De Europese voetbaltoernooien en hun record-winnaars

In Europa bestaan drie belangrijke voetbaltoernooien, de UEFA Champion's League, de UEFA Europa League en de UEFA Supercup. De eerste bestaat sinds 1955, en was tot 1992 bekend als de Europa Cup I voor landskampioenen. De tweede is sinds 2009 een fusie van de in 1960 opgerichte Europa Cup II voor bekerwinaars en de in 1971 ingestelde Europa Cup III voor hooggeklasseerden in eigen competitie (voorheen vanaf 1958 de Jaarbeursbeker). De derde is tenslotte sinds 1973 een jaarlijkse wedstrijd tussen de winnaars van de eerder genoemde toernooien. Maar wie zijn anno 2020 de record-winnaars van alle Europese bekers? De oorspronkelijke opzet van de Europa Cup I was om de kampioenen van de verschillende Europese landen in een 'knock-out'-systeem met elkaar te laten meten. In 1992 veranderde dat: niet alleen mochten vanaf dat moment ook niet-kampioenen uit grotere competities meedoen, ook het formaat werd anders. Er kwam o.a. een eerste fase van groepswedstrijden en daarbij werd de nieuwe naam van het toernooi 'UEFA Champion's League'. Vanwege het grote - vooral financiële - succes, werd niet lang daarna ook voor de Europa Cup II en de Europa Cup III een andere opzet bedacht. Als 'UEFA Europa League' zou ook daarin sprake zijn van groepswedstrijden alvorens over te gaan op directe confrontaties door onderlinge lotingen. De deelnemers zouden de bekerwinnaars zijn, aangevuld met clubs, die zich in de nationale competities geplaatst hadden. Ook de beste afvallers na de groepswedstrijden in de UEFA Champion's League worden in de tweede ronde van de UEFA Europa League in het deelnemersveld ingepast.

Al met al hebben al deze toernooien, hoe ze ook genoemd worden en wat hun opzet mag zijn, een lang en rijk verleden. Sommige clubs hebben daarin meer te zeggen gehad dan andere. Zo heeft Real Madrid de meeste Europa Cups I c.q. Champion's Leagues (13) en Sevilla, dat nog nooit de Europa Cup I c.q. Champion's League won, de meeste Europa Leagues gewonnen (6).

Real Madrid, vijf Europa Cups en drie Champion's Leagues op een rij

De club uit Madrid won de 'cup met de grote oren', zoals de Europa Cup I / Champion's League in de volksmond nog wel eens genoemd wordt, dertien keer in totaal, en is daarmee absoluut recordhouder. Dit gebeurde van 1956 tot 1960 - in de periode van Alfredo Di Stefano (1926-2014) - vijf keer achter elkaar, en nogmaals in 1966 als Europa Cup I. In 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017 en 2018 werd dat als onder de naam Champion's League herhaald. Clarence Seedorf had deel aan de eerste gewonnen CL-finale, in 1998.

De 'vikingos' wonnen bovendien onder trainer Leo Beenhakker twee maal de Europa Cup III, in 1985 en 1986. De Supercup werd drie keer mee naar huis genomen, in 2002, 2014, 2016 en 2017.

Real Madrid is de eerste en enige club die de Europa Cup I vijf keer achter elkaar en in het nieuwe formaat, Champion´s League, drie keer achter elkaar heeft gewonnen (2016, 2017 en 2018).

Aantal bekers: 19 (Europa Cup I: 6, Champion's League: 7, Europa Cup II: 0, Europa Cup III: 2, Supercup: 4)

FC Barcelona, een 'laatbloeier'

De eerste keer dat de Catalanen de zo gewenste Europa Cup I wonnen, was pas in 1992. Johan Cruijff, als trainer, en Ronald Koeman, die de winnende goal maakte in de verlenging tegen Sampdoria, hadden daar een groot aandeel in. Daarvoor werd tot grote frustratie tot drie maal toe de finale verloren. Misschien daarom wonnen de Catalanen de belangrijkste beker ´slechts´ vijf keer: in 1992 dus, nog als Europa Cup I, en in 2006, 2009, 2011 en 2015 - het tijdperk van sterspeler Leo Messi - als Champion's League. Toch mogen ze in totaal de meeste Europese bekers in hun vitrines uitstallen, twee meer dan hun aartsrivaal uit de Spaanse hoofdstad.

Succes van de club in de Europa Cup II dateert eerder, nl. in 1979, 1982, 1989 en 1997. De Europa Cup III werd daarnaast in 1958, 1959, 1960 en 1966 omhoog gehouden, en de Supercup in 1992, 1997, 2009, 2011 en 2015. FC Barcelona behoort bovendien tot een select gezelschap - waartoe ook Ajax, Manchester United, Juventus en Bayern München behoren - dat alle Europese bekers in haar bezit heeft, en wist bovendien in hetzelfde seizoen het landskampioenschap, beker, Champion's League en Supercup te winnen. Dit werd zelfs twee keer volbracht, in 2009 en in 2015.

Aantal bekers: 18 (Europa Cup I: 1, Champion's League: 4, Europa Cup II: 4, Europa Cup III: 4, Supercup: 5)

AC Milaan, grote overmacht eind jaren 80

De Italianen wisten de Europa Cup I te winnen in 1963 en 1969 - in het laatste geval in een finale tegen Ajax. In de succesvolle jaren, waarin het Nederlandse supertrio Ruud Gullit, Marco van Basten en Frank Rijkaard van de club een Europese superpotentie maakten, werd dat met grote overmacht en magistraal aanvallend voetbal nog eens dunnetjes overgedaan (1989 en 1990). In 1994, 2003 - met inbreng van Clarence Seedorf - en nogmaals in 2007 werd deze prestatie (met wat minder glans) herhaald.

In 1968 en 1973 kwam de Europa Cup II naar Milaan, terwijl de Supercup dat deed in 1989, 1990, 1994, 2003 en 2007.

Aantal bekers: 14 (Europa Cup I: 2, Champion´s League: 5, Europa Cup II: 2, Europa Cup III: 0, Supercup: 5)

Liverpool, de Engelse hegemonie

De club uit de stad van The Beatles mocht in 1977 en 1978 twee keer achter elkaar de beker met de grote oren omhoog houden, waarna dat in 1981 en 1984 nog eens herhaald werd in een periode van een absolute Engelse hegemonie (er werd nl. tussendoor stuivertje gewisseld met Aston Villa en twee keer met Nottingham Forest). In 2005 won Liverpool ook nog eens de Champion's League in een spektakelstuk tegen AC Milaan, waarin de 'Red devils' van een 3-0 achterstand terugkwamen en het tenslotte in de penaltyreeks wisten af te maken. Dit kunststukje werd herhaald in 2019 met de Nederlanders Virgil van Dijk en Georginio Wijnaldum in de gelederen door in de finale Tottenham Hotspur met 2-0 te verslaan.

Ook de Europa Cup III werd twee maal naar de Engelse havenstad gehaald, en wel in 1973 en 1976. De Supercup werd verschalkt in de jaren 1977, 1978, 1981 en 2019.

Aantal bekers: 12 (Europa Cup I: 4, Champion's League: 2, Europa Cup II: 0, Europa Cup III: 2, Supercup: 4)

Bayern München, drie Europa Cups op een rij

Ook het Bayern van Franz Beckenbauer en 'der Bomber' Gerd Müller wist, in navolging van Ajax, drie keer achter elkaar de Europa Cup I te winnen, en wel in 1974, 1975 en 1976. Vijfentwintig jaar later werd ook de Champion's League binnengehaald. In 2013 gebeurde dat laatste nog een keer met een hoofdrol voor Arjen Robben, die in de finale tegen Borussia Dortmund de beslissende 2-1 maakte.

De Bavaren traden toe tot het groepje, waartoe ook Ajax behoort, dat alle Europese bekers op z'n minst één keer heeft gewonnen. Dat gebeurde in 1967 met de Europa Cup II, in 1996 met de Europa Cup III en 2013 met de Supercup. Daarnaast wist het in 2013 in één jaar het landskampioenschap, beker en Champion's League en Supercup te winnen.

Aantal bekers: 10 (Europa Cup I: 3, Champion's League: 3, Europa Cup II: 1, Europa Cup III: 1, Supercup: 2)

Ajax, het totaalvoetbal

De periode, waarin Ajax drie keer achter elkaar de Europa Cup I won (1971-1973), wordt als legendarisch beschouwd, vanwege het totaalvoetbal dat de wereld versteld deed staan en nog steeds als voorbeeld wordt genomen voor modern aanvallend voetbal. De naam van Johan Cruijff (1947-2016), de absolute vedette van dit team, staat nog altijd in het geheugen van de echte voetbalfan gegrift, maar ook die van spelers als Piet Keizer, Sjaak Swart en Johan Neeskens. In 1995 mocht, met een hele nieuwe generatie spelers, ook de beker van de Champion's League omhoog worden gehouden.

In 1987 hield Amsterdam de intocht van de Europa Cup II, onder leiding van o.a. Marco van Basten en Frank Rijkaard, en in 1992 was Dennis Bergkamp de vedette, die winst in de Europa Cup III vierde. De Supercup kwam in 1972, 1973 en 1995 naar Amsterdam. Bovendien heeft Ajax alle Europese bekers op zijn minst één keer gewonnen en behoort de club tot een select groepje, dat in één en hetzelfde jaar landskampioenschap, beker, Europa Cup I en Supercup wist te winnen. Dat gebeurde in 1972.

Aantal bekers: 9 (Europa Cup I: 3, Champion's League: 1, Europa Cup II: 1, Europa Cup III: 1, Supercup: 3)

Juventus, de Heysel-finale

Juventus won in 1985 de Europa Cup I, in de beruchte Heysel-finale tegen Liverpool waarin 39 supporters overleden nadat een tribune instortte. In 1996 won de 'Vecchia Signora' ook nog een keer de Champion's League in een finale tegen Ajax, die eindigde in penalty's. De club met de zwart-witte strepen heeft tevens het record van verloren Europa Cup I/Champion´s League finales: 7.

De Italianen wonnen bovendien de Europa Cup II in 1984 en de Europa Cup III in 1970, 1993 en 1996. De Supercup werd in 1983 en 1996 naar Turijn gehaald. Ze wonnen dus iedere Europese beker minstens een keer.

Aantal bekers: 8 (Europa Cup I: 1, Champion's League: 1, Europa Cup II: 1, Europa Cup III: 3, Supercup: 2)

Andere bijzonderheden

• Francisco Gento (zie inleidende foto) is de voetballer, die het vaakst de Europa Cup I won. Hij deed dat in totaal zes keer, alle keren met Real Madrid.
• Clarence Seedorf, Samuel Eto'o zijn de enige spelers die met drie verschillende clubs de Champion's League wisten te winnen. Dat deden ze ook nog vier keer. Seedorf deed het met Ajax, Real Madrid en AC Milaan (twee maal) en Eto'o met Real Madrid, Barcelona (twee maal) en Inter Milaan.
• Johan Cruijff was de enige Nederlander, samen met Seedorf, die vier Europa Cups I in zijn bezit kreeg: drie met Ajax als speler en één met FC Barcelona als trainer-coach.
• Bob Paisley won de meeste keren als hoofdtrainer de Europa Cup I, nl. drie keer. Dat deed hij in 1977, 1978 en 1981 -alle keren met het Engelse Liverpool.
• Zidenine Zidane won het vaakst als hoofdtrainer de Champions league, in 2016, 2017 en 2018. Dat deed hij eerder ook één keer als speler (2002). In alle gevallen deed hij dat met het Spaanse Real Madrid.
• Carlo Ancelotti, net als Zidane, won het toernooi als trainer drie keer in het nieuwe formaal, de Champion´s League, in 2003 en 2007 met AC Milaan en in 2014 met Real Madrid.
• Danny Blind is de enige speler, die alle vier de Europese bekers heeft gewonnen (Champion's League in 1995, Europa Cup II in 1987, Europa Cup III in 1992 en Supercup in 1995).
• Alfredo Di Stefano heeft in naam van Real Madrid in de meeste Europa Cup I finales minstens één keer gescoord, nl. in vijf. Dat gebeurde in de jaren 1956-1960.
• Cristiano Ronaldo is de voetballer die de meeste goals wist te scoren in de Champion's League (in augustus 2020 waren dat er 130). Hij is ook degene die de meeste goals wist te scoren in één seizoen van de Champion's League: 17 in het seizoen 2013-14. Daarvoor had hij 11 wedstrijden nodig. Hij is ook de enige speler, die zeven maal topscorer van het toernooi werd.
• Lionel Messi en Cristiano Ronaldo hebben de meeste hat-tricks in de Champion's League op zijn naam staan, nl. acht.
• Lionel Messi (Barcelona-Leverkusen 7-1, 8 maart 2012) and Luiz Adriano (BATE Borisov-Shakthtar Donetsk 0-7, 21 oktober 2014) is het gelukt om in één CL-wedstrijd vijf goals te scoren.
• Robert Lewandowski lukte het als enige om in het zelfde seizoen (2019-2020) behalve om de drie competities, waarin hij speelde, te winnen ook om er de topscorer van te worden: Bundesliga (34 goals), DFB-Pokal (6 goals), Champions League (15 goals).
• Ruud van Nistelrooij was twee keer topscorer van de Champion's League en daarmee de Nederlander, die dat het vaakst lukte.
• Spanje is het land met de meeste Europa Cups I / Champion's Leagues, nl. 18 in totaal (Real Madrid 13 en FC Barcelona 5).
• Nederlandse clubs wonnen het belangrijkste toernooi in totaal zes keer: Feyenoord in 1970, Ajax in 1971, 1972, 1973 en 1995, en PSV in 1988. In 1963 bereikte Feyenoord als eerste Nederlandse club de halve finale, in 1969 was Ajax de eerste die de finale bereikte.
• Belgische clubs wonnen het toernooi daarentegen nog nooit. De beste prestatie was de verloren finale van Club Brugge in 1978 tegen het toen ongenaakbare Liverpool (1-0).
• Sevilla FC heeft in totaal zes keer de UEFA Europa League -voorheen Europa Cup III- gewonnen en is daarmee recordhouder. Het is tevens de enige club die deze beker drie keer achter elkaar won: in 2014,2015 en 2016. verder werd deze competitie door de Spanjaarden gewonnen in 2006, 2007 en 2020. Daarnaast won de club één keer de Europese Supercup.
• FC Barcelona en AC Milaan zijn de recordhouders in het aantal UEFA Super Cups: 5 (Barcelona: 1992, 1997, 2009, 2011 en 2015; AC Milaan: 1989, 1990, 1994, 2003, 2007)