaren ’60 wel anders; toen stonden daar meestal meer dan 30.000 mensen. Ter vergelijking: dat is bijna evenveel als er nu op alle 4 de tribunes zitten. Dit is een schatting; er werd niets geteld en velen kropen over, door of onder hekken door om binnen te komen. De controle was beroerd; er waren overal wel mankementen, onbewaakte kieren en gaten aan het stadion die je kon gebruiken om binnen te komen. De supporters stonden zo dicht op elkaar, dat bewegen bijna onmogelijk was. Als je er al in slaagde je te bewegen, zou een wc-bezoek je een halve wedstrijd kosten, dus deed men ter plekke zijn behoefte. Binnen no-time stroomde dat alles naar de betonstrook tussen de tribune en het veld, waardoor die strook de ‘Yellow Mersey’ werd genoemd (de Mersey is de rivier die door Liverpool stroomt). Het kwam geregeld voor dat iemand misselijk werd of flauwviel in de drukte. De ongelukkige werd dan over de duizenden hoofden heen naar beneden verplaatst. Als het crowdsurfen naar beneden eindelijk voorbij was, kon je weer wat adem halen, maar zat je wel in de stinkende Yellow Mersey.

Drama’s op de tribunes bij Liverpoolwedstrijden: Heizel en Hillsborough

Met zoveel mensen opeengepakt, hoe goed ook voor de gemeenschapszin, konden ongelukken niet uitblijven. In 1985 breken er tijdens de Europacup I-finale in het Heizelstadion rellen uit tussen Liverpool- en Juventus-supporters. Als het bloed van de Engelsen kookt, bestormen zij het vak van de Italianen. Iedereen leunde op een rand van het vak, waardoor de betonnen ondersteuning het begaf en de mensen naar beneden vielen. Die dag vonden 39 supporters (waaronder 32 Italianen) de dood. Naar aanleiding van dit drama werden er in diverse Europese landen wetten opgesteld om de veiligheid van toeschouwers te waarborgen bij grote evenementen. Dit bleek niet genoeg: 4 jaar na het Heizeldrama speelt Liverpool in het Hillsborough-stadion tegen Sheffield Wedsnesday. Door paniek en commotie worden er tijdens deze wedstrijd maar liefst 96 Liverpool-supporters doodgedrukt. Dit resulteerde in vergaande aanpassingen van Engelse stadions. Vanaf dit tweede drama moest elk stadion alleen nog maar stoeltjes en geen staanplaatsen meer hebben. Bovendien werden de hekken tussen de tribunes en het veld afgeschaft; in geval van paniek konden supporters vanaf nu altijd het veld opvluchten. De stadiondrama’s zijn een zwarte bladzijde uit de voetbalgeschiedenis, en in het bijzonder uit de geschiedenis van Liverpool F.C. Nog altijd worden er bij Anfield Road bloemen gelegd bij het monument voor de gesneuvelden van de rampen.

Wedstrijd bijwonen?

Het is eenvoudig een wedstrijd van Liverpool F.C. bij te wonen. Je moet er wel vlug bij zijn, want de ervaring van een wedstrijd in Anfield Road is onvergetelijk, en het stadion blijft niet eeuwig in gebruik. Vanuit Nederland worden er voetbalreizen georganiseerd. Je hebt dan een compleet arrangement waarmee je heen en terug vliegt, en in tussentijd een wedstrijd kan bekijken. Voor wie langer in Liverpool wil blijven: je kunt natuurlijk een hotel in het centrum van de stad boeken, maar voor degenen met een kleiner budget is het aan te raden een hostel te zoeken. Doe in ieder geval altijd navraag naar de buurt van je overnachtingaccommodatie; er zijn in Liverpool veel ‘slechte buurten’. In de buurt van het stadion (Anfield) zijn goedkope hostels, die zich speciaal richten op voetbalsupporters vanuit heel Europa, maar de wijk is erg vervallen en heeft veel weg van een oorlogsgebied. Het is dus maar de vraag wat wijsheid is. Tickets voor een wedstrijd zijn via internet te bestellen. Je kunt dit natuurlijk het best via de officiële site doen. Je kunt de tickets laten afleveren op het postkantoor, of op het adres van je hotel of hostel.