Kaatsen in Friesland

Kaatsen is een populaire balsport in Friesland. Het kan samen met schaatsen en skûtsjesilen tot de Friese volkssporten worden gerekend. Het wordt een enkele keer op Ameland gespeeld, maar daar heeft het nog niet vaste voet aan de grond gekregen. Kaatsen zit op Ameland nog in het hoekje van demonstratie- en clinicsport.

Kaatsen

Kaatsen is een balspel dat door twee teams van elk drie spelers wordt gespeeld. Het speelterrein is doorgaans een grasveld.
Het ene team slaat op en het team in het veld doet de retourslag. Zowel het opslagteam als het veldteam kan punten scoren.
Bij het Friese kaatsen heten de teams parturen.

Bovenslag

Met een onderhandse slagbeweging met de blote hand wordt de opslagbal naar het perk geslagen. Hiermee zijn direct punten te verdienen. Vanuit het perk kan het veldteam de opslag direct retourneren met een retourslag. Dit gebeurt bovenhands of onderhands. De spelers dragen dan meestal een handschoen. Door ver te slaan is direct te scoren. Het team slaat dan een bovenslag.

Kaats

Komt de bal in het speelveld tot stilstand, dan is het een onbesliste slag. De kaats, een houten blokje, markeert de onbesliste slag. Na het wisselen van de teams, verkaatsen ze de onbesliste slag.

Telegraaf

Vier winnende slagen leveren een eerst op. Twee eersten wordt een spel. Het team dat als eerste zes eersten verzamelt wint. Het scorebord bij het kaatsen heet een Telegraaf. Als het kaatsen in toernooivorm wordt gespeeld moet het winnende team vier tot zes partijen winnen om kampioen te worden. De winnaars krijgen een krans omgehangen en de beste speler van de dag krijgt de prestigieuze titel van Koning van de wedstrijd. In Friesland hangen de kaatsers hun kransen aan de gevel van hun huis.

Kaatsbal

Kaatsballen die ambachtelijk zijn vervaardigd zijn van leer met een vulling van koeienhaar. De bal weegt ongeveer 24 gram.

Kaatsveld

Er wordt doorgaans op gras gespeeld. Een beroemd kaatsveld is het Sjûkelân in Franeker. In Harlingen vindt jaarlijks het Lanenkaatsen plaats. Dat is kaatsen op straat, de Lanen, middenin de stad. De PC, Permanente Commissie, is een van de belangrijkste wedstrijden van het kaatsseizoen. De PC wordt sinds 1854 georganiseerd op het Sjûkelân in Franeker.

Muurkaatsen

Muurkaatsen wordt in heel veel landen gespeeld. Het wordt veel in de winter gespeeld. De regels zijn eenvoudig en je hebt niet meer nodig dan een bal en een muur.

Jeu de pelote

In België en Noord Frankrijk spelt men veel Jeu de Pelote, een vorm van kaatsen. Het wordt door twee teams van vijf gespeeld op stenen of asfalt. Het veld is lang en smal.

KNKB

Koninklijke Nederlandse Kaats Bond heeft bijna 15.000 leden in 123 verenigingen en 12 federaties.

Kaatsen op Ameland

Op Ameland is geen kaatsvereniging actief. Het wordt er af en toe gespeeld op een sportveld of op het strand. Organisatiebureaus organiseren kaatsclinics op de Waddeneilanden. Op 18 augustus 2012 geven oud-topkaatsers uit Friesland een demonstratie op Vakantiepark Klein Vaarwater.

Lees verder

• Sportief Ameland - een actief, gezond en gastvrij eiland
• Voetballen op Ameland - Cor Wijnberg Beker en Ameland Beker
• Hurling en camogie - populairste balsport in Ierland