Dressuur: Piaffe, de hoogste graad van verzameling

Voor veel mensen is het de ultieme Grand Prix-oefening: de piaffe. Een goed uitgevoerde piaffe is één van de moeilijkste dressuuroefeningen. Zodoende komt deze dus ook pas aan het eind van de opleiding van een dressuurpaard aan bod. Er moet aan alle begrippen van het `Skala der Ausbildung` worden voldaan om te komen tot deze hoogste graad van verzameling. Waarom is het Skala hier van belang en wat kenmerkt een goede piaffe?

Skala der Ausbildung

De leidraad voor een goede opleiding van een dressuurpaard is het Skala der Ausbildung. Dit is een Duitse theorie waarin de stadia van de scholing van dressuurpaarden worden beschreven. Dit Skala bestaat uit drie fasen: de gewenningsfase, de fase waarin een horizontaal evenwicht wordt bereikt en tot slot de fase waarin draagkracht wordt ontwikkeld. Bij deze fasen horen zes begrippen. Bij de gewenningsfase passen de begrippen takt en losgelatenheid. In de fase van het horizontaal evenwicht wordt er gestreefd naar aanleuning en schwung. De begrippen rechtrichten en verzameling kenmerken de laatste fase. Voor de uitvoering van de piaffe is met name dit laatste van groot belang, maar verzameling kan niet worden bereikt zonder dat aan de andere vijf begrippen is voldaan.

Verzameling

Op het moment dat een paard steeds meer gewicht kan verplaatsen naar de achterhand kunnen we gaan spreken van verzameling. Het paard heeft meer buiging in de gewrichten van het achterbeen en de achterhand gaat dalen. Door deze balansverandering kan de schoft omhoog komen en verkrijgt men verlichting van de voorhand. De stappassen, de drafpassen en de galopsprongen worden korter en meer gedragen, zonder dat er activiteit verloren gaat.

De piaffe

Een goed uitgevoerde piaffe bestaat uit ritmische, gecadanceerde, diagonale drafpassen op de plaats, waarbij een duidelijk zichtbare voorwaartse drang blijft bestaan. Het is één van de lastigste dressuuroefeningen, omdat de hoogste graad van verzameling wordt gevraagd. Het paard moet de beide achterbenen ver onder zijn zwaartepunt brengen, waardoor de achterhand daalt en het paard optisch ‘korter’ wordt. Er zal sprake zijn van extra buiging van de gewrichten van het heup- en spronggewricht in de achterhand. De diagonale benenparen worden om en om opgetild en weer neergezet in het zelfde ritme en cadans. Er is sprake van een enigszins verlengd zweefmoment. Het paard draagt de hals in oprichting en het hoofd bevindt zich rond de verticale loodlijn.

Het voorbeen hoort elke pas zo hoog opgetild te worden dat de punt van de hoef reikt tot het midden van het pijpbeen van het andere voorbeen. Voor het achterbeen geldt dat de punt van de hoef tot net boven de kogel van het andere achterbeen dient te komen.

Aanleren

Het aanleren van piaffe kan op diverse manieren. Doorgaans wordt begonnen met de ‘dribbel’: een paar erg verzamelde drafpassen met een duidelijke voorwaartse tendens. Dit kan bereikt worden met een ruiter in het zadel, maar het kan ook vanuit een training vanaf de grond (aan de lange lijnen bijvoorbeeld). Sommige trainers beginnen de dribbel te vragen vanuit een hele verzamelde en actieve stap, terwijl anderen er juist voor kiezen om vanuit de draf steeds verder door te verzamelen. Een combinatie met enkele passen achterwaarts komt ook voor.

Veel ruiters kiezen er voor om eerder een begin te maken met het trainen van piaffe dan met het oefenen van passage. Het lange zweefmoment van de passage maakt dat sommige paarden daarna moeite hebben met het onder de knie krijgen van de kleine en vluggere piaffepassen. Al met al hebben al deze manieren hun voor- en nadelen. Het zal uiteindelijk van het paard en van de ruiter afhangen welke methode de voorkeur geniet.

Veel gemaakte fouten in de piaffe

• Een piaffe kan impuls missen. De benen worden niet hoog genoeg opgetild en de oefening heeft meer weg van een soort stap op de plaats.
• Het paard kan ook te traag worden in zijn beweging. De oefening lijkt dan meer op passage op de plaats.
• Een paard kan in de piaffe verzameling missen. De achterbenen komen onvoldoende onder de massa en het paard blijft gestrekt in zijn lichaam. Vaak gaat dit samen met onvoldoende opwaartse aanspanning van de bovenlijn.
• Het paard kan onderstandig piafferen. De voorbenen komen in de oefening dan te ver onder het lichaam. De ruimte tussen de plaats waar de voorbenen worden neergezet en die van de achterbenen wordt dan te klein.
• Foutief is een piaffe waarbij het paard zijn achterbenen steeds een fractie naar achteren plaatst. Te allen tijde dient er sprake te zijn van een voorwaartse tedens.
• Een onregelmatigheid van de beweging van de achterbenen tijdens de piaffe is ook onwenselijk. Het paard dient een constant ritme in het optillen en neerzetten van zijn benenparen te hebben.
• Het is niet de bedoeling dat een paard in piaffe scheef gaat, zijn benen gaat kruisen, zijn benen op één spoor plaatst of juist erg breed gaat en daarbij meer dan twee sporen bestrijkt. Bij een goede piaffe blijft het paard recht op twee sporen.

Afsluitend

Misschien is piaffe wel een van de mooiste Grand Prix-oefeningen. Hoe simpeler het lijkt hoe beter de piaffe doorgaans is. Sommige paarden hebben er ook meer talent voor dan andere. Veel paarden leren het zelfs nooit. Er gaan veel trainingsuren aan vooraf en er dient aan alle voorwaarden van het Skala der Ausbildung te zijn voldaan. Een technisch goede piaffe zal door veel ruiters gezien worden als de kers op de taart van de opleiding van zijn of haar dressuurpaard.