Uruguayaans voetbaleftal (1923-1930); de Hemelsblauwen

In de loop der jaren zijn er heel wat voetbalteams geweest waar nog steeds met bewondering over gesproken wordt. De voetbalploeg van Uruguay uit de jaren 20 is een dergelijke voetbalploeg. Zij wonnen niet alleen het allereerste wereldkampioen in 1930. Maar ook de gouden medaille op de Olympische Spelen in 1924 en 1928. Destijds de meest precieuze internationale voetbalprijs.

Copa America 1922 en 1923

Uruguay moest op de Copa America van 1922 nog één wedstrijd spelen. Ze hadden tegen Paraguay aan een punt genoeg om Zuid-Amerikaans kampioen te worden. Door dubieuze beslissingen van de scheidsrechter won Paraguay met 1-0. Er was een play-off nodig om te beslissen wie het toernooi zou winnen. Uruguay vermoedde vals spel van thuisland en concurrent voor de titel Brazilië. Uruguay weigerde de beslissingswedstrijden tegen Brazilië en Paraguay te spelen en trok zich terug. Uiteindelijk won Brazilië in eigen land deze dubieuze titel, die misschien Uruguay toebehoorde. Uruguay had immers een goed team met onder andere aanvaller Angel Romano, die tussen 1911 en 1927 16 jaar lang international zou zijn. Tot in de jaren 80 was hij met 69 interlands recordinternational van Uruguay.

Bij de Copa America van 1923 had Uruguay het thuisvoordeel. In de eerste wedstrijd debuteerden rechtsback José Nasazzi en spits Pedro Petrone. Beide debutanten lieten direct een verpletterende indruk achter; Nasazzi werd gekozen tot speler van het toernooi, Petrone werd gedeeld topscoorder. Andere belangrijke spelers waren rechtsbinnen Hector Scarone, hij was jarenlang met 31 doelpunten in 51 interlands topscoorder van Uruguay en linksbinnen Pedro Cea. De meest opvallende en de beste speler van de ploeg was José Leandro Andrade. Deze rechtshalf was gezegend met een sublieme techniek en leek benen van elastiek te hebben, zo soepel bewoog hij zich over het veld. Het Zuid-Amerikaans kampioenschap van 1923 kon Uruguay met zo’n sterk team gewoonweg niet ontgaan. En dat gebeurde ook niet, Uruguay won alle wedstrijden en de eerste internationale hoofdprijs was binnen. Bovendien konden de spelers zich direct opmaken voor een volgende prijs. Deze Copa America was tevens het kwalificatietoernooi voor de Olympische Spelen 1924 in Parijs, waar kampioen Uruguay zich nu dus automatisch voor geplaatst had.

Olympische Spelen 1924

Destijds had de Olympische Spelen de status van een wereldkampioenschap. Alle grote voetballanden waren vertegenwoordigd, alleen de Engelsen traden met de (ijzersterke) amateurploeg aan. Profsporters waren immers niet welkom op de Olympische Spelen. Tijdens het toernooi werd overigens openlijk getwijfeld aan de amateurstatus van de Zuid-Amerikanen; ze bleken namelijk zo veel verder dan de Europese voetballers. Favoriet Uruguay nam alle topspelers mee; Romano, Cea, Petrone, Scarone, Andrade en Nasazzi, die na ruim een half jaar al aanvoerder was geworden. De lange bootreis naar Frankrijk had weinig invloed op het spel; Joegoslavië werd in de eerste wedstrijd met 7-0 afgedroogd. De volgende slachtoffers heetten de Verenigde Staten (3-0, hattrick Petrone) en thuisland Frankrijk (5-1). Uruguay had op imponerende wijze de halve finales bereikt.

Wat vooral opviel bij de Uruguayanen was het speltype. Waar de meeste Europese landen speelden volgens het Engelse "kick-and-rush" speelden zij via korte combinaties. Bovendien waren de Zuid-Amerikanen veel atletischer en sterker gebouwd. Zij wonnen dus bijna ieder persoonlijk duel. Het beste werd dat geïllustreerd door middenvelder Andrade, de atleet bij uitstek in zijn team. Maar Andrade baarde vooral opzien door zijn donkere huidskleur. De Europeanen hadden nog nooit een donkere voetballer gezien, laat staan iemand van de klasse van Andrade. In 1950 zou de neef van Andrade; Victor Rodriguez Andrade als linkermiddenvelder wereldkampioen worden, maar hij had bij lange na niet de klasse van zijn oom uit de jaren 20. Die wordt namelijk als de beste speler van de wereld in de jaren 20 beschouwd.

Nederland was de tegenstander in de halve finale. Op voorhand leek Nederland kansloos, maar gesterkt door een 1-0 voorsprong gemaakt door Pijl hield Oranje lang stand. Hector Scarone zorgde voor de gelijkmaker mede doordat de Nederlanders zich lieten afbluffen door het harde spel van Uruguay. Toen Cea een onterechte strafschop had benut was het Nederlandse verzet gebroken. In de finale troefde Uruguay Zwitserland eenvoudig af met 3-0. Pedro Petrone werd met 8 doelpunten topscoorder van het toernooi.

Copa America 1924, 1926 en 1927

In oktober van 1924 werd Petrone wederom topscoorder van een toernooi, ditmaal van de Copa America. Tevens was hij de beste speler van het toernooi dat Uruguay in eigen land zou winnen. Uruguay was ontegenzeggelijk de beste ploeg van de wereld. Vanwege hij felblauwe shirt boven de zwarte voetbalbroek werden deze geweldenaren “De Hemelsblauwen” genoemd. Hun voetbal leek soms ook niet van deze aarde.

Door problemen met de Uruguayaanse voetbalbond deed men niet mee aan het Zuid-Amerikaans kampioenschap van 1925. Hierdoor kon hun grootste rivaal Argentinië kampioen worden nadat die zowel in 1923 als in 1924 tweede was geworden achter Uruguay. Tijdens de Copa America van 1926 in Chili streden wederom Uruguay en Argentinië om de titel. Mede door een 2-0 overwinning op de Argentijnen trokken “De Hemelsblauwen” aan het langste eind. José Leandro Andrade werd tot beste speler van het toernooi uitgeroepen. Op de Copa America van 1927 moest Uruguay genoegen nemen met een tweede plaats; achter Argentinië natuurlijk.

Olympische Spelen 1928

De twee laatste Zuid-Amerikaanse kampioenen waren beide vertegenwoordigd op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam en beiden landen waren favoriet voor de gouden medaille. Geheel volgens verwachting haalden beide voetbalgrootmachten de finale. Olympisch kampioen Uruguay had grote moeite met thuisland Nederland (2-0), Duitsland (4-1) en Italië (3-2). Argentinië speelden veel overtuigender en scoorde tot de finale maar liefst 25 keer. Die waren dan ook bij aanvang van de finale licht favoriet voor de Olympische titel. In de finale hielden de huidige Zuid-Amerikaans kampioen en de huidig Olympisch kampioen elkaar met 1-1 keurig in evenwicht. Door dit gelijke spel moest de finale worden overgespeeld. Waar Argentinië slechts één speler had vervangen paste de Uruguayaanse bondscoach maar liefst 5 wijzigen toe voor de replay. De frissere Uruguayaanse ploeg won uiteindelijk de 103e confrontatie tussen de twee rivalen met 2-1 en prolongeerde haar Olympische titel. Deze Olympische titel had minder status dan die van vier jaar eerder. Toen bestond alleen op de Britse eilanden het profvoetbal officieel zodat ze uitgesloten waren voor de Olympiade. In 1928 was in Tsjecho-Slowakije, Oostenrijk en Hongarije het profvoetbal ingevoerd zodat ook deze landen ontbraken op de Olympische Spelen.

Wereldkampioenschap 1930

De hoogste tijd dus voor een wereldkampioenschap voetbal voor amateurs en profs! Italië, Nederland, Spanje en Zweden wilden graag de eerste Wereld Cup organiseren, maar de FIFA gaf het toernooi aan de Uruguayanen, omdat ze Olympisch kampioen waren en vooral omdat ze in 1930 100 jaar onafhankelijkheid vierden. De meeste Europese ploegen zagen de lange bootreis niet zitten en zegden af. Op voorhand waren alle Britse ploegen favoriet met hun profspelers, maar de Britse voetbalbonden waren door een conflict sinds 1928 uit de FIFA gestapt. Uiteindelijk staken 4 Europese landen de oceaan over en samen met 2 Noord-Amerikaanse landen en 7 Zuid-Amerikaanse ploegen streden zij om de eerste wereldtitel. De Olympische finalisten van 1928, Uruguay en Argentinië waren favoriet.

Thuisland Uruguay was overigens tijdens de laatste Copa America van 1929 in Buenos Aires teleurstellend als derde geëindigd. Argentinië had het thuisvoordeel uitgebuit en begon het WK als regerend Zuid-Amerikaans kampioen. Nu had Uruguay het thuisvoordeel en wist zich elke wedstrijd door minimaal 70.000 toeschouwers gesteund in het speciaal gebouwde “Estadio Centario”, oftewel “De Honderdjarige” vanwege 100 jaar onafhankelijkheid van Uruguay. De verwachtingen kwamen uit en weer stonden Uruguay en Argentinië tegenover elkaar om een hoofdprijs. Argentinië domineerde de eerste helft en leidde met 2-1 halverwege de wedstrijd. De voorsprong was verdiend alhoewel de 2-1 vlak voor rust van de Argentijnse topscoorder van het toernooi Stabilé eigenlijk buitenspel was. Na rust was een totaal ander Uruguay te zien. De 1-2 achterstand werd omgebogen in een 4-2 overwinning en aanvoerder José Nasazzi was de allereerste speler die de wereldbeker in handen kreeg.

Het bleek de laatste daad van deze geweldenaars, want Uruguay weigerde om hun wereldtitel in 1934 te verdedigen omdat ze wraak namen op de Europese landen die in 1930 wegbleven op het wereldkampioenschap in Montevideo. Pas in 1935 werd er na 6 jaar weer een Copa America georganiseerd, maar toen waren vele voormalige topspelers van Uruguay inmiddels gestopt met voetballen. Dus na hun wereldtitel moesten “De Hemelsblauwen” zich 5 jaar lang tevreden stellen met vriendschappelijke wedstrijden veelal tegen Argentinië. Het Uruguayaanse “Dreamteam” hield dus op te bestaan op die historische dertigste juli 1930 toen in Montevideo de wereldtitel werd gepakt. Met 3 Zuid-Amerikaanse titels, 2 gouden Olympische medailles en een wereldtitel waren “De Hemelsblauwen” tussen 1923 en 1930 veruit het beste team ter wereld!

Belangrijkste spelers

CA=Copa America, OS=Olympische Spelen, WK=wereldkampioenschap

Prestatieoverzicht

• Winnaar Zuid-Amerikaans kampioenschap 1923
• Olympisch goud Olympische Spelen 1924
• Winnaar Zuid-Amerikaans kampioenschap 1924
• Winnaar Zuid-Amerikaans kampioenschap 1926
• Tweede plaats Zuid-Amerikaans kampioenschap 1927
• Olympisch goud Olympische Spelen 1928
• Derde plaats Zuid-Amerikaans kampioenschap 1929
• Winnaar wereldkampioenschap 1930

Lees verder

• Het beste clubteam ooit Real Madrid ('55-'66); Witte Ballet
• Hongaars voetbal elftal 1950-1956: Magische Magyaren
• Tiqui-taca-voetbal: Barcelona ('06-'11) en Spanje ('08-'12)
• Nederlands voetbalelftal (1974-1978): Totaalvoetbal
• Wereldelftal wordt wereldkampioen: Frankrijk 1998-2000