Kaatsen, sport in Friesland

Wie wel eens in Friesland is geweest heeft het misschien wel eens gezien: kaatsen. Kaatsen is een sport die in bepaalde delen van Friesland wordt beoefend. Maar wat is kaatsen eigenlijk?? Het kaatsen wordt meestal gedaan op een groot grasveld, maar soms ook op gewoon op straat. Een kaatspartij gaat tussen twee “parturen”. Een partuur bestaat uit drie personen. De puntentelling lijkt op die van het tennis. Waar bij tennis de puntentelling als volgt gaat: 15, 30, 40 vervolgens game, gaat het bij kaatsen 2, 4 , 6 en vervolgens eerst. Het partuur dat het eerst zes eersten weet te verkrijgen heeft de partij gewonnen.

Hoe gaat het in zijn werk?

Het speelveld is 32 x 61 m groot. In dit speelveld bevinden zich twee vakken: een vak voor de opslag (serveren) en een vak voor de ontvangers wat “het perk” genoemd wordt. Twee spelers van het ontvangende partuur staan in het perk, zij moeten de bal terug het speelveld inslaan. De derde speler van dit partuur staat buiten het perk met de rug naar zijn medespelers (maten) toe. De drie spelers van de tegenpartij staan aan de opslag. Een van de drie gaat opslaan; de andere twee elders in het veld. Het spel begint met het opslaan (serveren) van de bal richting het perk. Een rechtstreeks punt voor het serverende partuur kan verdiend worden door het geven van een “zitbal”; de bal valt in het perk, maar kan niet geretourneerd worden door de ontvangers. Slaat de serveerder echter de bal buiten het perk dan betekent dat twee rechtstreekse punten voor het ontvangende partuur.

Wanneer de bal, na de opslag, door een ontvanger terug het veld wordt ingeslagen dan is het zaak voor het serverende partuur om zo snel mogelijk de bal te keren (het wordt dan een kaats wat gemarkeerd wordt met een houten blokje). Het liefst de bal zo dicht mogelijk bij het perk houden is het meest gunstig voor hen. Als er twee zogenaamde kaatsen zijn, of één kaats wanneer een der parturen zes punten heeft, wisselen de parturen van speelhelft. Door de kaatsen zo klein mogelijk te houden is het voor het dan ontvangende partuur gemakkelijker om ze vervolgens te kunnen passeren (dus verder slaan dan waar de kaats gemarkeerd stond), wat weer twee punten oplevert. Zo golft de partij heen en weer totdat een partuur de zes eersten heeft gehaald en daarmee dus de partij gewonnen heeft en dus verder mag in het toernooi. Het partuur dat alle partijen gewonnen heeft krijgt aan het einde van het toernooi een zogenaamde bloemenkrans omgehangen. De beste speler van het winnende partuur wordt bovendien tot koning gekroond en krijgt daarvoor een wisselprijs. De krans wordt traditioneel aan de gevel van het huis gehangen alwaar deze de rest van het seizoen blijft hangen.

PC

De meest belangrijke, en tevens bekendste, kaatspartij wordt gespeeld op de eerste woensdag van augustus op het heilige gras van het “Sjûkelân” in Franeker. Op deze dag komen de beste kaatsers bij elkaar in een partij die bol staat van traditie. De partij wordt bezocht door duizenden toeschouwers en is een waar spektakel. Wie altijd gedacht heeft dat Friezen stug en introvert zijn zal, na het bijwonen van, of zien van beelden van de PC een andere mening zijn toegedaan.