De Olympische helden van Garmisch-Partenkirchen 1936

Vier jaar na Lake Placid keerden de Olympische Winterspelen weer terug in Europa. 1936 was de derde (en tevens laatste) keer dat Winter- en Zomerspelen in hetzelfde land werden gehouden. Hoewel de Winterspelen in nazi-Duitsland plaatsvonden, was de opkomst beter dan ooit. Achtentwintig landen namen deel (zes landen debuteerden), er waren enkel wat individuele atleten die weigerden naar Garmisch-Partenkirchen te komen. Qua publiek was het toernooi met meer dan een half miljoen bezoekers ook een groot succes.

Overzicht

Nieuw in het programma was het alpine-skiën, zowel voor mannen als vrouwen. Ski-instructeurs die hun boterham met skiën verdienden, werden niet tot de wedstrijden toegelaten, omdat het daardoor geen amateurs waren. Met als gevolg dat twee sterke landen, Frankrijk en Zwitserland, zich terugtrokken. Bij het langlaufen werd een teamwedstrijd toegevoegd, de vier keer tien kilometer. Geen enkele sport verdween, in zeventien disciplines waren in 1936 gouden medailles te winnen. Noorwegen was het sterkste land met zeven gouden medailles, ruim voor Duitsland (3) en Zweden (2).

Ivar Ballangrud (Noorwegen – schaatsen)

In 1936 was de Noorse schaatser Ivar Ballangrud op een maand na al 32 jaar. In zijn carrière was hij al wereldkampioen allround geweest in 1926 en 1932, en won hij goud en brons op de OS van 1928. Vier jaar later voegde hij daar nog zilver op de tienduizend meter in Lake Placid aan toe. Maar Ballangrud had zijn beste vorm voor Garmisch-Partenkirchen bewaard. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er op dat moment ook niet veel schaatstalent aanwezig was. Ballangrud won zowel de 500, de 5000 als de 10.000 meter, en veroverde zilver op de 1500 meter achter zijn landgenoot Charles Mathiesen. De Fin Birger Wasenius was met twee zilver en een brons nog zijn grootste concurrent op de Riessersee. In 1938 werd Ballangrud nog voor de derde en laatste keer wereldkampioen allround in Davos.

Sonja Henie (Noorwegen - kunstschaatsen)

Tweevoudig Olympisch kampioen Sonja Henie slaagde erin om voor de derde keer de competitie te winnen. Maar dat ging voor haar doen bijzonder moeizaam. Voor het eerst had ze hevige concurrentie, van de Britse Cecilia Collidge. Na de verplichte figuren stond Collidge maar een fractie achter. Henie was daar zelf nogal kwaad om, omdat ze zichzelf superieur achtte. Met een dubieuze loting voor de vrije kür (Collidge moest heel ongunstig als tweede van de 26 deelnemers aantreden, Henie heel gunstig als allerlaatste) won de Noorse alsnog de gouden medaille.

Groot-Brittannië (IJshockey)

Na de vier titels op rij van Canada lukte het Groot-Brittannië (grotendeels bestaande uit geboren Canadezen) om de Canadezen een halt toe te roepen. Dat ging niet zonder slag of stoot. Als eerste traden de Britten aan met twee Canadese spelers die nog niet waren vrijgegeven om voor Groot-Brittannië uit te komen. Uiteindelijk trok Canada zijn protest hiertegen in. Een tweede probleem vormde het speelplan en de reglementen. Het was tot tijdens het toernooi onduidelijk of de resultaten uit de tussenronde zouden meetellen voor de finaleronde van vier landen. Canada verloor in die tussenronde van Groot-Brittannië – de eerste nederlaag voor Canada op de Olympische Spelen ooit – en kwam er daarna pas achter dat dit resultaat meetelde. Groot-Brittannië speelde gelijk tegen de VS en werd kampioen met een puntje meer dan Canada. Beste speler van het toernooi was doelman Jimmy Foster, een van de twee officieel nog niet speelgerechtigde Canadezen.

Finland (Langlaufen estafette)

Voor het eerst stond de estafette (vier keer tien kilometer) op het programma. Favoriet waren Noorwegen en Zweden, maar het was uiteindelijk Finland - Kalle Jalkanen, Matti Ländi, Klaes Karppinen en Sulo Nurmela - dat de twee Scandinavische buren nipt voorbleef. Het was de eerste van drie langlaufwedstrijden in Garmisch-Partenkirchen, later werden ook de 18 km en de 50 km individueel nog afgewerkt. Hierin viel Finland tegen met slechts een keer brons (Pekka Niemi), net achter Noorwegen (een keer zilver) en ver achter Zweden (twee keer goud, een keer zilver en een keer brons).

Karl Schäfer (Oostenrijk – kunstrijden)

Sinds 1929 was de Oostenrijker Karl Schäfer schier onklopbaar in het kunstrijden voor mannen. Een jaar eerder had hij al deelgenomen aan de Spelen in St. Moritz, maar eindigde hij, als 18-jarige, als vierde. Daarna won Schäfer echter alles wat er te winnen viel; hij werd zeven keer achter elkaar wereldkampioen (1930 tot en met 1936) en zelfs acht keer Europees kampioen (1929 tot en met 1936). Niet gek dat hij tussendoor ook de Olympische titels in 1932 en in 1936 pakte. Schäfer introduceerde vele danspassen in de sport (wals en tango) en kon weergaloos improviseren. Later in zijn leven werd Schäfer achtereenvolgens coach, oprichter van de ‘Karl-Schäfer-Eisrevue’, acteur, en weer coach.

Birger Ruud (Noorwegen – skispringen en alpine-skiën)

In de jaren dertig was Birger Ruud een klasse apart bij het skispringen. Als 20-jarige werd hij in 1931 voor het eerst wereldkampioen skispringen. Een jaar later won Ruud al goud op de Olympische Spelen in Lake Placid. Als eerste skispringer ooit, prolongeerde hij zijn Olympische titel vier jaar later. Op redelijke achterstand werd de Zweed Sven Eriksson tweede, terwijl Reidar Andersen het brons veroverde. Ruud deed in 1936 ook mee met de combinatie alpine-skiën. Hij won zelfs de afdaling, maar door een matige tijd op de slalom eindigde hij buiten de prijzen als vierde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Ruud door de nazi's in een concentratiekamp opgesloten, na zijn vrijlating in 1944 ging hij bij het Noorse verzet. In 1948 deed Ruud nog voor een laatste keer mee aan het skispringen op de Olympische Spelen. Heel verrassend werd hij zelfs nog tweede achter zijn landgenoot Petter Hugsted.