Helden uit het voetbal: Johan Cruijff

Johan Cruijff groeide op vlakbij het Ajax-stadion en was een beloftevolle jeugdspeler bij deze club. In zijn professionele voetbalcarrière kende hij grote successen met zowel Ajax als FC Barcelona. Hij ging ook een tijdje voetballen in Amerika maar keerde uiteindelijk terug naar zijn jeugdliefde Ajax. Ook als trainer loodste hij Ajax en Barcelona naar de top en hij eindigde zijn carrière als bondscoach van het Catalaanse nationale elftal. In maart 2016 is Johan Cruijff overleden aan de gevolgen van longkanker.

Wie is Johan Cruijff

Hendrik Johannes Cruijff is geboren op 25 april 1947 in Amsterdam, Nederland. Zijn ouders waren eenvoudige groenteboeren en hij heeft één oudere broer. De familie woonde vlakbij het toenmalige Ajax-stadion en samen met zijn broer speelde Johan bij de jeugdafdeling van Ajax. In 1959 overleed zijn vader op 45-jarige leeftijd aan een hartaanval. Op school was Johan geen uitblinker, hij bleef tweemaal zitten en behaalde zijn diploma niet. Johan trouwde in 1968 met Danny Coster, ze kregen drie kinderen. Zijn moeder overleed in 2007, nadien verloor hij alle contact met zijn broer. Johan Cruijff wordt gezien als één van de meest succesvolle voetballers ooit, hij kende een rijkelijk gevulde carrière als speler en als trainer. In 1991 werd bij Cruijff aderverkalking vastgesteld en onderging hij een dubbele bypassoperatie. Hoewel hij nadien stopte met roken werd in 2015 longkanker bij hem vastgesteld. Johan Cruijff overleed op 24 maart 2016 aan de gevolgen van deze ziekte.

Zijn carrière

Beginjaren

Johan Cruijff speelde bij de jeugd van Ajax van 1957 tot 1963, al snel werd duidelijk dat voetballen in zijn bloed zat en zijn team werd kampioen in het seizoen 1962-1963. Kort daarna tekende hij zijn eerste profcontract bij Ajax, al vanaf de eerste wedstrijd maakte hij indruk en scoorde hij een doelpunt. Hij zou in zijn eerste seizoen tienmaal spelen en vier keer scoren. Trainer Rinus Michels gebruikte toen een methode waarbij spelers wisselden van positie op het veld, Cruijff bleek als voetballer met vele talenten erg geschikt voor deze manier van spelen.

Succesjaren

Ajax
De daaropvolgende seizoenen werden topjaren voor Ajax en Johan Cruijff, zo maakte Ajax maar liefst 122 doelpunten in één seizoen (waarvan 33 door Johan Cruijff), dit is sindsdien nooit overtroffen in de Nederlandse competitie. In het seizoen 1966-1967 pakte Ajax voor het eerste keer de dubbel, de club won zowel de landstitel als de KNVB-beker. In 1966 kwam Cruijff voor het eerst uit voor de Nederlandse nationale ploeg, tijdens een EK-kwalificatiewedstrijd tegen Hongarije, die eindigde in een gelijkspel. Hij werd in 1967 uitgeroepen tot Nederlandse voetballer van het jaar. Cruijff zou met Ajax in totaal zes maal de landstitel winnen, vier maal de KNVB-beker en drie keer de Europacup I. Het seizoen 1971-1972 werd een groot succes voor de club, ze wonnen de landstitel en de Europacup, Cruijff scoorde het snelste doelpunt ooit (na negen seconden tegen Telstar), en ze behaalden de grootste overwinning in de geschiedenis van de Eredivisie (12-1 tegen Vitesse). In 1972 won Ajax de wereldbeker tegen de Zuid-Amerikaanse kampioen Independiente.

FC Barcelona
Op 22 augustus 1973 ondertekende Johan Cruijff een contract met FC Barcelona ter waarde van zes miljoen gulden, daardoor werd Cruijff de duurste voetballer van zijn tijd. In Barcelona speelde Cruijff weer onder trainer Michels, die hem eerder al coachte bij Ajax. Op het moment dat Cruijff zijn debuut maakte bij Barcelona stonden ze onderaan de ranglijst. Na Cruijff zijn eerste wedstrijd tegen Granada, die ze wonnen met 4-0, bleef Barcelona 25 wedstrijden op rij ongeslagen. Na veertien jaar kon Barcelona weer het kampioenschap van Spanje winnen. In 1973 en 1974 werd Cruijff verkozen tot Europees voetballer van het jaar.

In 1974 wist het Nederlandse elftal zich voor de eerste keer in 36 jaar te plaatsen voor het wereldkampioenschap, dit werd Cruijff zijn enige deelname aan het toernooi. Nederland verloor in de finale van West-Duitsland, maar Cruijff werd na afloop wel verkozen tot beste speler van het WK.

In het seizoen 1977-1978 won FC Barcelona de Copa del Rey, de Spaanse nationale beker. In de zomer van 1978 besloot Cruijff zijn carrière stop te zetten. Zijn laatste wedstrijd voor Barcelona was tegen Ajax, een wedstrijd die gewonnen werd door Barcelona met 3-1. In november 1978 werd door Ajax nog een speciale afscheidswedstrijd georganiseerd tegen het Duitse Bayern München, verbazend genoeg eindigde deze wedstrijd met een score van 0-8 ten voordele van de Duitsers.

Comeback

Na enkele slechte zakelijke beslissingen en een financiële put van zes miljoen gulden werd Cruijff genoodzaakt toch weer te gaan voetballen. Hij tekende bij de Los Angeles Aztecs, waar hij opnieuw speelde onder trainer Michels. Na dit jaar besloot Cruijff om in Amerika te blijven en tekende hij een contract bij de Washington Diplomats. Hier kende hij een minder goed seizoen door blessureleed en omdat hij het niet goed kon vinden met de trainer en zijn medespelers.

In het najaar van 1980 werd Cruijff de technisch adviseur van Leo Beenhakker bij Ajax dat toen aan een slecht seizoen bezig was. Cruijff kon het seizoen nog redden en Ajax eindigde als tweede in de Nederlandse competitie. Omdat hij van plan was in 1981 terug te keren naar het Nederlandse elftal zocht Cruijff een nieuwe ploeg waar hij weer kon spelen, het Spaanse Levante bood hem het beste contract aan. Cruijff had het hele seizoen te kampen met aanslepende blessures en keerde in juni 1981 terug naar de Washington Diplomats. Maar de blessures bleven hem achtervolgen en hij kon slechts vijf wedstrijden spelen en twee maal scoren dat seizoen.

In december 1981 maakte Cruijff zijn terugkeer bij Ajax, hij was inmiddels 34 jaar oud. Tijdens zijn eerste wedstrijd tegen HFC Haarlem bewees Cruijff dat hij nog steeds een een sterspeler was door een fantastisch doelpunt te scoren. Met de hulp van Cruijff verloor de club dat seizoen geen enkele wedstrijd meer en werden ze landskampioen. Ajax werd opnieuw landskampioen in het seizoen 1982-1983, ze wonnen ook de KNVB-beker dat jaar. Maar op het einde van dat seizoen kwam Cruijff in conflict met de voorzitter van Ajax die vond dat hij te oud was geworden en zijn loon niet wilde uitbetalen. Cruijff besloot daarom de club te verlaten, hij vertrok naar aartsrivaal Feyenoord. De twijfels die de supporters van Feyenoord hadden over de overgelopen speler werden al snel de kop ingedrukt. Ook met deze club kende Cruijff succes, ze wonnen zowel de landstitel als de KNVB-beker. Op 37-jarige leeftijd werd Johan Cruijff in 1984 voor de vijfde maal verkozen tot Nederlandse voetballer van het jaar. Op het einde van dat seizoen kondigde hij zijn definitieve afscheid van het voetbal aan.

Trainer

Cruijff bleef Ajax een warm hart toedragen en in 1985 werd hij technisch directeur bij de club, ze wonnen onder zijn leiding twee maal de KNVB-beker en één keer de Europacup II. Van 1989 tot 1996 was hij de trainer van FC Barcelona. Cruijff kocht buitenlandse spelers en liet beloftevolle jeugdspelers doorstromen naar het elftal dat ‘The Dreamteam’ werd genoemd. Ze wonnen vier opeenvolgende landstitels, twee Europacups, één Copa del Ray en drie Supercopas. In totaal won Cruijff met Barcelona elf prijzen en werd daarmee de meest succesvolle trainer uit de geschiedenis van de club. In 1994 verloor FC Barcelona de Champions League finale van AC Milan, de volgende twee jaar wisten ze geen enkele titel meer te pakken. Cruijff werd ontslagen in 1996.

De daaropvolgende jaren richtte Cruijff zich op zijn andere projecten, zoals de Johan Cruijff Foundation, waarmee hij jongeren en kinderen met een handicap leerde voetballen en ook andere sporten aanleerde. Ook richtte hij het Johan Cruijff Instituut op, dat in samenwerking met hogescholen en universiteiten hbo-opleidingen aanbiedt aan toekomstige topsporters.

Van 2009 tot 2013 was Cruijff bondscoach van de nationale ploeg van Catalonië, deze ploeg is niet aangesloten bij UEFA of FIFA waardoor ze zich niet kunnen kwalificeren voor een eindtoernooi. Ze spelen maar enkele wedstrijden per jaar en de ploeg bleef ongeslagen onder leiding van Johan Cruijff. In 2013 bekroond de Europese voetbalbond UEFA hem met de 'President's Award' voor zijn belangrijke bijdrage aan het voetbal in de loop van zijn carrière.