Via ferrata of klettersteig: een klimparcours voor durfals

Via ferrata? Wat is dat? Het woord klinkt Italiaans en dat is ook zo. Het betekent "ijzeren weg". Deze benaming wordt veel gebruikt in de bergbeklimmerswereld (alpinisme). Van oorsprong stamt het uit de tijd van de Eerste Wereldoorlog. In moeilijk bereikbare plaatsen in de Italiaanse Dolomieten vochten Oostenrijkse en Italiaanse soldaten met elkaar. Zij maakten onder andere gebruik van staalkabels en houten trappen om zo goed mogelijk uit het zicht van hun rivalen te blijven. Veel van deze staalkabels worden nu gebruikt door alpinisten en bergwandelaars. Hierdoor kunnen klimmers en wandelaars op plaatsen komen die normaal gesproken bijna onmogelijk te bereiken zijn. Een via ferrata heeft dus een toeristisch karakter gekregen. In het Duits wordt een via ferrata "klettersteig" genoemd.

Inhoud

• Via ferrata
• Ontstaan via ferrata
• Gebruik door klimmers/wandelaars
• Waar via ferrata's
• Buiten Europa
• Verschil in moeilijkheidsgraad
• Aanduiding moeilijkheidsgraad
• Goed voorbereid is het halve werk
• De uitrusting
• Optioneel voor moeilijkere routes
• Controleren en communiceren
• Controle
• Communicatie
• Gevaren
• Weer
• Steenslag
• Klimregels
• Oefenen in Nederland

Via ferrata

Via ferrata is een Italiaans woord voor "ijzeren weg". Zo'n ijzeren weg is in de bergen te vinden. Wie weleens in de bergen heeft gewandeld, heeft - waarschijnlijk ongemerkt - een stukje van een via ferrata genomen. Dit is namelijk te herkennen aan onder andere staalkabels die aan de bergwand zijn bevestigd. In het Duits wordt zo'n route klettersteig genoemd. In het Frans worden zowel de benaming via ferrata als chemin câblé gebruikt. Het gezekerd via een staalkabel naar boven klimmen wordt in het Duits klettersteigen genoemd.

Ontstaan via ferrata

De eerste via ferrata's stammen uit de Eerste Wereldoorlog. De Italiaanse en Oostenrijkse soldaten vochten toen massaal tegen elkaar in de Italiaanse Dolomieten. Ze wilden elkaar wel uitschakelen, maar wilden zelf in veiligheid blijven. Ze verplaatsten zichzelf en hun uitrusting via staalkabels die ze in de bergwand hadden aangebracht. Naast staalkabels werden ook tunnels en houten trappen gebruikt.

Gebruik door klimmers/wandelaars

De staalkabels zijn nooit helemaal uit de bergen verdwenen. Bergbeklimmers gebruiken ze om in hogere gelegen delen te komen en van daaruit verder te klimmen. Bergwandelaars staan er niet altijd bij stil, maar ook op hun wandelroute kunnen staalkabels voorkomen. Deze kabels zijn dan een handige houvast voor hen. Grote kans dat die staalkabels een onderdeel van een via ferrata zijn!

Waar via ferrata's

Er is een behoorlijke keuze in verschillende via ferrata's in de volgende Europese landen:

• Zwitserland
• Oostenrijk
• Italië
• Frankrijk

Maar ook in de volgende landen zijn er mogelijkheden om te klettersteigen:

• Slovenië
• Spanje
• Andorra
• Roemenië
• Duitsland
• IJsland
• België

Buiten Europa

Er zijn niet alleen via ferrata's in Europa te vinden, maar ook daarbuiten. Dit is het geval in onder andere de Verenigde Staten, Canada, Oman, China, Maleisië, Peru en zelfs in Kenia.

Verschil in moeilijkheidsgraad

Uiteraard zit er verschil in de diverse via ferrata's / klettersteigparcours. De één is makkelijker dan de ander. Soms hoef je alleen maar over makkelijk begaanbare paden te lopen en dan via een staalkabel en een aantal beugels naar boven te klimmen. Zodra je boven bent kun je soms via een hangbrug weer verder naar een ander punt lopen. Bij een andere route kan het maar zo zijn dat je uiteindelijk tegen een steile helling met uitstekende randen op moet klimmen. Je bent te allen tijden gezekerd aan een staalkabel.

Aanduiding moeilijkheidsgraad

De moeilijkheidsgraad wordt met letters aangeduid. Er bestaat een verschil in aanduiding in verschillende landen. Dat heeft weer te maken met verschil in soorten schalen. Het volgende kan worden gehanteerd:

• A; K1; F/F; KS1 = makkelijk (waarbij KS1 staat voor moeilijkheidsgraad l)
• B; K2; MD/PD; KS2 = matig in moeilijkheidsgraad (waarbij KS2 staat voor moeilijkheidsgraad l-ll)
• C; K3 (tamelijk moeilijk) of K4; D/D; KS3 = moeilijk (waarbij KS3 staat voor moeilijkheidsgraad ll)
• D; K5; MD/TD; KS4 of KS5 = zeer moeilijk (waarbij KS4 staat voor moeilijkheidsgraad lll-lV en KS5 voor V-Vl)
• E; K6; ED/ED; KS6 = extreem moeilijk (KS6 is nog moeilijker dan KS5)

Goed voorbereid is het halve werk

Dat je niet zomaar met klimmen kunt beginnen is duidelijk. Ten eerste is een goede conditie gewenst. Het klimmen komt erg op je armen en benen aan. Krachttraining is dus erg belangrijk. Naast kracht is een goed uithoudingsvermogen belangrijk. Want hoe fitter je bent, hoe meer je kunt presteren. Daarnaast moet je tijdens het klimmen over een goede uitrusting beschikken. Dit kun je zelf aanschaffen, maar het is ook mogelijk om dit te huren. Begin niet onvoorbereid aan een klettersteig. Zoek van te voren uit hoe zwaar de route is die je wilt nemen. Dit kun je via het internet doen, maar je kunt ook informatieboeken kopen of eventueel huren. Bespreek de route ook met diegenen die meegaan. Is het te doen? Geldt dit ook voor de mensen die meegaan? Is de route geopend? Zorg ervoor dat je goede klimkaarten bij je hebt, zodat je – mocht de route niet goed zijn aangegeven – toch weet waar je langs moet.

De uitrusting

Als uitrusting heb je het volgende nodig:

• een rugzak
• een helm
• een klimgordel (of integraalgordel)
• touw
• karabiners
• goede schoenen
• goede kleding
• eventueel handschoenen

Optioneel voor moeilijkere routes

• (zak)lamp (mocht je door tunnels moeten)
• stijgijzers (mocht je over sneeuw/ijs moeten)
• pickel (mocht je over sneeuw/ijs moeten)

Controleren en communiceren

Veiligheid staat voorop, dus controleer elkaar voordat je begint aan de klimtocht en communiceer onderweg met elkaar. Maar waar moet je op letten?

Controle

Controleer de uitrusting van jezelf en je klimpartners goed voordat jullie daadwerkelijk van start gaan. Heeft iedereen een helm op? Controleer of de klimgordel goed zit en check of de gespen etcetera goed zijn bevestigd. In het geval van gebruik van touw, is er voldoende remtouw aanwezig?

Communicatie

Communiceer onderweg goed met elkaar. Wil je iemand inhalen, geef dit dan duidelijk aan en klim beheerst voorbij. Pas daarbij zoveel mogelijk op dat je geen stenen los trapt.

Gevaren

Onderweg kun je blootgesteld worden aan een aantal gevaren. Hou daar dus altijd rekening mee.

Weer

Het weer kan snel omslaan in de bergen. Wees daarvan bewust. Hou daarom steeds de lucht in de gaten. Mocht het weer omslaan, ga dan terug. Door regen wordt alles glad, met alle gevaren van dien. Als er dan ook nog onweer bij komt, is het levensgevaarlijk. De bliksem kan namelijk in een staalkabel slaan!

Steenslag

Ook steenslag kan een gevaar vormen. Er hoeven maar een paar steentjes in beweging te komen die kunnen uitmonden in een heuse steenlawine. Zelfs één vallende steen kan al voldoende zijn om je (ernstig) te verwonden. Je bent vaak niet alleen op een via ferrata (klettersteig) en iemand boven je kan per ongeluk een steen los trappen. Mocht je merken dat er sprake is van steenslag: waarschuw dan altijd je mede-klimmers. Dit kun je doen door stein (Duits), sasso (Italiaans) of rock (Engels) te roepen. Breng jezelf in veiligheid door zo dicht mogelijk tegen de bergwand aan te drukken, kijk niet omhoog en wacht totdat de steen of stenen naar beneden zijn gevallen.

Klimregels

Bij het beklimmen van een via ferrata / klettersteig gelden een aantal regels:

• klimmen is op eigen risico
• je mag nooit klimmen tijdens slecht weer of bij harde wind
• je moet altijd van onderen naar boven klimmen
• er mogen nooit meer dan twee personen gezekerd zijn aan de staalkabel tussen twee bevestigingspunten
• zorg ervoor dat je altijd gezekerd bent

Oefenen in Nederland

Er zijn in Nederland diverse klimparken/klimhallen waar je weer even de feeling kunt opdoen, voordat je daadwerkelijk in de bergen van start gaat.