Bitloos paardrijden: verschillende optomingen

Sommige paarden verdragen geen bit of kunnen door de anatomie van hun mond simpelweg geen bit in hebben (zeer laaghangend rooster bijvoorbeeld). Deze paarden kunnen gebaat zijn bij het gebruik van een bitloze optoming. Tegenwoordig zijn er zóveel bitloze optomingen dat het moeilijk is geworden om de juiste te vinden, in dit artikel zet ik daarom de kenmerken van een aantal optomingen op een rij.

Geschiedenis van het bitloos rijden

Bitloos rijden is niet per definitie iets van deze tijd, sterker nog; in Noord-Afrika gebruikten ze rond 2000 voor onze jaartelling geen bit. Bitten bestonden toen al wel, de eersten werden gemaakt van beenderen, maar zij, en met hen de Spanjaarden en na de verovering van Amerika de Indianen gebruikten geen bit maar een soort neusriem. Tegenwoordig hebben veel bitloze optomingen ook nog als basisprincipe een neusriem waar de teugels aan vast zitten, maar er is een hoop veranderd. Hier een opsomming van de bekendste bitloze optomingen en hun werking:

Side pull

De side pull heeft aan beide kanten van de neusriem een teugel. Wanneer er op de linkerteugel druk wordt uitgeoefend, voelt het paard dit aan de rechterkant en andersom. Wanneer op beide teugels druk wordt uitgeoefend voelt het paard dit bovenop zijn neus en een beetje achter zijn oren. Bij hoofdstellen met een verstelbaar bandje onder de kin (bijvoorbeeld bij de Libby's) voelt het paard ook druk op zijn onderkin. Het hoofdstel is vaak gemaakt van leer (eventueel met touw bij de neusriem) maar er zijn ook nylon varianten.

Dit hoofdstel is met name geschikt voor gevoelige paarden. Bij minder gevoelige paarden werkt het doorgaans niet zo precies.

Hackamore

Over bitloos rijden, maar met name over de hackamore bestaan wat 'spookverhalen'. Je zou het neusbotje kunnen breken met deze optoming. Dat zou inderdaad mogelijk kunnen zijn, maar dat betekent in eerste instantie dat je de hackamore niet hoog genoeg hebt gehangen en dat je als tweede wel érg hard aan de teugels hebt getrokken.

Een hackamore heeft een hefboomwerking, als je de teugels aanneemt voelt het paard een versterkte druk op zijn hoofd. De mate van hefboomwerking hangt af van de lengte van de scharen. De hackamore oefent druk uit bij de onderkin (kinketting), neus en achter de oren.

Als je niet weet hoe een hackamore hoort te zitten, vraag een deskundige of kies voor een andere optoming.

Touwhalster

Dit is waarschijnlijk de goedkoopste bitloze optoming, maar hij moet wel met beleid gebruikt worden omdat hij erg scherp kan inwerken. Doordat het halster zo licht is voelt het paard in principe niet dat hij hem omheeft totdat er druk op gezet wordt. Hoe dunner het touw, hoe scherper de inwerking. Wat je bij een touwhalster ten allen tijde moet onthouden is dat het een wérkhalster is, voor bijvoorbeeld vastzetten of een trailerrit kun je beter een stalhalster gebruiken omdat een touwhalster niet stuk gaat als het paard trekt.

Kruislings systeem

Deze optoming werkt ook weer via druk op de neus. Het heeft een brede neusriem met daaronder twee gekruiste riempjes waar de teugels aan vast zetten. Wanneer er op de linkerteugel druk wordt uitgeoefend, voelt het paard dit aan de rechterkant en andersom. Het werkt dus via een duwprincipe, niet via een trekprincipe. Het hoofdstel heeft geen keel- of frontriem omdat dit simpelweg niet nodig heeft, het is een simpel hoofdstel met weinig opsmuk en wordt door veel verschillende ruitersportzaken in verschillende uitvoeringen en prijsklasses verkocht.

Conclusie

De ene optoming is niet beter dan de ander, het gaat erom waar je paard fijn op reageert en waar jullie je beide prettig bij voelen. Het is mogelijk om hoofdstellen te testen alvorens over te gaan op de aanschaf, dit kan bijvoorbeeld bij www.bitloos.nl (de website van de Nederlandse Vereniging Bitloos Paardrijden)