Elfstedentocht – Startrecht voor alle leden

De organisatie van de Elfstedentocht, de Elfstedenvereniging, wil alle leden de kans geven mee te schaatsen, mocht de tocht langs de Friese elf steden gereden kunnen worden, ijs en weder dienende. Alle dertigduizend leden krijgen startrecht. Dat vraagt aanpassing aan de route en aan de organisatie. Het gewijzigde beleid gaat in per seizoen 2015/ 2016. De schaatsliefhebbers wachten op het "It giet oan" (of een eigentijdse variant daarop) van de zestiende Elfstedentocht en een heel clubje Nederlandse topschaatsers zit te wachten op de tocht: Erben Wennemars, Mark Tuitert en Erik Hulzebosch willen net al die duizenden schaatsliefhebbers niets liever dan die 200 kilometer schaatsen. Liefst met sneeuwjacht en diepvrieskou.

Startrecht voor leden

• Elfstedentocht - 'It giet oan!'
• Erben Wennemars
• Leden van de Vereniging de Friesche Elf Steden
• Onderzoek startrecht voor alle leden
• De werkwijze tot dan toe
• Startmethode
• Aangepaste route en gekleurd hesje
• Korte winters
• Ledenstop
• Langste periode zonder Elfstedentocht

Elfstedentocht - 'It giet oan!'

Het bestuur van de Elfstedenvereniging, de vereniging die de Elfstedentocht organiseert, komt met een revolutionair voorstel. Alle leden van de Vereniging krijgen startrecht, met ingang van seizoen 2015-2016. De Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden, zoals de vereniging officieel heet, deed in november 2014 het voorstel, waar het tijdens de Algemene Ledenvergadering op 20 december 2014 over werd beslist. Voorzitter Wiebe Wieling maakte de aanpassing bekend. Vele leden zijn hierdoor aangenaam verrast.
De ALV gaf haar goedkeuring.

Erben Wennemars

Kampioenschaatser Erben Wennemars zat in 2012 klaar om de Elfstedentocht te rijden. Even leek het er toen op dat de tocht er zou komen. Wennemars zou samen met Mark Tuitert in een groep uit de lange baan schaatswereld de strijd aangaan met zichzelf, de elementen, de Elf Steden en de marathonschaatsers. Op het laatste moment moest Wiebe Wieling toch het slechte nieuws brengen: de tocht kon niet doorgaan. Wennemars vertegenwoordigde op 8 februari 2012 de teleurstelling van duizenden schaatsliefhebbers. Tijdens de uitzending van De Wereld Draait Door besprak hij met Mark Tuitert en Erik Hulzebosch dagenlang de Elfstedentocht voor. Ze gaven er tijdens de uitzending cursus over, verkenden de route en deden daar verslag van. Toen Wieling zei: “Ik heb geen goed nieuws,” had Wennemars grote moeite om zijn teleurstelling te verbijten. Hij had hem zo graag had willen rijden.

Leden van de Vereniging de Friesche Elf Steden

Tot aan 2014 was het helemaal niet zeker dat je als lid van de vereniging ook een startbewijs kon krijgen. Niet alle 30.000 leden mochten meedoen, omdat de organisatie dat een te groot aantal vond om de wedstrijd en toertocht veilig te kunnen organiseren.
Om tegemoet te komen aan de duizenden schaatsliefhebbers is er naar een andere manier van starten gezocht, waarbij wel alle schaatsende leden kunnen meedoen. Niet dat alle 30.000 leden op het ijs zullen stappen, er zijn ook niet-schaatsende leden en er zijn altijd mensen die vanwege omstandigheden toch niet mee kunnen doen. De organisatie verwacht dat bij openstelling van de start voor alle leden er daadwerkelijk 24.000 mee zullen schaatsen.

Onderzoek startrecht voor alle leden

De vereniging wil alle leden de kans geven te starten. Da voorstel is tijdens de ALV van 20 december 2014 behandeld.
Tot aan de beleidswijziging zijn er mensen met startrecht en startkans. De mensen met startrecht kunnen deelnemen en de schaatsers met startkans hebben vijftig procent kans. Alle leden hebben op 14 november 2014 een brief toegestuurd gekregen waarin het voorgenomen besluit staat toegelicht.

De werkwijze tot dan toe

Het uitdelen van startbewijzen is een ingewikkelde zaak voor de vereniging. Van de 30.000 leden hebben ongeveer 9.000 startrecht (30% heeft startrecht en 70% heeft startkans). Van de resterende groep mag de helft meedoen in een even jaar, gerekend als seizoen en dan uitgaande van het eerste jaar van dat seizoen. Seizoen 2014/ 2015 is het startjaar voor de mensen die in het even jaar mogen starten. De andere helft, ongeveer 10.500 schaatsers, mogen dan in seizoen 2015/ 2016 starten.

In de praktijk blijkt dat er ongeveer 16.000 mensen aan de start verschijnen in plaats van 21.000, omdat er altijd mensen zijn die niet kunnen. Als alle leden mogen starten dan zullen er ongeveer 24.000 aan de start verschijnen, is de verwachting: de 16.000 plus de 9.000 met startrecht (waar ook altijd wel weer een paar mensen van afvallen). Om zo’n grote groep verantwoord de 200 kilometer over sloten, kanalen, grachten en meren te laten schaatsen moet er heel wat werk worden verzet. Technische ontwikkelingen maken het mogelijk om dat verantwoord te doen. Aanpassingen aan de route horen daar ook bij.
De Vereniging heeft het hele plan voorgelegd aan de betrokken partijen, zoals de Veiligheidsregio.

Startmethode

Een van de onderdelen van de tocht die wordt aangepast is de manier van starten. De methode wordt dusdanig anders dat het nagenoeg onmogelijk is om de tocht zwart mee te rijden. Zwartrijders maken het aantal deelnemers voor de organisatie ondoorzichtig en daarom moet zwartrijden worden voorkomen. Rijden op de kaart van iemand anders wordt met de nieuwe methode ook onmogelijk gemaakt. De vereniging gaat werken met transponders, zodat ze altijd kunnen nagaan hoeveel rijders onderweg zijn en waar ze zich bevinden.

In 2015 is de nieuwe ijshal van Leeuwarden, bij het WTC, klaar en dan kan de start vanaf daar worden gedaan in plaats vanaf de Vliegbasis. Starten vanaf de Vliegbasis geeft logistieke sores, want het is een eind verwijderd van de Zwette, het startijs. Vanaf 2015 wordt de Leeuwarder ijshal de plaats voor in- en uitschrijving. Eventueel wordt er bij de Zwettehaven een extra pontonbrug over Van Harinxmakanaal gelegd.

De startprocedure wordt aangepast, zodat de rijders in groepen weggaan en de belasting op het ijs daardoor ook wordt gespreid. De Vereniging denkt ook aan het instellen van een pauze als de helft van het aantal deelnemers al op het ijs staat. Ook wordt er aan meer stempelposten gedacht, om opstoppingen in de steden te voorkomen.

Aangepaste route en gekleurd hesje

Bij Sneek zou de route aangepast moeten worden. Als daar veel schaatsers tegelijk aankomen kunnen er problemen ontstaan. De Vereniging wil hier twee routes maken, zodat de groep schaatsers gedeeld wordt. De ene groep gaat dan door de stad Sneek terwijl de andere helft de stad oostelijk passeert en niet door de stad gaat. De schaatsers krijgen bij de start een gekleurd hesje aan zodat duidelijk is wie welke route moet nemen. De hesjes zijn tevens belangrijk om zwartrijders, zonder hesje, te herkennen.

Korte winters

Hoofdreden van de beleidswijziging is de winter. We hebben meer en meer te maken met korte winters en korte vorstperiodes. De vereniging wil bij een vorstperiode met een zo groot mogelijke slagkracht werken om een Elfstedentocht mogelijk te maken. Er wordt bij vorst wel ijs getransplanteerd, naar zwakke plekken onder bruggen bijvoorbeeld, maar er zal niet gewerkt gaan worden met buizen en stikstof om op kunstmatige wijze ijs te laten groeien. De natuur moet zijn werk gedaan hebben - met wat hulp van kluunplekken en getransplanteerd ijs - en de vorst moet het ijs laten groeien om te kunnen schaatsen op natuurlijk ijs.

Ledenstop

Ten tijde van de bekendmaking van de beleidswijziging is het niet mogelijk om je snel nog even aan te melden als lid. In november 2014 is er nog steeds een ledenstop van kracht. Nieuwe leden moeten wachten tot er weer een plaats vrijkomt.
Het nieuwe startbeleid geldt voor alle leden die voor 1 juni 2014 lid waren van de Vereniging. Wie na deze datum lid is geworden wordt op een wachtlijst gezet en die stroomt in als er een plek vrijkomt. Naast leden met een startrecht en leden met een startkans heeft de Vereniging ook niet-rijdende leden. Niet-rijdende leden hoeven geen schaatsvaardigheidsverklaring in te vullen, maar ze krijgen wel de jaarlijkse Verenigingsnieuwsbrief en een uitnodiging voor de Algemene Ledenvergadering. Niet-rijdende leden betalen minder contributie dan rijdende leden en hebben, behalve dat ze niet mogen deelnemen, dezelfde rechten en plichten als rijdende leden. Oudere schaatsers kunnen bijvoorbeeld hun startrecht inleveren en toch lid blijven. Alle leden krijgen elk jaar hun lidmaatschapskaart met de aanduiding of ze wel of niet mogen starten bij een Elfstedentocht in dat seizoen, thuisgestuurd.

Langste periode zonder Elfstedentocht

De winters worden korter, het water wordt warmer en de kans dat er weer eens een Elfstedentocht wordt gereden wordt kleiner. Nog nooit eerder was de pauze tussen twee tochten zo lang. Tussen 1963 en 1985 zaten 8.070 dagen. Sinds de tocht van 1997 zijn er al meer dagen verstreken; op 9 februari 2019 wordt het record gebroken. Er wordt met smacht op een lange oude winter gewacht om eindelijk de Tocht der Tochten weer eens te kunnen rijden. "Sil it noch heve?" is de vraag, gaat het nog gebeuren?

Lees verder

• Elfstedentocht van Reinier Paping - Hel van 1963
• Elfstedentocht – Finish in de Leeuwarder binnenstad
• Dokkum – Elfstedenstad in Dongeradeel
• Harlinges mien taaltsje - dialect van Harlingen
• Sven Kramer – het boek Sven van Johan Boef