UEFA fair play klassement

Ieder jaar wordt door de UEFA aan een aantal clubs in Europa een flink geldbedrag vergeven op basis van een hoge notering in het fair play klassement. Dit klassement wordt sinds 1995 bijgehouden door de UEFA en is bedoeld om de sportiviteit binnen het voetbal te bevorderen. Het staat overigens los van het financial fair play dat enkele jaren geleden is geïntroduceerd. De regels zijn minder schimmig en onduidelijk dan bijvoorbeeld de coëfficiënt van de FIFA maar verdienen desondanks een extra toelichting.

Voorwaarden voor deelname

Van alle competities in landen die zijn aangesloten bij de UEFA wordt een fair play klassement bij gehouden vanaf 1 juni tot en met 30 mei het volgende jaar. Van de drie competities die gemiddeld het hoogste scoren in het klassement mag de nationale voetbalbond een extra Europaleague ticket uitdelen bovenop het aantal clubs dat zich op reguliere wijze voor een van de Europese toernooien heeft gekwalificeerd. Het extra ticket moet worden vergeven aan de club die het hoogst is geëindigd in het nationale fair play klassement en zich nog niet via een andere wijze voor Europees voetbal heeft weten te kwalificeren. Het is dus niet de bedoeling dat het extra Europaleague ticket wordt gegeven aan de hoogste club op de ranglijst van de reguliere competitie die net buiten de boot is gevallen voor deelname aan Europese toernooien. Een andere voorwaarde die wordt gesteld is dat de club die het extra deelname ticket krijgt in de periode dat het klassement is opgesteld op het hoogste niveau heeft gespeeld. Is de club in deze periode gedegradeerd dan kan deze alsnog deelnemen aan de Europaleague. Voor een club die in deze periode promoveert naar het hoogste niveau geldt dit overigens niet. De club die via het fair play klassement mag deelnemen aan de Europaleague start in de eerste voorronde. Een laatste voorwaarde is dat de clubs een minimum aantal wedstrijden in de competitie moet hebben gespeeld.

Spelregels

Het fair play klassement werkt als volgt. Bij iedere competitie wedstrijd zijn punten te verdienen voor de getoonde sportiviteit richting tegenstander en scheidsrechter, gedrag van de supporters, houding van de trainer en positief spel. Per wedstrijd zijn er 10 punten te verdienen die een gemiddelde zijn van alle categorieën. Voor het aantal gele en rode kaarten geldt dat men start met 10 punten en voor iedere gele kaart wordt 1 punt afgetrokken, voor een rode of twee keer geel 3 punten. In de categorieën respect naar de tegenstander, zoals bal terugspelen na een blessurebehandeling, en respect naar de scheidsrechter zijn maximaal 5 punten te verdienen. In de categorieën gedrag van de fans en gedrag van trainer en technische staf zijn eveneens maximaal 5 punten te verdienen. Het totaal van het aantal punten wordt vervolgens gedeeld door een tiende van het maximum aantal te behalen punten om tot een eindcijfer over de wedstrijd te komen. De punten worden bijgehouden door officials van de UEFA.

Evolutie van het klassement

Tot 2008 werd aan het land dat bovenaan het fair play klassement eindigde automatisch een extra ticket voor de Europaleague of UEFA cup vergeven. Onder de overige landen die gemiddeld een score van 8 of hoger hadden behaald werden vervolgens nog twee tickets verloot. Sinds 2009, toen de UEFA cup verder ging als de UEFA Europa league, worden deze twee extra plaatsen aan de nummers twee en drie in het Europese klassement gegeven.

Vanaf het seizoen 2015/2016 is een nieuw reglement van kracht. Vanaf dit seizoen worden er drie ranglijsten bijgehouden voor respectievelijk het algehele fair play van een team, de vooruitgang die in een seizoen is geboekt op het vlak van sportiviteit ten opzichte van het seizoen daarvoor en het gedrag van de toeschouwers. Er worden geen extra deelname plaatsen meer vergeven voor Europese toernooien. Daarvoor in de plaats wordt per categorie een geldbedrag uitgekeerd aan de winnende nationale voetbalbond die het bedrag naar eigen inzicht kan uitkeren aan een bepaald doel zoals amateurvoetbal of een bepaald club.

Nederlandse prestaties

In het seizoen 2014-2015 is Nederland voor het eerst sinds het bestaan bovenaan het fair play klassement geëindigd en mag de KNVB een extra club uitzenden naar het Europese voetbaltoernooi. Het is niet voor het eerst trouwens dat Nederland via het fair play klassement een extra team mag uitzenden naar de Europaleague. In 2012 werd Nederland derde in het klassement en mocht Heerenveen op basis van de hoogste plaats in het nationale fair play klassement deelnemen aan de Europaleague. Echter had de club zich via een hoge notering in de competitie al geplaatst en mocht FC Twente deelnemen aan de Europleague. FC Twente wist zelfs alle voorrondes te overleven en de groepsfase te bereiken.

In 2015 is FC Twente als hoogste geëindigd in het nationale fair play klassement maar heeft afgezien van deelname aan Europese toernooien als gevolg van financiële problemen. De eerstvolgende op de ranglijst was Go Ahead Eagles dat in 2015 degradeerde uit de eredivisie maar desondanks een Europese licentie kreeg van de KNVB om deelname aan de Europaleague mogelijk te maken. Vanwege verbouwing en uitbreiding van de eigen Adelaarshorst is uitgeweken naar het stadion van FC Emmen. Hier was het Hongaarse Ferencvaros de tegenstander en wist Go Ahead Eagles een gelijkspel uit het vuur te slepen (1-1). Echter werd in de uitwedstrijd in de Groupama Arena in Boedapest, die overigens vanwege een strafmaatregel van de UEFA zonder publiek moest worden gespeeld, met 4-1 verloren en was het Europese avontuur van Go Ahead Eagles al na 1 ronde voorbij.

Wetenswaardigheden

Opvallend is de grote dominantie in het klassement van Noord Europese, met name Scandinavische, landen. Terwijl de Zuid-Europese competities vrijwel ontbreken. Alleen Rayo Vallecano uit Spanje wist via loting in 2000 via het fair play klassement deelname aan Europees voetbal te bewerkstelligen. Noorwegen won het fair play klassement het vaakst, maar liefst 8 van de 21 edities, gevolgd door Zweden dat zeven maal de hoogst plaats in het klassement bereikte. Desondanks is het Finse MyPa de club die het vaakst via het fair play klassement aan een Europees toernooi mocht deelnemen, wel vijf keer.