Je paard beleren: Halstermak maken

Het allereerste wat je jouw onbeleerde paard moet leren, is het dragen van een halster. Een halster netjes om en af doen moet de gewoonste zaak ter wereld zijn. Schudden en het hoofd wegtrekken horen hier niet bij. De meeste jonge paarden in Nederland hebben al heel vaak een halster om gehad. Bij de meeste fokkers krijgt een paard als veulen al een halstertje om. Dat betekent echter niet dat het paard daarmee ook nette manieren heeft geleerd! Deze zul je daarom zelf aan moeten leren. Een enkele keer tref je een paard dat alleen maar in de wei heeft gestaan en nog helemaal niks kent. Dan zul je op dit punt meer werk hebben. Of misschien heb je een paard dat al beleerd is en een probleem heeft met het halster. In wat voor situatie je ook zit; je paard zal dit grondig moeten leren. Zaak dus om aan de slag te gaan!

Inhoud

• Wennen aan aanraking als voorbereiding
• Voorbereiding voor het omdoen van het halster
• Het halster om doen
• Terugval
• Mijn paard steekt zijn hoofd in de lucht!
• Hoofd omhoog vragen
• Variaties op de oefeningen

Wennen aan aanraking als voorbereiding

Omdat dit één van de eerste dingen is die je aan je paard gaat leren, weet je nog niet zo goed wat het paard al wel of niet kent en wat het prettig vindt. Het is daarom belangrijk dat je jouw paard rustig benadert en dat je het vertrouwen geeft. Dit doe je door in een boog op je paard af te lopen in een rustig tempo. Zorg dat je een ontspannen houding hebt. Wanneer je recht op een paard af loopt of met een stevige pas, kan dit bedreigend over komen voor het dier. Zeker als het jou nog niet goed kent en nog niet bekend is met jouw manier van doen.

Wanneer je bij het paard bent, geef je een beloning en aait hem over zijn lijf. Dit levert jou meteen veel informatie op. Vindt je paard het prima dat je hem aait of loopt hij van je weg? Raakt hij gespannen of blijft hij lekker staan slapen? Als je paard wegloopt of gespannen raakt, ga je hem die dag alleen rustig benaderen en aanraken tot hij wat ontspant. Pas dan kun je verder met wennen aan het halster. Als je dit overslaat, legt het paard al gauw de link tussen het halster en spanning. Het kan bijvoorbeeld zijn dat het paard daardoor niet graag gepakt wil worden of dat hij zijn hoofd wegtrekt bij het omdoen van het halster. Dat wil je voorkomen, dus neem hier ruim de tijd voor. Heb je een paard dat hier geen enkele moeite mee heeft, dan kun je een stapje verder gaan.

Voorbereiding voor het omdoen van het halster

Aai het paard met een opgerold touw of met het halster rustig over zijn lijf. Doe dit op een plek op zijn lijf waar hij ontspannen reageert. Breid dit langzaam uit tot je de hele hals aan kan raken. Houd steeds in de gaten of het paard ontspannen blijft. Raakt het paard gespannen, dan doe je een stapje terug. Doe iets waar hij wel vertrouwen in heeft. Neem hierna het halstertouw en leg dat over de hals van het paard. Laat het heen en weer glijden over de hals. Werk hierbij langzaam dichter naar de oren toe. Wen het paard eraan dat het touw achter zijn oren langs glijdt. Leg het touw ook eens over de neus van het paard.

Wanneer dat allemaal geen probleem meer oplevert, ga je weer een stapje verder. Neem nogmaals het touw en maak er een lus van alsof je een halster om gaat doen. Dit is een veilige manier om te oefenen. Mocht het paard zijn hoofd terugtrekken dan kun je het touw aan één kant los laten. Doe je deze oefening meteen met een halster, dan is loslaten lastiger en blijft het halster om het hoofd van het paard hangen of het paard trekt jou mee omhoog. Dat levert een negatieve ervaring op.

Doe het touw achter de oren van het paard. Haal het heel zachtjes heen en weer tot het paard ontspant. Masseer als het ware met het touw achter de oren, zodat het paard het fijn vindt. Bij het weghalen van het touw laat je het over de oren eraf glijden net alsof het een halster is. Veel jonge paarden zullen hierbij reflexmatig hun hoofd omhoog doen. Is dat het geval doe het touw dan direct weer om. Schuif het touw eerst een centimeter naar de oren en dan weer terug. Herhaal dit tot het paard er niet meer op reageert met het terugtrekken van zijn hoofd. Dan schuif je het touw tot tegen de oren, dan een klein stukje over de oren enzovoorts. Zo deel je de oefening op in wel tien kleine stapjes. Je ontdekt zo precies de plaats waar je paard reageert met het terugtrekken van zijn hoofd. Op deze plek blijf je oefenen tot je het touw probleemloos over de oren kunt doen. Doe alles in een zo vloeiend mogelijk beweging en met beleid.

Hoe veel tijd je moet nemen voor deze oefeningen hangt af van het paard. Bij het ene paard ben je hier in één training mee klaar. Bij een ander paard heb je misschien wel een week nodig. Zorg in elk geval dat het paard elke stap ontspannen uit kan voeren.

Het halster om doen

Wanneer het paard voorgaande oefeningen beheerst, kun je een halster om gaan doen. Neem een halster dat ruim zit, zodat het makkelijk aan en uit kan. Doe hiermee dezelfde oefening als met het touw.

Je doet het halster heel rustig om en masseert het paard achter de oren met het halster. Beloon het tussendoor en neem de tijd. Je hebt nu natuurlijk ook een gedeelte over de neus zitten. Hierdoor gaat het afdoen van het halster iets minder makkelijk dan een touw. Het paard kan hierbij echter wel hetzelfde reageren door terugtrekken van zijn hoofd. Wees hier alert op. Ga op precies dezelfde manier te werk als in de voorgaande oefeningen met het touw. Laat het halster een centimeter zakken tot het paard dat accepteert en ga steeds een centimeter verder. Zodra het paard toch zijn hoofd omhoog doet, doe je het halster meteen weer om! Begin de oefening dan opnieuw.
Deze oefening kost wat geduld, maar je hebt er een leven lang plezier van. Je voorkomt dat je paard zijn hoofd hard uit het halster trekt of gaat schudden met zijn hoofd bij het afdoen van het halster. Dat is ook erg fijn als je later een bit in wilt gaan doen!

Sommige paarden zullen vanaf dag één alles prima vinden. Voor andere paarden zul je ruim de tijd moeten nemen. Laat je paard bepalen hoe snel je training gaat.

Terugval

Het kan heel goed zijn dat je paard later toch weer eens zijn hoofd terug trekt of schudt bij het afdoen van het halster. Dat kan gebeuren. Het heeft tijd nodig om aangeleerd gedrag een gewoonte te laten worden. Herhaal dan bovenstaande training. Je zult zien dat je paard het elke keer sneller goed doet.

Een halster doe je dagelijks om. Het helpt als je elke keer dat je dat doet even met het halster achter de oren masseert en het halster consequent rustig afdoet. Zo zie je het direct als het paard weer verkeerd gedrag gaat vertonen. Omdat je consequent blijft, zal het goede gedrag gewoon worden. Doe het halster altijd alleen af als het paard zijn hoofd netjes stil houdt. Doet het dat niet, zoek dan het punt op waar het fout gaat en oefen dat nogmaals zoals hierboven beschreven.

Train je dit consequent op deze manier, dan zul je nooit problemen hebben met het aan of afdoen van het halster!

Mijn paard steekt zijn hoofd in de lucht!

Er zijn altijd slimme grappenmakers, die ontdekken dat jij niet bij hun hoofd kan, als ze het maar hoog genoeg in de lucht steken. Vaak zijn dit grote paarden. Die kunnen makkelijker met hun hoofd buiten jouw bereik blijven. Dat is erg lastig natuurlijk. Zeker als je net in de wei staat en je hierdoor niks met je paard kunt doen. Niet getreurd! Ook dit is met een klein beetje geduld prima eruit te trainen.

Hoofd laag vragen

Je gaat je paard leren om op commando zijn hoofd laag te doen. Dat kan op diverse manieren. Eén ervan is met halster om. Dat gaat nu natuurlijk nog niet lukken. Dus beginnen we met een halstertouw of leadrope. Ga naast de schouder van het paard staan. Leg het halstertouw over de schoft van het paard, zodat aan beide zijden van het paard een uiteinde hangt. Pak de uiteinden en werk het touw naar voren tot achter de oren.

Hier begint de training. Het is de bedoeling dat het paard op lichte druk van het touw zijn hoofd laat zakken. We willen niet met ons hele gewicht aan het touw moeten hangen om het hoofd omlaag te krijgen. Daarom beginnen we met een zo klein mogelijke hulp.

Je pakt in de linkerhand het linker uiteinde van het touw en in de rechterhand het rechter uiteinde. Pak het touw tussen duim en wijsvinger en zorg dat er een lichte druk op het touw staat. Trek niet! Het paard zal de eerste keer waarschijnlijk helemaal niet reageren. Daarom gaan we de druk opvoeren. Tel tot tot drie en sluit van beide handen je middelvinger ook om het touw. Reageert hij niet binnen drie tellen, sluit dan de volgende vinger om het touw tot je hele vuisten om het touw zitten. Bij de minste of geringste beweging van het hoofd naar beneden laat je direct het touw los. Beloon het paard en begin opnieuw.

Wat als het paard nog niet reageert?

Er zullen altijd paarden zijn die nog niet reageren als jij met twee vuisten om het touw heen staat. Beweeg het touw dan wat van links naar rechts over de hals. Zoek het punt waarop het paard wel reageert. Doet het dat niet, dan kun je druk van het touw verhogen door je handen iets lager te plaatsen zodat er meer druk op het touw komt. Wederom: ga niet trekken! Je voert alleen de druk op en houdt deze aan. Heb nu even geduld, want het paard gaat reageren. Al is het met een minieme beweging omlaag. Laat dan direct los en beloon.

Je timing bij het loslaten, is bepalend voor het succes. Hoe sneller jij loslaat, als het paard goed reageert, hoe lichter het paard straks zal reageren op jouw vraag. In het begin reageert het paard met een kleine beweging omlaag. Als jij elke kleine beweging omlaag beloont met loslaten van de druk, zal het paard steeds beter reageren op jouw vraag. Dat kan betekenen dat je wel twintig keer de druk los moet laten, voordat het paard zijn hoofd op de hoogte heeft die jij wilt. Elke keer dat je dit oefent, zul je merken dat hij zijn hoofd sneller en verder naar beneden doet.

Denk er ook aan dat je altijd weer begint met zo licht mogelijke druk. Zo heeft het paard elke keer weer de kans om op een lichte hulp te reageren. Als je een paar dagen achter elkaar deze stappen doorloopt, zul je zien dat het paard bij steeds lichtere druk reageert.

Het hoofd laag houden

Het paard zal waarschijnlijk eerst leren zijn hoofd naar beneden te doen, om het daarna direct weer omhoog te bewegen. We willen echter dat hij zijn hoofd omlaag houdt, zolang als jij dat wilt. Daarom gaan we weer een stapje verder.

Als je paard netjes op jouw vraag reageert met het omlaag doen van zijn hoofd, dan laat je het touw niet meer helemaal los zoals bij het aanleren van de oefening. Je laat alleen je vuisten los, maar houdt je handen op hun plaats. Zodra het paard zijn hoofd weer omhoog beweegt, vraag je het direct weer omlaag. Zo ontdekt het paard dat het beter zijn hoofd laag kan houden! Dit bouw je ook op in stapjes. In het begin vraag je het paard zijn hoofd één seconde omlaag te houden en dan beloon je. Als dat goed gaat, vraag je twee seconden. Zo kun je het uitbouwen tot zo lang als jij wilt.

Hoofd met de hand laag vragen

Gaat dit eenmaal goed, dan kun je dit ook met je hand op de hals gaan vragen. Leg je vingers achter de oren en raak alleen de vacht heel zachtjes aan. Reageert het paard niet binnen drie tellen, geef dan druk op de huid. Doet het paard nog niks, druk dan in de spieren en als laatste stap druk je zo hard als je kunt. Zodra het paard reageert, laat je je hand naar achteren glijden over de manenkam tot bij de schoft. Doet het zijn hoofd weer omhoog, dan glij je naar de oren met je hand. In het begin moet je dan nog druk geven met je vingers achter de oren. Later weet het paard al genoeg als jij je hand naar voren laat glijden. Het laat dan direct het hoofd al zakken.

Uiteindelijk heb je helemaal geen touw meer nodig. Je legt alleen je hand bij de schoft en glijdt naar voren en je paard doet zijn hoofd omlaag. Nu kun je rustig het halster omdoen. Wellicht doet het paard vanuit het gewoonte ineens zijn hoofd weer heel hoog bij het zien van het halster. Zorg daarom dat je een hand klaar hebt om zijn hoofd direct laag te vragen. Maak het leuk voor hem om zijn neus door het halster te steken. Geef hem bijvoorbeeld wat lekkers daarvoor.

Train je op deze wijze consequent door, dan kun je je paard altijd met hoofd laag het halster om doen. Dit is niet alleen handig voor paarden waarbij dit een probleem was, maar voor elk paard! Een bijkomend voordeel is dat het hoofd laag een ontspannen houding is voor een paard. Raakt je paard gestrest, dan kun je zijn hoofd omlaag vragen. Je zult zien dat hij dan sneller weer ontspant!

Hoofd omhoog vragen

Nu blijft je paard misschien wel heel braaf staan met zijn hoofd omlaag, maar misschien wil jij wel even onder dat hoofd doorlopen naar de andere kant van jouw paard. Daarom is het praktisch om het paard ook te leren op commando zijn hoofd weer omhoog te doen. Je kunt hiervoor druk omhoog geven onder de neus of de kaak. Je begint met hele lichte druk en voert dit op tot het paard reageert. Doe dit ook in stapjes van drie seconden. De meeste paarden zullen dit heel makkelijk leren.

Variaties op de oefeningen

Allerlei variaties op deze oefening zijn mogelijk. Je kunt het hoofd bijvoorbeeld zijdelings naar je toe vragen. Ga iets achter het voorbeen van je paard staan en leg een halstertouw om de hals van het paard. Leg het touw vlak achter de oren. Je kunt het hoofd van je paard nu naar je toe vragen. Het paard buigt zijn hoofd dan naar je toe. Je bouwt deze oefening op dezelfde wijze op als met het hoofd laag vragen. Wil je paard niet buigen, dan kun je een licht zetje met je heup geven achter zijn voorbeen. De meeste paarden buigen dan vanzelf in. Je kunt deze oefening ook doen door je arm over de hals van je paard te leggen en met je hand lichte druk te geven op de buitenkant van de hals van het paard. Op deze kun je het halster makkelijk om doen. Als je vaak een touwhalster gebruikt, is deze manier erg prettig.

Je kunt je paard ook leren zelf zijn neus in het halster te doen. Dit werkt vooral makkelijk als je paard graag uit zijn stal of paddock wil. Je houdt het halster open voor de ingang van de stal of paddock. Wacht vervolgens net zo lang tot het paard zijn neus in het halster steekt. Ga daarna direct naar buiten. Dat is meteen de beloning. De eerste keer kan dit best een kwartier duren. Daarna zal het paar het echter snel in de gaten hebben. Hij wil tenslotte graag naar buiten.

Ben je op een plaats waar het paard niet zo graag weg wil, dan kun je een voedselbeloning gebruiken. Houd deze onder een open halster. Zo kan het paard het alleen pakken als het zijn neus in het halster steekt. Heeft het paard de oefening eenmaal door, bouw de voedselbeloning dan af. Gebruik deze nog zo nu en dan om de motivatie er in te houden.

Lees verder

• Je paard beleren: Zelf doen of professional laten doen?
• Je paard beleren: Welke materialen heb je nodig?
• Paardenvoeding: Ruwvoervervangers
• Wat ziet een paard?
• Zadel passen op moeilijk gebouwde paarden