Elfstedentocht van Reinier Paping - Hel van 1963

Reinier Paping won de barre Elfstedentocht van 1963. De tocht wordt 'De Hel van 1963' genoemd en Paping 'De Held van ’63.' Hij werd geen miljonair door zijn zege; er was in die tijd nog geen sprake van dat je geld kon verdienen door een Elfstedentocht te winnen. De kopgroep bestond uit het trio Jeen van den Berg, Jan Uitham en Reinier Paping. Vijftig jaar na dato vierden ze een reünie in Hindeloopen en haalden herinneringen op. Er bestaan verschillende indrukwekkende bewegende beelden van die schaatstocht waar documentairemakers blij mee zijn. Smartphones en YouTube bestonden nog niet. De Elfstedentocht werd verfilmd tot een rolprent met de titel 'De Hel van '63'.

De Elfstedentocht van 1963

• Siberië in Friesland en De Hel van 1963
• Elfstedenkruisje en wandbord
• Reinier Paping
• Frankrijk en Terschelling
• Sportzaak met journalisten
• Vier broers Paping
• Werk-ijs en schaatstechniek
• Hel van van het Noorden
• Finish in Leeuwarden
• Vrienden Van den Berg, Uitham en Paping: "Tot ziens in de kopgroep!"
• Elfstedenwand - Wall of Fame

Siberië in Friesland en De Hel van 1963

In 1963 was Friesland het Siberië van Nederland. Het sneeuwde, het vroor en de Friese vlag stond strak in de wind. Op 18 januari van dat jaar werd de Elfstedentocht gereden en het werd een gedenkwaardige tocht. Reinier Paping uit Ommen was toen 31 jaar en hij won die Elfstedentocht, die als De Hel van ’63 de geschiedenis in ging.

Jan Uitham en Jeen van den Berg

Paping was sterk en stak goed in zijn vel. Voorafgaand aan de start dacht hij dat hij wel bij de eerste tien zou kunnen eindigen. Favorieten waren Jan Uitham en Jeen van den Berg, ook sterke mannen in de kracht van hun leven. Het werd een onmenselijk zware tocht, waarbij Paping als eerste over de finish ging, Uitham als tweede en Van den Berg als derde over de streep kwam.

Elfstedenkruisje en wandbord

Paping ontving zijn elfstedenkruisje en won daarnaast een wandbord beschilderd met zijn naam. Het was een cadeau van het Elfstedenbestuur. Ook kreeg hij een ets waarop hij zelf als winnaar te zien is, een kunstwerk van Cees Bantzinger (1914 – 1985). Dat kreeg hij cadeau van de toenmalig Commissaris van de Koningin van Friesland en schaatsfanaat, Henri Linthorst Homan.

Brinta

Wat de winnaar verder aan de tocht overhield waren twee jaarkaarten voor de Deventer ijsbaan en een zilveren sigarettendoos, terwijl Paping niet eens rookte. Later kreeg hij nog 500 gulden vanwege zijn reclame voor de ontbijtgranen van Brinta.

Reinier Paping

Reinier Paping is het zevende kind uit een rij van negen. Hij maakte een tijd lang deel uit van de kernploeg en trainde toen regelmatig in Noorwegen. Vijftig jaar later is hij in het ene na het andere televisie-programma te zien, dat de tocht van 1963 gedenkt met documentaires en interviews. Paping is in 2013 met zijn 82 jaar nog gezond en heeft een goed geheugen. Vooral die dag van de Elfstedentocht weet hij nog tot in de details. Wel heeft hij twee nieuwe heupen, omdat zijn eigen waren versleten. Sinds 1989 kan hij daarom niet meer schaatsen en dat vindt hij jammer.

Frankrijk en Terschelling

Paping werd overal waar hij kwam door generatiegenoten en ouderen herkend. Of het nu in Frankrijk op de camping was of op zijn vakantie-eiland Terschelling. Heel Terschelling wist wie hij was. Het heeft de kampioen nooit echt gehinderd.

Weddenschap

Zijn vrouw Joke heeft het wel eens gestoord dat de Elfstedentocht hun privé-leven binnendrong. Mensen sloten soms weddenschappen af of hij het nu wel of niet was of spraken het stel vanuit het niets aan.

Sportzaak met journalisten

Paping had in Zwolle een sportzaak. Bij elk vorstje werd hij daar opgezocht door journalisten en sportliefhebbers. De schaatser vond het best. Hij was een bekende Nederlander geworden en dat was de beste reclame voor zijn zaak. Verder is hij er financieel niet veel beter van geworden. Van sponsorcontracten had in die tijd bijna niemand nog gehoord en een zaakwaarnemer had hij ook niet.

Miljonair

Als Paping de Elsfstedentocht dertig jaar later had gewonnen, dan was hij waarschijnlijk miljonair geweest. Latere winnaars en zelfs de nummer twee, verdienden dik geld aan hun prestatie: Evert van Benthem, Henk Angenent en Erik Hulzebosch.

Vier broers Paping

Vijf dagen voor de Elfstedentocht was Paping nog ziek van het ijs gestapt en was hij onder de wol gekropen. Die avond knapte hij weer op en vijf dagen later stond hij als winnaar in Leeuwarden. Drie broers van Reinier schaatsten die dag ook mee: Richard, Bonne en Hans reden de toertocht.

Studentenhaver en chocola

De schaatsers waren tijdens de tocht op zichzelf aangewezen. Begeleiding was er niet en Paping at bijna niets. Hij reed op studentenhaver en chocola. Al bij Bolsward lag Paping op kop en dat bleef hij honderd kilometer lang. Jan Uitham haalde hem nog een keer in, maar zette niet door. Uitham dacht dat hij zijn concurrent verderop in de tocht nog wel een keer tegen zou komen. Hij liet zich afzakken naar nummer drie, Jeen van den Berg.

Werk-ijs en schaatstechniek

Het ijs van 1963 was geen glij-ijs; het was werk-ijs. Dat kwam Paping goed van pas, want hij had lang niet zo’n goede techniek als Jeen van den Berg. De nummer drie was niet alleen een goed schaatser, maar had ook subliem wedstrijdinzicht. Als het goed ijs was geweest, had Jeen van den Berg gewonnen, vermoedt Paping.

Hel van van het Noorden

Het stuk voorbij Franeker werd de Hel van het Noorden genoemd. Paping wilde even van het ijs en hij vroeg aan een man die aan de kant stond of hij zijn jas mocht lenen. Deze man legde daarop spontaan zijn lange leren jas op de sneeuw en Paping kon een momentje gaan liggen met de benen in de lucht. Hij kon zijn benen los schudden om daarna weer op de schaats te stappen en verder te gaan.

Finish in Leeuwarden

Joke Paping, de vrouw van Reinier, kon met moeite de finish in Leeuwarden bereiken om haar man op te vangen. Ze moest langs vele politieposten en niet iedereen geloofde haar meteen als ze zei dat ze de vrouw van Reinier Paping was. Het was bijna half vijf in de namiddag toen haar man na 200 kilometer over de finish op de Grote Wielen bij Leeuwarden reed. Paping moest vragen waar de finish was, want hij kon het niet meer zien: het finishdoek was weggewaaid.

Gevaarlijke ijsvloer

Het werd even een gevaarlijke situatie op De Grote Wielen. Door de vele mensen bij de finish dreigde de ijsvloer het te begeven. Koningin Juliana was er en ook zij liep gevaar. Dat ging allemaal net goed. Reinier Paping werd die avond in De Groene Weide gehuldigd.

Vrienden Van den Berg, Uitham en Paping: "Tot ziens in de kopgroep!"

Jeen van den Berg, Jan Uitham en Reinier Paping waren elkaars concurrenten op het ijs, maar buiten de baan waren ze vrienden. Tijdens de samenkomst van de '63 schaatsers in het Hindelooper Schaatsmuseum om vrijdag 18 januari 2013 zijn ze alle drie aanwezig om elkaar te zien en om weer te vertellen over hun belevenissen. In de jaren '60, toen deze mannen in de kracht van hun leven waren, namen ze steevast na een wedstrijd afscheid van elkaar met de woorden: "Tot ziens in de kopgroep!"

Elfstedenwand - Wall of Fame

Op vrijdag 12 januari 2018 wordt in de Elstedenhal in Leeuwarden een Elfstedenwand onthuld met de winnaars en winnaressen van de 15 Elfstedentochten erop. Voorzitter van De Friese Elf Steden, Wiebe Wieling, onthult de wand. Reinier Paping, en met hem meer winnaars en winnaressen en rijders, is daarbij aanwezig. Voor de winnaar van de nog te rijden zestiende editie is een plekje vrij gehouden.

Lees verder

• Elfstedentocht – Finish in de Leeuwarder binnenstad
• Officiële onderscheidingen - Elfstedenkruisje
• Atje Keulen-Deelstra - moeder van de schaatssport
• Sven Kramer – het boek Sven van Johan Boef
• Dokkum – Elfstedenstad in Dongeradeel