Hoe cocaïnegebruik je sportprestaties kan beïnvloeden

In de sport is veel te doen over stimulerende middelen. Topsport staat bol van doping en ook amateursporters zijn enthousiaste gebruikers. Zijn er dan geen alternatieven voor sporters die hun gezondheid centraal stellen? In dit artikel aandacht voor de partydrug cocaïne, bij herhaling in het nieuws door topsporters als Yuri van Gelder en Tom Boonen.

Classificatie en gebruik

Cocaïne kan worden aangemerkt als een farmacologisch stimulerend middel. Cocaïne, een giftige stikstofverbinding gewonnen uit de bladeren van de cocaplant, is een medicijn dat alleen op doktersrecept verkrijgbaar is en dat therapeutisch gebruikt wordt als lokaal verdovingsmiddel. Cocaïne is een populaire recreatiedrug bekend onder straatnamen als coke, snow, en crack. Het laatste is cocaïne in zijn krachtiger basevorm. Cocaïne wordt via de neus gesnoven, gerookt, of geïnjecteerd. Doseringen gebruikt in humaan onderzoek lopen van 4 tot 5 gram.

Sportprestatiefactor

Cocaïne claimt met name mentale kracht en fysieke power. Het wordt in de sport waarschijnlijk vooral gebruikt om diverse sportprestatiefactoren te verbeteren die voordeel hebben bij een stimulerend effect, en staat bekend als middel om de aërobe power (verbranding met gebruik van zuurstof, duurinspanning) en het uithoudingsvermogen te verhogen.

Theorie

Cocaïne stimuleert het centrale zenuwstelsel, wekt daarbij gevoelens van opwinding op en dat maakt dat je je minder moe voelt. Merkbare fysieke effecten zijn een verhoogde hartslag en bloeddruk. Men gaat er vanuit dat de psychologische en fysiologische effecten van cocaïne het prestatievermogen bij verschillende sporten verhogen door vermoeidheidsgevoelens te verminderen.

Effectiviteit

Het meeste onderzoek naar de prestatiebevorderende werking van cocaïne is verricht op dieren. Daarbij zijn fysiologische (normale lichaamsfuncties), metabole (stofwisseling) en prestatietesten uitgevoerd, waarbij de prestatietest meestal een inspanningstaak tot uitputting toe betrof. De resultaten van het dierexperimenteel onderzoek zijn twijfelachtig en zonder eenduidige conclusies. Sommige onderzoeksgegevens lijken te suggereren dat cocaïne een effectief prestatieverhogend middel is, maar degelijk onderzoek bij mensen is er nauwelijks geweest, waarschijnlijk vanwege de daaraan verbonden gezondheidsrisico's. Verschillende studies uit de vroege jaren zeventig, waarbij de cocabladeren kauwende bevolking van de Andes als proefpersonen werd gebruikt, konden geen effect van betekenis bij inspanning of fietstijd tot uitputting toe waarnemen. De onderzoekers merkten echter op, dat de inspanning langer volgehouden kon worden met cocaïne dan met een placebo. Hoewel onderzoek het acute gebruik van cocaïne als prestatiebevorderende middel niet ondersteunt, lijkt het onder bepaalde omstandigheden toch effectief stimulerende effecten te hebben vergelijkbaar met die van amfetaminen en cafeïne.

Veiligheid

Cocaïne is een zeer verslavende drug, en de gezondheidsdiensten adviseren dat men beter niet met cocaïne kan experimenteren omdat eenmalig gebruik al tot verslaving kan leiden. Hoewel het gebruik van cocaïne tot euforie kan leiden, kan acuut cocaïnegebruik fataal zijn, zoals gebleken is uit de sterfgevallen van enkele veelbelovende jonge sporters. Cocaïne stimuleert het hart, maar vermindert tegelijkertijd de bloedtoevoer naar de hartspier, een toestand die ventriculaire fibrillatie (zeer snelle, ongecoördineerde hartslag) en hartverlamming kan veroorzaken.
Chronisch cocaïnegebruik kan ook tot andere gezondheidsproblemen leiden, zoals vergiftiging van de lever, beroerte, en psychische problemen. Het gebruik van naalden om cocaïne te injecteren brengt het risico op hepatitis en HIV-infectie met zich mee.

Juridische en ethische aspecten

Gebruik van cocaïne als prestatiebevorderend middel in de sport is verboden door de meeste sportorganisaties en wordt beschouwd als onethisch gedrag. Ook aan gebruik van cocaïne als recreatiedrug worden door een aantal sportorganisaties sancties verbonden. De uitsluiting van Belgisch topsprinter Tom Boonen uit de Tour de France 2008 en de affaires met Maradona zijn daar een sprekende voorbeelden van. Verkoop of gebruik van cocaïne is illegaal en dus strafbaar.

Aanbevelingen

Gebruik van cocaïne als prestatiebevorderend middel wordt ten zeerste ontraden, want het is illegaal, onetisch en verbonden met een aantal ernstige gezondheidsrisico’s. Er zijn te weinig onderzoeksgegevens over daadwerkelijke verbetering van het prestatievermogen. Kortom geen spul om mee te experimenteren!