De 3-4-3 opstelling bij voetbal

Een van de moeilijkste maar misschien wel een van de mooiste speelwijze is toch wel het 3-4-3 systeem. Rinus Michels gebruikte deze tactiek toen der tijd ook om het Nederlands Elftal totaalvoetbal te laten spelen.

Uitleg

Een van de moeilijkste maar misschien wel een van de mooiste speelwijze is toch wel het 3-4-3 systeem. Rinus Michels gebruikte deze tactiek toen der tijd ook om het Nederlands Elftal totaalvoetbal te laten spelen. Nou ga ik het hier uiteraard niet hebben over het totaalvoetbal zelf. En wel om de volgende reden : Totaalvoetbal is namelijk geen formatie of opstelling. Het is een denkwijze en een bepaalde gedachte gang waarbij er continue positie wisselingen plaats vinden tussen spelers onderling. Op die manier is het de bedoeling dat het elftal altijd in beweging is wat logischerwijs zeer moeilijk te verdedigen is.

Wel ga ik het hebben over het 3-4-3 systeem zelf. De formatie die dus bestaat uit drie verdedigers, vier middenvelders en drie aanvallers is een bijna extreem aanvallende formatie die enkel door de betere teams gebruikt kan worden. Natuurlijk kunnen de minder goddelijke voetbalteams dit ook wel gebruiken mits er duidelijke afspraken heersen tussen de spelers. Het is namelijk een van de moeilijkste systemen zoals eerder ook al gezegd is die, mits correct uitgevoerd een fenomenale aanval op de mat kan leggen.

De voordelen van deze tactiek zijn natuurlijk eindeloos maar tegelijkertijd is het een enorm risicovolle formatie die voor de meeste teams misschien wel als té aanvallend kan worden beschouwt.

We zullen in het volgende hoofdstuk gaan bespreken hoe dit systeem dan daadwerkelijk ingevuld kan worden. En de risico’s die eraan kleven zoveel mogelijk worden beperkt.

Ik neem je mee in de wonderschone tactiek van Rinus Michels die heel de wereld met open verbazing naar het Nederlands Elftal liet kijken…

Posities verdediging

Het is natuurlijk een understatement om te meldden dat bij zo’n aanvallende tactiek de verdediging veel te verduren krijgt. Maar het is natuurlijk wel van vitaal belang te zorgen dat de achterhoede goed staat om deze ultra aanvallende speelwijze te kunnen bespelen zonder al te veel tegentreffers.

Daarom ga ik met jullie in dit hoofdstuk bespreken hoe je deze verdediging georganiseerd neer kunt zetten om te zorgen dat de risico’s beperkt worden en er schitterend aanvallend voetbal kan worden gespeeld. Aanvallend voetbal begint namelijk bij een solide achterhoede. Als de achterhoede namelijk niet goed staat, zullen de aanvallers met veel minder vertrouwen spelen. Iets wat natuurlijk andersom ook geld. Vergeet niet het is en blijft een teamsport en zowel aanvallen als verdedigen gebeurd natuurlijk met z’n allen.

Op welke manieren kan de achterhoede in dit systeem dan allemaal functioneren?

Er zijn net als in een vier mans achterhoede natuurlijk verschillende mogelijkheden. Een van de meest gebruikte manieren is het opstellen van drie centrum verdedigers waarvan twee de spitsen van de tegenstander dekt terwijl de ander de vrije man is die de opbouw moet verzorgen en in verdedigend opzicht rugdekking moet geven aan de andere twee. Maar dit is natuurlijk niet mogelijk op het moment dat de tegenstander met drie aanvallers in plaats van twee aanvallers speelt.

Het nadeel bij deze situatie is dus, dat als de tegenstander met drie aanvallers speelt je achterin al één op één speelt. Dit is natuurlijk geen groot probleem als er maar genoeg duidelijke afspraken gelden tussen de drie man die het doel schoon moeten houden. Als de tegenstander met drie aanvallers speelt zou ik ervoor kiezen om twee backs op te stellen met een echte mandekker centraal. Voor deze mandekker zelf zou ik dan een middenvelder terughalen die voor de mandekker speelt. Maar dit is een persoonlijke keuze natuurlijk. De twee backs moeten uiteraard ook wel zone kunnen dekken en eigenlijk twee manieren van dekken kunnen hanteren. Ze moeten in de zone kunnen spelen en zorgen dat ze de centrale mandekker ook rugdekking kunnen geven. Maar tegelijkertijd staan ze ook een op een tegen de buitenspelers. De nadelen hiervan hoef ik natuurlijk niet te bespreken aangezien we ze waarschijnlijk allemaal zelf wel kunnen bedenken terwijl je dit leest.

Ik zelf zou ten alle tijden met de backs spelen, of de tegenstander nou met twee of met drie aanvallers speelt. Dit aangezien de backs in opbouw namelijk een belangrijke schakel vormen maar bovendien in verdedigend opzicht, altijd nog kunnen “knijpen” als het nodig is.

Met drie verdedigers spelen is natuurlijk enorm risicovol zoals al eerder ook een aantal maal verteld werd. Maar het kan natuurlijk een uitkomst zijn om op deze manier een overtal op het middenveld of in de aanval te kunnen realiseren. Omdat je een mannetje extra overhoudt om elders op het veld op te kunnen stellen.

Naar mijn idee moet een achterhoede hier ook op kunnen bouwen en met deze wijze is het gewoon enorm duidelijk wie de opbouw moet verzorgen. In combinatie met een goed middenveldspel kan het spelen met drie verdedigers een uitkomst zijn, maar waar ik eerder ook al melding van maakte zou ik persoonlijk eerder kiezen voor vier verdedigers.

Posities middenveld

In het hedendaagse voetbal wordt er van middenvelders sowieso al enorm veel verwacht. Bij deze formatie is dat geen uitzondering, sterker nog het is noodzakelijk! Ze moeten namelijk drie verdedigers ondersteunen in plaats van vier, en bovendien moeten ze ook nog eens zorgen dat ze over genoeg loopvermogen beschikken om dit week in week uit te kunnen doen…

Het is helemaal bij deze tactiek belangrijk om zoveel mogelijk linies te maken. Ik zou dus ten alle tijden zorgen dat ik met een ruit op het middenveld speel. Met als uitzondering op de “gewone” ruit, dat bij deze tactiek een minder groot slapend gat kan worden opgesteld door de “nummer 10” wat verder naar achter kan spelen om vanuit daar het spel te maken. Aangezien het feit dat er ook al een links en rechtshalf en twee buitenspelers staan opgesteld. Zo kan de verdedigende middenvelder vanuit deze positie de verdediging optimaal ondersteunen en kunnen de buitenste middenvelders in combinatie met de “nummer 10” zorgen voor de juiste aanvoer naar de aanval toe.

De buitenste middenvelder kunnen in deze tactiek echter wel een stuk minder ver naar buiten spelen omdat ze niet zelf voor de voorzetten hoeven te zorgen aangezien voor deze twee spelers ook nog twee buitenspelers staan. Ze kunnen vanuit het middenveld de passes gaan geven samen met de aanvallende middenvelder. Op momenten dat het spel het toe laat, kunnen ze wel over de buitenspelers heen om die voorzet te geven. Dit is echter per wedstrijd verschillend of de situatie zich hier voor aandoet.

In deze tactiek kun je ook op een leuke manier met een vier mans “blok” op het middenveld spelen. Om het plaatje van het “blok” even compleet te schetsen, twee controleurs op het middenveld met daarvoor twee centraal aanvallende middenvelders. Een schitterende manier om wat meer defensieve zekerheid te creëren terwijl je er aanvallend niet op achteruit hoeft te gaan. Het blok kan zelfs mits je over de juiste spelers beschikt veel van positie verwisselen om te zorgen voor verwarring bij de tegenstander. Deze zullen vervolgens het blok op een steeds veranderende manier moeten verdedigen iets wat voor veel ploegen niet weggelegd is.

Zo kun je dus een enorm voordeel creëren terwijl je er zelf defensief gezien natuurlijk sterker op wordt in plaats van zwakker.

Uiteraard is het ook in deze tactiek weer mogelijk om een vier mans linie te creëren en dus op een lijn te gaan spelen wederom een “plat” middenveld op te stellen. Echter heb ik al gezegd dat mijn voorkeur uitgaat naar een tactiek met zoveel mogelijk verschillende linies. En helemaal bij deze tactiek is het belangrijk om veel lijnen te hebben staan op het veld. Aangezien spelers elkaar zeker met drie verdedigers continue rugdekking moeten geven, en continue door moeten bewegen.
Een “plat” middenveld heeft dus zéker met drie verdedigers absoluut mijn afkeuring!

Als je er inderdaad daadwerkelijk kiest voor een drie mansverdediging zou ik inderdaad altijd met een “blok” spelen. Je zorgt op deze manier dat je 2 extra halve verdedigers erbij krijgt, die zich in de opbouw ook op de juiste posities bevinden. Met twee creatieve spelers ervoor heb je een uiterst sterk middenveld die er vervolgens voor zorgt dat de aanval op een fenomenale manier bereikt kan worden.

Het is met drie verdedigers achter het middenveld wel van cruciaal belang dat er duidelijke afspraken heersen, en niemand mag verzaken! Het laatste is natuurlijk met elk systeem zo, maar toch wil ik het mede door de drie mans tellende achterhoede even extra benadrukken!

Positie aanvallers

Je kunt je natuurlijk voorstellen dat in zo’n aanvallende tactiek er veel kansen gecreëerd zullen gaan worden. Per wedstrijd zul je zoveel kansen kunnen gaan krijgen, dat ze niet meer op twee handen te tellen zullen zijn. Aangezien de aanval natuurlijk afhankelijk is van de posities van het middenveld, zullen we de verschillende opties ook hier nogmaals gaan doorlopen.

Eigenlijk gelden voor de aanval in het 3-4-3 systeem dezelfde variatie mogelijkheden als voor de voorhoede in de traditionele 4-3-3 formatie. Met als uitzondering het opstellen van de aanval met het “blok” middenveld waarbij de buitenspelers echt als buitenspeler wordt opgesteld. Is het belangrijk om te zorgen dat de aanvallers met de andere middenvelds vormen wat meer knijpen en iets verder naar binnen worden gestald.

Ik wil jullie ook nog een andere mogelijkheid vertellen, die op dit moment nog niet veel gebruikt wordt. Maar in het buitenland steeds populairder wordt. En dat is het opstellen van een “extra nummer 10”. Eigenlijk is deze aanvallende middenvelder helemaal geen echte “10” maar het is een centrale aanvaller tussen twee andere centrale aanvallers in plaats van buitenspelers. Deze extra man laat zich vervolgens keer op keer zakken waardoor de verdediging van de tegenpartij voor een keuze komt te staan, ga ik mee? Of blijf ik hangen?

Als hij de keuze maakt om mee te gaan, komt er natuurlijk een andere spits vrij te staan. Maar als de keuze eenmaal gemaakt wordt, is hij gegarandeerd te laat terug, om het gat nog te dichten. Maar maakt hij de keuze om te blijven, heeft de “10” dus alle tijd om een keuze te maken in wat hij verder doet.