Geschiedenis van het voetbal

Voetbal is op dit moment de populairste sport ter wereld. Ook gaat er elk jaar meer geld om in voetbal dan de Nederlandse begroting. Hoe is dat voetbal ontstaan, wat is zijn geschiedenis?

Voetbal voor 1300

Volgens de FIFA, is de oudste vorm van voetbal terug te leiden naar China, twee tot drie eeuwen voor Christus. Ook in Amerika hadden ze enkele eeuwen na Christus, bij de Inca’s al een vorm van voetbal waarbij het de bedoeling was om de bal met gebruik van de heupen en het hoofd, door een hoepel te krijgen die meters boven de grond hangt. De oudste Europese aanwijzing voor het bestaan van voetbal stamt uit de 9e eeuw. Het is een manuscript van Nennius (wie dit precies was is niet bekend) die schrijft over: een groep jongens die bal spelen. Het kwam uit Zuid-Engeland en Nennius wordt vooral geassocieerd met Wales. De volgende aanwijzing van voetbal vinden we in Frankrijk, uit 1147. Er wordt dan gesproken over ‘La soule’, een sport die veel gelijkenissen vertoont met ‘Rugby’ en ‘American Football’. In Engeland werd in 1178 een beschrijving gegeven van ‘Vastenavond’ door William FitzStephen, (een knecht van de aartsbisschop van Canterbury en later Sheriff van Gloucester) die schreef:
"After lunch all the youth of the city go out into the fields to take part in a ball game. The students of each school have their own ball; the workers from each city craft are also carrying their balls. Older citizens, fathers, and wealthy citizens come on horseback to watch their juniors competing, and to relive their own youth vicariously: you can see their inner passions aroused as they watch the action and get caught up in the fun being had by the carefree adolescents."

Uit dezelfde periode komt ook een citaat van de Bischop van Lincoln die schreef:
"Four and twenty bonny boys, were playing at the ball. He kicked the ball with his right foot".

Dit is het oudste citaat waar wordt verteld over het ‘schoppen van de bal’.

In de 13e eeuw wordt ‘voetbal’ vaker beschreven in gedichten en in een verhaal over een van Koning Arthur’s ridders. In 1280 werd er een politierapport ( voor zover je in die tijd van politie kan spreken) van een wedstrijd waarbij een dode viel, nadat een speler van de tegenstander tegen een dolk van de tegenstander aanliep. Dit rapport werd ook het definitieve bewijs voor het schoppen van de bal en speler tijdens voetbal. In die tijd mocht ook nog met de handen worden gespeeld. In 1283 Cornwall is er een zelfde soort rapport opgesteld over een man genaamd ‘Roger’, die een tegenspeler met een steen sloeg, waar de dood op volgde. Uit de volgende eeuw stamt ook een misericorde ( gebeeldhouwde onderzijde van een houten koorbank waar monniken lang op konden bidden zonder erg vermoeid te raken) waarop twee jongens te zien zijn die met een voetbal aan het spelen zijn. Het speciale aan dit bankje is dat er wordt gespeeld met een kleine bal, terwijl van voor die tijd vooral grote ballen werden afgebeeld. De misericorde hoort bij de kathedraal van Gloucester.

Voetbal van 1300-1500

In 1314 stuurde de burgemeester van Londen een brief aan koning Edward de tweede, waarin hij pleit voor een verbod op voetbal. Het argument is dat het voetbalspel bij de bevolking leidt tot kwade praktijken. In 1331 werd voetbal voor het eerst verboden, dit gebeurde in Frankrijk door Philippe de vijfde. In Engeland kwam er een soortgelijk verbod, dankzij Edward de derde. De sporten ijzer, steen en hout gooien werden verboden. Ook de sporten handbal, voetbal, hockey, hondenrennen en hanengevechten werden verboden, op straffe van gevangenschap. In die tijd was het moeilijk om welke wet dan ook goed te handhaven, waardoor het erop neer kwam dat buiten de stad er alle mogelijkheid was tot het spelen van deze sporten. Het feit dat voetbal los wordt geschreven van handbal kan worden opgevat als een evolutie van het voetbal, richting zijn uiteindelijke en huidige vormen van rugby en voetbal. Deze ban zou tot 1667 in stand blijven. De Engelse John Wycliffe beschreef voetbal in een van zijn toespraken op deze manier: ‘The latter clout their shoes with censures as if they were playing football’. Hij is hiermee de geestelijk vader van het word 'football'. Eind 15e eeuw werd er in Cawston, Nottinghamshire Engeland, een vorm van voetbal gespeeld die heel veel op het moderne voetbal lijkt. De bal mocht alleen worden verplaats met gebruik van de benen en het veld was aangegeven met witte lijnen. Omdat dit meer beschaaf was werd het niet meteen verboden. Dit neemt niet weg dat het nog steeds een hele harde sport was, volgens de overleveringen. Zo is er een citaat bekend waarin een Engels man zegt dat een potje voetbal, hoe slecht dan ook, bijna altijd resulteerde in blessures voor de spelers. In die tijd waren er nog geen scheidsrechters.

Koning Henry de 8e was in 1526 de eerste die voetbalschoenen liet maken. In die tijd waren de schoenen van de koning uitsluitend gemaakt van fluweel, de voetbalschoenen waren van leer. Of hij het spel zelf ook gespeel heeft is onbekend, in die tijd werd voetbal nog steeds geassocieerd met agressie en geweld. De meeste geschreven bronnen uit die tijd letten dan ook vooral op de slechte en gevaarlijke kanten voetbal. Dit zorgde er ook voor dat voetbal niet heel snel uitwaaide over Europa, maar dat het eerst langzaam optrok richting Ierland en Schotland en pas later echt van het eiland af kwam.

De oudste bal die misschien nog voor voetbal, of een sport gerelateerd aan voetbal, gebruikt is stamt uit 1540, Schotland. Ballen van die tijd werden gemaakt uit schapen- of varkensblazen. Hoe voetbal er in die tijd aan toe ging word geïllustreerd door dit gedeelte van een Schots gedicht: “Bruised muscles and broken bones Discordant strife and futile blows Lamed in old age, then crippled withal These are the beauties of football”

De eerste vorm van voetbal waar officiële regels voor waren bedacht was de studentenvorm van voetbal, die hadden de regel dat je geen wapens mee mocht nemen op het veld. In 1580 werd er in Florence, Italië, een vorm van voetbal bedacht die een officieus reglement had. Dat voetbal ook buiten het Engelse eiland ontwikkeld was, werd duidelijk toen de ontdekker John Davis in Groenland aan land ging om samen met de Inuit een vorm van voetbal te spelen.

Voetbal tussen 1500

Het 'pasen' van de bal werd pas in 1602 beschreven door Richard Carew. Hij gaf ook de eerste beschrijving van een doel en een doelman. De overige facetten van het voetbal werden 60 jaar later beschreven door Francis Willughby, die verder in gaat op tactiek, scooren, de manier hoe het team samen gesteld wordt en wordt een van de oudste regels beschreven; gevaarlijk spel. Ook wordt verteld hoe de spelers vlak voor de wedstrijd een bal maken. Soms werd deze bal nog gevuld met een gas zoals helium wat er voor zorgde dat deze nooit stil kwam te liggen. Sommige van deze hierboven genoemde vormen van voetbal worden nog steeds gespeeld, de meeste tijdens festivals zoals Florence voetbal. Andere vormen worden niet meer gespeeld, zoals La Soule.

Het moderne voetbal ontstond eigenlijk met de oprichting van de FA, The Football Association. Deze legde de regels vast voor alle clubs. Omdat een deel van de opgerichte clubs de regels anders interpreteerde sloten zij zich niet aan bij de FA, maar richtte zij de rugby bond op. Dit leidde voor het eerst tot verschillende vormen van de sport, namelijk voetbal en rugby. In 1871-1872 werd de eerst FA cup gespeeld en is daarmee het oudste voetbal toernooi ter wereld. In Engeland werd ook de eerste competitie opgericht in Birmingham, door Aston Villa manager, William McGregor. Het bevatte toen 12 clubteams. De eerste interland vond plaats in 1872 tussen Engeland en Schotland.

Het internationaal voetbal kwam pas echt op gang met de oprichting van de FIFA, de Fédération Internationale de Football Association. Na een wat moeizame start, spreidde de FIFA zich uit naar alle continenten, die elk een aparte sub organisatie hebben. ( UEFA voor Europa, OFC voor Oceanie, CAF voor Afrika, CONCACAF voor centraal en noord Amerika, AFC voor Azië en de CONMEBOL voor zuid Amerika. Deze organisaties werden opgericht toen het gebied dat onder de FIFA viel, te groot werd, vlak na WW2). De FIFA stelde overal dezelfde standaard regels die na verloop van tijd werden overgenomen.

De eerste voetbalclub in Nederland was HFC Haarlem, 1897, die begon als rugbyclub. In 1889 werd door dezelfde oprichter, Pim Mulier, ook de Voetbalbond opgericht, die sinds 1929 de KNVB heet. Sinds 1888 word er gespeeld om het Nederlands kampioenschap. De eerste Nederlander die naar het buitenland vertrok om daar betaald voetbal te gaan spelen was Bep Bakhuijs. Vanaf dat moment kwamen er veel voorstanders van betaald voetbal in Nederland, maar de KNVB hield dat lange tijd tegen. Dit ging zo ver dat elke speler en elk team dat zich liet belonen voor het voetballen geschorst werd. Toen in 1954 de NBVB, Nederlandse Beroepsvoetbalbond,opgericht werd zorgde dit voor de doorbraak omdat de KNVB het nu niet meer tegen kon houden.