Strafschoppen, onhoudbaar?

Strafschoppen zijn voor veel keepers in de voetballerij een gevreesd spelonderdeel. Een waar psychologische tweestrijd waarbij de penaltynemer en de doelman hun uiterste best doen elkaar van de wijs te brengen. Nu worden strafschoppen vaker wel benut dan niet, maar kan dit de doelmannen echt verweten worden? En bestaan er zekere penalty-killers, zoals Nederlands doelman Tim Krul, na zijn acties in het WK van 2015 te Brazilië? Of is dit meer geluk dan wijsheid?

Inhoud

• Wiskundige benadering penalty
• Evaluatie
• Zijn keepers in een strafschopsituatie gelukszoekers?
• Psychologische tactieken en strafschoptechnische studies
• Conclusie

Wiskundige benadering penalty

Theoretisch gezien moet elke strafschop zitten, hierbij vanuit gaande dat elke profvoetballer in staat is een voetbal in de hoek van een (doel) te plaatsen. De gemiddelde snelheid waarmee door voetballers geschoten wordt, bedraagt 95,8 km/h, wat ongeveer 26,6 m/s is. De kortste afstand tussen de doellijn en de penaltystip is elf meter, vandaar dat strafschoppen ook wel ''elfmeters'' genoemd worden. De afstand tussen de penaltystip en de linker- (of rechter)hoek van het doel valt te berekenen met de formule van Pythagoras. Bekend is ook de breedte van een wedstrijddoel, namelijk 7,32 meter, tevens de eerder genoemde elf meter tussen de doellijn en de penaltystip levert een afstand van 11,593 meter op tussen de linker- of rechterhoek en de penaltystip. Zie eerste afbeelding met berekening.

Hierbij nemen we aan dat de penalty-nemer de bal in een rechte lijn (zonder boog) over de grond (niet in de lucht) met de gemiddelde schietsnelheid in een hoek schiet.

Voor de bekering wordt er gebruik gemaakt van de gemiddelde snelheid van een geschoten bal, dus 95,8 km/h. Indien de bal perfect in de hoek is geplaatst, is de afstand die de bal af moet leggen om de doellijn te passeren 11,593 meter. De tijd die de bal 'nodig heeft' om het net te bereiken wordt berekend met de formule t = s / v met andere woorden tijdsduur is afstand gedeeld door (gemiddelde) snelheid. Zie de tweede afbeelding met berekening.

Evaluatie

Dat betekent dat de tijd waarin de keeper moet beslissen welke hoek hij kiest en daar in voldoende mate heen weet te duiken, maar 0,436 seconde bedraagt. Is dit wel lang genoeg voor een doelman om te reageren? De keeper mag pas naar voren stappen, met andere woorden voor de doellijn uitkomen, nadat de bal is aangeraakt door de penalty-nemer. De tijd die nodig is om überhaupt in beweging te komen bedraagt op zijn minst al 0,20 seconde, dat is namelijk de snelste mogelijke reactietijd. Dan kost het nog eens 0,5 à 0,7 seconde om een hoek te hebben bereikt. Wat samen rond de 0,9 à 1 seconde aan minimale tijd vereist om theoretisch gezien bij een hoek te zijn. Voetballers zouden in die tijd dan in principe al twee keer achter elkaar kunnen hebben gescoord in een hoek, voordat de keeper überhaupt een hoek van het goal heeft bereikt. Daarmee is het stoppen van een penalty theoretisch gezien niet mogelijk.

Zijn keepers in een strafschopsituatie gelukszoekers?

Een strafschop stoppen is niet onmogelijk, dat bewijst de praktijk maar weer eens. Redenen hiervoor zijn: de penalty-nemer weet de bal niet perfect in de hoek te schieten, schiet in een boog, waardoor de bal een langere afstand moet afleggen of de strafschopnemer schiet langzamer dan gebruikelijk. Tevens kan een keeper zich positioneren in een bepaalde hoek, zodat hij minder ver hoeft te duiken naar de desbetreffende paal. Dat de tegenstander vervolgens gemakkelijker de bal in de andere hoek kwijt kan is een bijkomend risico. Met andere woorden, echte penalty-killers moeten, naast een goede reflex en duik, een goed doordachte strategie in hun mars hebben.

Psychologische tactieken en strafschoptechnische studies

Zo had Tim Krul ook een bepaalde tactiek, volgens de Daily Mail, tijdens het Wereldkampioenschap in Brazilië 2014, toen Tim Krul ingezet werd als doelman voor de strafschoppenserie tegen Costa Rica in de kwartfinale. Tim Krul zou psychologisch de penalty-nemer beïnvloeden door zijn loopje voorafgaand aan de penalty. Als hij naar rechts toe liep, eindigde de bal links in het doel en omgekeerd. Deze analyse is te vinden in de Daily Mail. Zie bronnen voor de link.

Maar er bestaan ook grote studies over het nemen van een penalty. Een goede keeper kan namelijk aan de houding, de startpositie, de aanloop en nog veel meer factoren, aflezen in welke richting de penaltynemer de bal ongeveer zal gaan schieten. Dit levert, uiteraard, de keeper weer wat tijdswinst op waardoor de kans op het voorkomen van een doelpunt uit een penalty groter wordt. Vooral de benen, de heupen en de voeten zijn belangrijk bij het doorzien van een penalty-nemer. Uit verschillende onderzoeken tijdens voetbalwedstrijden blijkt dat vooral de hoek van de aanloop en de beweging van de voetballer de richting aangeven.

Wetenschappelijke gegevens worden verstrekt door allerlei "dots" te plaatsen op een getrainde proefpersoon. Deze dots registreren alle bewegingen van de proefpersoon, bij het nemen van de penalty’s, waarbij hij de balrichting afwisselt. De gegevens worden vervolgens door de computer verwerkt, waarna het verband tussen de hoek van de aanloop, de houding van het lichaam en de hoek van het schot onderzocht kunnen worden. Deze onderzoeken worden onder andere door de universiteit Wales Swansea uitgevoerd. Een tactische voetballer gaat hier natuurlijk handig mee om; hij past zijn houding ook weer zodanig aan dat de keeper op het verkeerde been wordt gezet.

Conclusie

Een penalty is dus in theorie, indien goed genomen, onhoudbaar. In de praktijk kunnen keepers de penaltynemer beïnvloeden met bijvoorbeeld hun loopje, of hun houding in het goal. Doelmannen zelf kunnen hun tegenstanders ook beïnvloeden door loopjes, positioneringen en in sommige gevallen ook op verbale wijze. Het doorzien van de penaltynemer en zijn trap, kan de keeper wat tijdswinst opleveren en er misschien wel voor zorgen dat de bal niet in het doel belandt. Maar de gouden regel blijft: perfect in de hoek met een snelheid rond de 95 km/h of hoger en de voetballers zijn trefzeker, zelfs tegen 'onze' Tim Krul.