Atlético de Madrid, specialist in verliezen in extremis

De Spaanse voetbalclub Atlético de Madrid heeft in haar lange historie drie Europese finales op het allerhoogste niveau gespeeld, in 1974 die van de Europa Cup I, en in 2014 en 2016 die van de UEFA Champions League. De eerste twee gingen op bijna identieke wijze verloren: de tegenstander wist in extremis een 1-0 achterstand ongedaan te maken. In de verlenging(swedstrijd), die erop volgde, ging het moegestreden Atlético alsnog hardhandig onderuit. In de derde finale was de strafschoppenserie de beslissende factor.

Europa Cup finale 1974

Op 15 mei zou Atlético in het Brusselse Heysel stadion in een Europa Cup I-finale debuteren. Bayern München van Franz Beckenbauer en Gerd Müller was de tegenstander. Na een 0-0 eindstand in de reguliere speeltijd was het Luis Aragonés, die in de negende minuut van de tweede verlenging uit een vrije trap de 1-0 op het scorebord bracht. Even leek het erop dat de Cup met de grote oren richting Madrid zou gaan -en zeker niet onverdiend. Maar zoals we allemaal weten: tegen Duitsers moet je tot het allerlaatste moment goed blijven opletten. En dat deed Atlético kennelijk niet genoeg, want in de allerlaatste seconde zou Hans-Georg Schwarzenbeck met een wanhopig afstandsschot toch nog de Spaanse keeper verrassen.

Penalties werden toen nog niet genomen. Bepaald was dat er in zo'n geval twee dagen later een verlengingswedstrijd moest komen. Daarin ging werkelijk alles fout ging wat fout kon gaan. 'Der Bomber' Müller en Uli Hoeness, ieder met twee doelpunten, tekenden voor een royale 4-0, waarmee Bayern zijn allereerste Europa Cup I omhoog zou houden.

UEFA Champions League finale 2014

Veertig jaar lang moest Atlético de Madrid wachten om voor de tweede keer in de allerhoogste Europese eindstrijd te mogen staan -precies in het jaar van het overlijden van de doelpuntenmaker in de vorige finale, Luis Aragonés. Inmiddels was het toernooi de naam 'UEFA Champions League' gaan dragen. De tegenstander was nu Real Madrid, de stadgenoot -en grote rivaal- van Atlético -een derby dus op het hoogste Europees niveau, wat op zich al een unicum is. Opnieuw zou het Atlético zijn, dat -nu in de eerste helft van de reguliere speeltijd- via een kopbal van Diego Godín op 1-0 zou komen. Real Madrid zocht driftig naar de gelijkmaker, maar hoe langer die uitbleef hoe meer het team aan zichzelf ging twijfelen. Atlético leek de Cup eindelijk dan in haar zak te hebben. Totdat de derde minuut van de blessuretijd aanbrak. Uit het niets was het verdediger Sergio Ramos, die de gelijkmaker binnenkopte. Wéér dus een verlenging! En wéér zou dat teveel blijken te zijn.

Real Madrid geloofde natuurlijk weer in zijn kansen. Met een moordend ritme werd nu tegen het moegestreden Atlético ten strijde getrokken. De 'colchoneros', zoals de spelers van de roodwitte club ook wel genoemd worden, wisten maar tenauwernood stand te houden. In de 110de minuut zou echter het noodlot toeslaan. Keeper Courbois wist in een hectisch moment voor het doel van Atlético met enkele reddingen nog een doelpunt te voorkomen, maar toen was het Gareth Bale, die alsnog vallend de voor Real bevrijdende 2-1 binnenkopte.

Atlético zakte daarna als een plumpudding in en voor een euforisch Real zou het een peuleschil zijn om het karwei af te maken: Marcelo en Cristiano Ronaldo -de laatste door een penalty- brachten uiteindelijk nog de geflatteerde eindstand van 4-1 op het bord.

UEFA Champions League finale 2016

Deze keer hoefde de roodwitte club niet zo lang te wachten als de vorige keer. En wederom speelde Atlético de Madrid onder coach Diego Simeone een finale tegen stadsrivaal Real Madrid, nu in het Milanese San Siro. Deze keer kwam de 'Koninklijke' al in de 15de minuut voor, dankzij een goial in buitenspalpositie van -alweer- Sergio Ramos. In de tweede helft miste Griezmann in naam van Atleti nog een penalty, waarna Carrasco tien minuten voor het ein de van de reguliere speeltijd de 1-1 binnenchot. Het begon te lijken op een revanche, maar in de verlenging werd niet meer gescoord.

Het waren dus de strafschoppen die de winnaar moesten uitmaken. En hoe kon het ook anders: de laatste penalty van Atlético werd gemist, door Juanfran.

'Pupas'

We zouden het twee incidenten kunnen noemen. Maar de historie van 'Atleti' zit vol van zulke momenten, sommige meer en andere minder belangrijk. Ondanks dat 'Atleti' een redelijke erelijst kan overleggen en wordt beschouwd als een grote van het Spaanse voetbal wordt de club algemeen gezien als een 'pupas' (zoals in het Spaans iemand wordt genoemd, die steeds allerlei ongelukjes heeft) en haar supporter als een soort masochist. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de vele keren dat de omstandigheden tegen waren en er geen navenante resultaten waren ondanks dat er wel goed gevoetbald werd of dat het op het allerlaatste moment tegen zat: net geen kampioenschap, net niet kunnen plaatsen voor Europees voetbal, op het laatst van de competitie nog vechten tegen degradatie, met als dieptepunt de werkelijke degradatie op de laatste wedstrijddag in het jaar 2000.

Achterban

Er bestaat geen club in Spanje met een achterban zoals Atlético die bezit: trouw en geduldig, ook wanneer het slecht gaat. Misschien komt dat omdat het de nederigheid bezit van een echte volksclub -dit in tegenstelling tot de 'grote broer' Real Madrid, waarvan de supporters -juist meer behorend tot de midden- en hogere klassen- door de resultaten verwend zijn en geneigd zijn hun club de rug toe te keren wanneer het eens fout gaat.

En wie zou zich een club -behalve Atlético de Madrid dan- kunnen indenken die het voor elkaar krijgt om de Wereldbeker in haar vitrines te hebben staan zonder ooit de Europa Cup I of de UEFA Champions League (of America Cup) te hebben gewonnen?

Een korte clubgeschiedenis

Atlético de Madrid werd in 1903 opgericht door drie Baskische studenten als een dochterclub van het Baskische Athletic de Bilbao. Het shirt dat de spelers van de club destijds droegen was dan ook gelijk aan dat van Athletic de Bilbao: half blauw en half wit. In 1911 zou dat shirt bij beide clubs veranderen in rood-witte verticale banen. Ook na haar onafhankelijkheid in 1920 zou Atlético die kleuren blijven dragen (evenals Athletic de Bilbao).

Na de Spaanse Burgeroorlog werd de club samengevoegd met Aviación Nacional uit Zaragoza, de voetbalclub van de Spaanse luchtmacht. Onder de naam Athletic Aviación de Madrid kreeg de club een uitnodiging voor deelname aan de Primera División. Datzelfde seizoen en het seizoen daarop werd meteen de landstitel gewonnen, waarna in 1942 de naam van de club veranderde in het meer Spaans klinkende Atlético Aviación de Madrid. Vijf jaar later zou de club de huidige naam krijgen, Club Atletico de Madrid.

Helenio Herrera

Ondertussen had de club zo haar succesjes. Bijvoorbeeld in 1950 en 1951 onder de uitvinder van het 'catenaccio' Helenio Herrera, alias 'El Mago', toen twee landstitels werden veroverd. Omdat Real Madrid het seizoen daarvoor zowel de titel als de Europa Cup I had gewonnen zou Atlético in 1958 voor het eerst in haar bestaan dan ook Europees voetbal spelen. Maar bij gebrek aan een goede lichtinstallatie in eigen stadion moest voor de thuiswedstrijden naar het Bernabéu stadion worden uitgeweken. Totdat in de halve finale de eigenaar van dat stadion, Real Madrid, de tegenstander zou zijn. Nadat de uitwedstrijd nog met 2-1 verloren gegaan moest in het eigen stadion worden aangetreden, waar de achterstand werd goedgemaakt: 1-0. Omdat uitgemaakte doelpunten toen nog niet dubbel telden diende er een play-off afgewerkt worden. Daarin moest Atlético alsnog het onderspit delven: 2-1.

Het stadion van Atlético lag in die tijd in de volkswijk Vallecas, maar in de jaren 60 zou daar verandering in komen, In 1958 werd een terrein gekocht aan de andere kant van de rivier de Manzanares, die het zuiden van Madrid doorkruist. In 1966 werd daar een nieuw stadion geopend onder de naam 'Estadio Manzanares'. Vijf jaar later zou het omgedoopt worden tot 'Estadio Vicente Calderón', ter ere van de toenmalige voorzitter van de club.

Vicente Calderón

De periode dat deze in de club met de scepter zwaaide wordt algemeen beschouwd als de meest succesvolle van de club. Vijfmaal werd de Spaanse beker gewonnen (1961, 1961, 1965, 1972 en 1976) en vier maal het landskampioenschap (1966, 1970, 1973 en 1977). Europees succes was er in 1962 met winst in de Europa Cup II finale tegen Fiorentina (1-1 en 3-0), waarna dus in 1974 de verloren Europa Cup I finales tegen Bayern München zou volgen. In datzelfde jaar zou Bayern overigens voor de eer bedanken om de finale van de Wereldbeker te spelen. Omdat Atlético daar wel voor te porren was werd die tegen het Argentijnse Independiente ook nog gewonnen -een unicum.

Onder trainer Radomir Antic beleefde Atlético -met nagenoeg hetzelfde team als dat het jaar daarvoor bijna nog degradeerde- in 1996 een hoogtepunt met de eerste dubbel in haar bestaan (landskampioenschap èn beker). Niet lang daarna was het -na er al enige tijd mee geflirt te hebben- echter weer tijd voor het absolute dieptepunt in 2000 in de vorm van een definitieve degradatie uit de Primera División. Een jaar later zou Atlético echter alweer in alle glorie terugkeren naar het hoogste landelijke niveau dankzij het kampioenschap van de Segunda División.

In 2010 en 2012 won Atlético -ondanks nogal matige optredens in de landelijke competitie- tot twee keer toe de Europa League. Pikant is dat de laatste werd gewonnen van de vroegere moederclub, Athletic de Bilbao, met 3-0. En eind 2014 werd dan eindelijk, onder trainer Diego Simeone, na achttien jaar opnieuw de landstitel binnengesleept -en op agonische wijze, zoals het de club betaamt. In de slotwedstrijd van het seizoen had Atlético tegen FC Barcelona aan één punt genoeg. Het werd 1-1 nadat Diego Godin met een kopbal de eerdere 1-0 van Alexis ongedaan had weten te maken.

Diego Pablo Simeone

De Argentijn Diego Pablo Simeone, die tussen 1994 en 1997 al als voetballer onder contract stond bij Atlético, keerde in 2011 onder luid gejuich terug als trainer/coach. Hiermee begon een succesvolle periode, met in datzelfde jaar nog winst in de Europa League en de Europese Supercup, een Copa del Rey in 2013, het landskampioenschap en nationale Supercup in 2014, en de twee eerder genoemde verloren Champion's Leaguefinales. In 2018 werden opnieuw, en voor de derde keer in de clubgeschiedenis, de Europa League (0-3 tegen Olympique Marseille) en de Europese Supercup gewonnen. Pikant detail is dat de laatste trofee uitgerekend gewonnen werd tegen stadsrivaal Real Madrid (2-4), een soort mini-revanche voor de verloren CL-finales, de verloren kwartfinale in 2015 (0-0 en 1-0) en de verloren halve finale in 2017 (3-0 en 2-1). Maar de Champion's League blijft vooralsnog een onvervulde wens.

Op 12 januari 2020 speelde Atlético de finale van de Spaanse Supercup van 2019 tegen de witte stadsgenoot. Geen van beiden was landskampioen of bekerwinnaar. De formule was echter deze keer een mini-toernooi met halve finales, waarvoor ook de nummers 2 en 3 van de competitie werden uitgenodigd. Dit had vooral te maken met de aantrekkingskracht van het kaptitaal uit het Midden-Oosten, want de wedstrijden werden gespeeld in Saoudi-Arabië. Zo konden de aartsrivalen door van landskampioen Barcelona en bekerwinnaar Valencia te winnen naar de finale doorstromen. En alweer trok Atlético aan het kortste eind, en opnieuw door penalty's (0-0 na verlenging).

De prijzenkast

• Landskampioenschap van Spanje: 1940, 1941, 1950, 1951, 1966, 1970, 1973, 1977, 1996, 2014 (10)
• Segunda División A: 2002 (1)
• Beker van Spanje: 1960, 1961, 1965, 1972, 1976, 1985, 1991, 1992, 1996, 2013 (10)
• Supercup van Spanje: 1985, 2014 (2)
• UEFA Intertoto Cup: 2007 (1)
• Europacup II: 1962 (1)
• UEFA Europa League: 2010, 2012, 2018 (2)
• UEFA Super Cup: 2010, 2012, 2018 (2)
• Wereldbeker: 1974 (1)
• Kampioenschap van Madrid: 1921, 1925, 1928, 1940 (4)
• Verloren finales Europacup I / Champion's League: 1974, 2014, 2016 (3)

Foto boven: Fernando Torres -ook wel liefkozend 'El niño' genoemd (het kind)- komt oorspronkelijk uit de jeugd van Atlético. Tussen 2001 en 2007 speelde hij met veel succes in het eerste elftal. Na omzwervingen in Engeland en Italië, waarin hij veel kwaliteit leek in te boeten, kwam hij in 2015 'thuis'. In de foto is hij te zien tijdens een wedstrijd tegen stadsrivaal Real Madrid.