Contracten in het voetbal; transfers en transfervrije status

In het betaalde voetbal gaat veel geld om, zowel aan salarissen als aan torenhoge transfersommen. Spelers gaan soms voor vele miljoen over naar andere clubs, veelal afhankelijk van het contract dat de speler nog heeft. Als een contract verlopen is, kan de speler 'gratis' overstappen naar een andere club.

Contracten

Voetballers in het betaalde voetbal, in Nederland tenminste de Ere- en 1e Divisie, hebben in de meeste gevallen een contract bij hun club. In tegenstelling tot het 'normale' bedrijfsleven is hierbij vrijwel nooit sprake van een contract voor onbepaalde tijd. Spelers tekenen vaak contracten voor de duur van 1 tot 4 seizoenen, in geval van korte contracten vaak aangevuld met een optie tot nog één a twee jaar.

Het Bosman-arrest

Tot midden jaren '90 hadden clubs feitelijk alle macht over het gaan en staan van hun spelers. Als een spelers wou vertrekken, moest daarvoor toestemming komen van de club waar hij het laatst of tot dan onder contract stond, zelfs als dit contract verlopen was. De Belg Jean-Marc Bosman eiste na afloop van zijn contract in 1990 zijn vrijheid van zijn club Standaard Luik, wat uitmonden in een lang juridisch spel. De uiteindelijke uitspraak van het Europese Hof van Justitie hield in dat spelers waarvan een contract afgelopen was, voortaan vrij waren zonder vergoeding over te stappen naar een andere club. Een bijkomende uitspraak was dat clubs in de EU geen beperkingen meer werd opgelegd aan het aantal spelers uit het buitenland, mits EU-landen.

Gevolgen van het Bosman-arrest

Deze zogeheten 'transfervrije' status zorgde voor een grote verandering in de voetballerij. Clubs dreigden spelers zonder enige vorm van vergoeding te verliezen aan andere clubs. Om dit te voorkomen proberen clubs sindsdien hun waardevolle spelers te verkopen, in veel gevallen een jaar voor afloop van het contract. Ook moeten clubs (zeker in Nederland, waar goede spelers na hun doorbraak relatief snel vertrekken) er alert op zijn dat jonge talenten al vroeg een lang contract krijgen, omdat ze anders al snel verkocht dienen te worden om nog geld over te houden.

Transfersom en clausules

Als een club interesse heeft in een speler die bij een andere club onder contract staat, dient deze volgens de richtlijnen eerst formeel contact op te nemen met de club van de speler, daarna mag pas met de speler gepraat worden. Een club is normaal gesproken vrij te vragen wat hij wil voor een speler, van enkele duizenden tot vele miljoenen euro's. De 'prijs' wordt daardoor vooral bepaald door de positie waarin de verkopende club verkeerd, zowel financieel als sportief. Is een speler van groot belang en moeilijk te vervangen, wordt uiteraard veel meer gevraagd dan wanneer een opvolger al binnen de club is of makkelijk te halen. Heeft een club weinig te besteden, zal het sneller ingaan op een bod dan wanneer het geld genoeg heeft.

Veel spelers, voornamelijk jonge spelers van in de 20, hebben echter een clausule in hun contract, waarmee is bepaald welk bedrag een club maximaal mag vragen. Zo kan het gebeuren dat een speler voor enkele tonnen wordt gehaald op zijn 20e, maar zo'n groot talent wordt toegedicht, dat hij graag vastgelegd heeft dat hij bij een bod van tenminste 5 miljoen weg mag. Zo voorkomt een speler dat hij niet weg mag bij een club, terwijl hij zelf al denkt hoger op te kunnen. Ook gebeurd het wel eens dat een club bij de verkoop meer vraagt dan alleen een éénmalige vergoeding, bijvoorbeeld een deel van een volgende transfersom, een oefenwedstrijd of een (huur-)speler die de omgekeerde transfer maakt. In onder meer Spanje zijn clubs verplicht een transferclausule op te nemen in een contract, wat vaak leidt tot exorbitant hoge afgesproken bedragen, al snel tientallen miljoenen. Overigens mag een club natuurlijk altijd een lager bod accepteren, de clausule is slechts een stok achter de deur voor de speler

Transferdeadline

Een speler mag alleen van club wisselen tijdens de zogeheten transferperiodes (ook wel transferwindows genoemd). Dit betreft de periode in de zomerstop (tot en met 31 augustus 23:59:59) en de winterstop (2 februari 23:59:59). Na die periode moeten spelers bij een club blijven tot de volgende transferperiode opent. Op deze tijden wordt door de bonden heel strak gekeken. Komt de overschrijving van een speler ook maar één seconde te laat bij de voetbalbond binnen, gaat de transfer niet door.

Transfervrije status

Spelers van wie een contract is verlopen, zijn vrij om te gaan en staan waar ze willen, ze zijn dan transfervrij. Dit houdt dus in dat ze bij elke club aan de gang kunnen zonder dat de oude werkgever daar nog bij betrokken hoeft te worden. Dit heeft voor een speler grote voordelen, niet alleen omdat een club hen makkelijk halen kan, maar ook omdat clubs in dergelijke gevallen vaak bereid zijn een flinke tekenpremie te betalen. Een speler heeft dan al vaak meerdere opties open staan, waardoor de geboden premie's en salarissen aardig op kunnen lopen. Dit is dan ook een van de redenen waarom spelers soms hun contract niet willen verlengen en graag transfervrij zijn. In de volksmond worden transfervrije spelers wel eens 'gratis' genoemd, wat dus veelal niet helemaal waar is, nog buiten het feit om dat nagenoeg iedere speler in het betaalde voetbal een (goed) salaris ontvangt.

Spelers van wie het contract verlopen is, mogen in principe op ieder moment bij een nieuwe club aan de gang, ook buiten de transferperiodes om. Uitzondering daarop zijn echter spelers waarvan het contract verbroken is, zij moeten wachten tot de volgende transferperiode.

Huren

Spelers die nog een contract hebben bij een club, maar daar niet aan spelen toe komen, worden ook vaak verhuurd aan een andere club. De nieuwe club betaald dan normaal gesproken een huursom voor de speler en neemt een deel of het gehele salaris over gedurende de huurperiode. Sommige clubs zetten spelers ook zonder vergoeding weg bij satelietclubs, zoals Feyenoord dat vaak bij Excelsior doet. In sommige gevallen dwingt de hurende club een optie tot koop af. Daarmee wordt van te voren afgesproken voor welke prijs de club hem definitief over mag nemen. In de meeste gevallen keert een speler echter na zijn verhuurperiode terug bij zijn oude club. Huurperiodes zijn in nagenoeg alle gevallen tot het eind van het seizoen en dus vaak een half of een heel jaar.

Opleidingsvergoeding

Als een speler eenmaal bij een club vertrokken is, levert deze normaal gesproken geen geld meer op (afgezien van een eventuele doorverkoop-clausule, die relatief zeldzaam zijn). Er is echter nog één mogelijkheid waarop iedere oud-werkgever van een speler recht kan maken op een bedrag; de opleidingsvergoeding. Deze vergoeding wordt aan alle clubs verstrekt waar een speler heeft gespeeld van zijn vanaf zijn 12e tot zijn 23e. Deze regeling geldt bij alle buitenlandse transfers met een afkoopsom en daarbij wordt 5% van de transfersom verdeeld over de clubs waar de speler in zijn jeugd speelde (vaak ook nog amateurclubs).

Lees verder

• Voetbal; Opleidingsvergoeding bij internationale transfers