Je paard beleren: Vaststaan

Ergens rustig vast staan, is iets wat elk paard moet kunnen. Het is erg fijn als je paard tijdens de verzorging rustig blijft staan en niet gaat hangen aan het touw waar het mee vast staat. Dit laatste kan zelfs gevolgen hebben voor de gezondheid van je paard, dus dat wil je zeker voorkomen. Ook kan het erg vervelend zijn, als je paard continu om je heen draait. Dat maakt de verzorging lastig en het stelt je geduld op de proef. Het kan zelfs zijn dat je met regelmaat je tenen in veiligheid moet brengen voor de hoeven van je paard! Reden genoeg om dit onderdeel snel te gaan trainen met je onbeleerde paard. Maar ook met een paard dat al veel meer kent, maar wel problemen heeft op dit punt, is het zinvol om dit van voren af aan te trainen. Schenk er ruim aandacht. Daar heb je in de toekomst erg veel plezier van!

Inhoud

• Wijken voor druk van het halster
• Naar voren komen op de poetsplaats
• Het echte vaststaan
• Veiligheidsmaatregelen

Voor je begint

Voordat je jouw paard gaat leren om vast te staan, moet het goed vertrouwd zijn met het halster en met jouw aanraking.

Er zijn enkele oefeningen die je kunt doen, voordat je het paard daadwerkelijk vast gaat zetten. Sla deze niet over. Zet je jouw paard te snel vast, dan bestaat de kans dat hij gaat hangen aan het touw waar hij mee vast staat. Je creëert dan een probleem dat makkelijk voorkomen had kunnen worden. Een paard reageert vanuit zijn reflexen tegen druk in. Merkt het dat er druk achter zijn oren komt als hij vaststaat, dan zal hij harder gaan trekken en het halstertouw of halster stuk trekken. Dit kan een keer gebeuren zonder dat het een probleem wordt. Bij een jong paard kan het echter snel een patroon worden. Van dit patroon kun je erg lang last hebben. Zorg dus dat je dit vanaf stap één goed aanpakt.

Wijken voor druk van het halster

De eerste oefening doen we aan de hand. Het kan in de bak of paddock, maar ook op de poetsplaats. Oefen het niet op de wei. Het lekkere gras kan gemakkelijk voor afleiding zorgen. Het paard heeft een halster om en je hebt er een halstertouw of leadrope aan. Een leadrope is het prettigst omdat je dan wat extra lengte hebt voor eventuele, onverwachtse acties van jouw paard.

De oefening

We gaan het paard leren om op zachte druk van het halster naar voren te stappen. Je staat schuin voor je paard. Ga er nooit recht voor staan. Als hij ineens met een sprong naar voren komt, springt hij op jouw, duwt je opzij of staat op je tenen. Allemaal vervelende dingen die je kunt voorkomen door schuin voor het paard te staan.

Wanneer je op de juiste plaats staat, neem je de leadrope tussen je duim en wijsvinger. Je hebt hierbij zo licht mogelijke druk op het touw. Je trekt zeker niet! Dan maak je je wat kleiner; laat je schouders zakken en trek je buik iets in. Laat je handen nu met de handpalm naar boven om en om met lichte druk over het touw naar je toe glijden. Vraag het paard op deze manier met een ontspannen houding een stapje naar je toe te komen. Wellicht verplaatst het paard zijn gewicht nu al ietsje naar je toe. Voor de eerste keer is dat voldoende als reactie! Je laat de druk direct los en beloont het paard met een aai of wat lekkers. Vervolgens begin je opnieuw.

De meeste paarden zullen niet direct op zulke lichte druk reageren. Als dat bij jouw paard het geval is, ga je de druk op de leadrope opbouwen. Dit doe je door steeds na drie seconden een vinger meer om het touw te sluiten. Ga niet harder trekken! Houd je hand op dezelfde plek, maar houd het touw steviger vast. Voor het paard voelt dit als meer druk.
Let goed op of het paard reageert. De eerste reactie kan heel klein zijn. Wees er daarom alert op! Als je deze reactie mist, loop je kans, dat het paard niet begrijpt wat je bedoelt. In dat geval heb je later veel meer druk nodig om alsnog duidelijk te maken wat je bedoelt.
Let dus goed op de reactie van je paard en laat direct de druk los als het een kleine reactie in de juiste richting geeft.

Als je paard nog steeds geen enkele beweging geeft, kun je naast het paard gaan staan. Door opzij te staan en druk te geven, raakt het paard sneller uit balans en zal het sneller gaan bewegen. Er is bijna geen enkel paard dat hier niet op reageert.

Mijn paard verzet geen stap!

Heb jij net de uitzondering die pertinent niet wil bewegen, dan kun je diverse dingen proberen:

Loop rustig een paar stappen heen en weer voor het paard
Houd de druk op de leadrope en kijk of er een plek is waar het paard wel reageert. Jouw beweging maakt het makkelijker voor het paard om ook te gaan bewegen.

Zoek oogcontact
Staar het paard hierbij niet recht aan. Dat is bedreigend voor het paard. Maak je klein. Laat één hand over het touw glijden. Houdt deze hand met de handpalm omhoog open voor het paard en geef met de andere hand druk op het touw. Zoek ondertussen oogcontact met het paard. Vraag het paard met je hele houding om iets naar voren te komen. Laat je beweging kalm zijn.

Voer de druk op het touw flink op
Dit doe je alleen als al het andere niet werkt. Dit is ook het moment dat je paard móet reageren. Voer de druk op in stappen van drie seconden. Het paard zal deze druk erg hinderlijk vinden en daarom misschien terug gaan trekken. Zorg daarom dat je stevig staat met de knieën licht gebogen en je bovenlijf licht naar achteren geleund. Zo kan het paard jou niet van je plaatst trekken. Doe je uiterste best om rustig op je plek te blijven staan. Blijf de druk aanhouden tot het paard reageert. Hij zal zeker gaan reageren. Misschien is zijn reactie eerst niet juist, maar na wat pogingen zal het wel de juiste zijn. Als deze hoge druk nodig is, vergeet dan niet om steeds met hele lichte druk te beginnen als je de oefening overnieuw doet! Anders heb je later altijd veel druk nodig om de oefening uit te kunnen voeren.

Een combinatie van deze tactieken is ook mogelijk.

Geven dergelijke paarden een hele kleine reactie, beloon dan zeer uitbundig, desnoods met wat lekkers. Een hele grote beloning is stoppen. Je zult zien dat je paard dan heel snel in de gaten krijgt wat de bedoeling is. Bovendien helpt het jou om geduldig te blijven en op tijd te stoppen. Het aanleren van de oefening kan erg langzaam gaan, maar je zult zien dat je dit later in haalt.

Als de eerste stap is gezet beloon je en je herhaalt dit een aantal keer. Elke dag kun je het een beetje uitbreiden. De eerste dag ben je tevreden met gewichtsverplaatsing. De tweede dag wil je een stap naar je toe, de derde dag twee stappen enzovoorts. Blijf steeds beginnen met zo licht mogelijke druk. Zo krijgt het paard de kans om te leren op lichte hulpen te reageren.
Laat het paard leidend zijn voor de snelheid van de training. Het ene paard zal de eerste dag al vijf stappen doen. Het andere zal alleen zijn gewicht verplaatsen. Probeer in te schatten wat jouw paard aan kan. Van paarden die zich snel vervelen kun je wat meer vragen. Met paarden die snel gestrest raken, kun je beter wat rustiger aan doen.

Wat je zeker niet moet doen

Sta niet met je armen breed en je schouders hoog uitgespreid voor het dier. Dat remt juist af! Het paard zal dan van jou weg willen in plaats van naar jou toe komen.
Zorg ook dat je de hulpen rustig geeft. Als je druk doet of met veel stemverheffing praat, is dat zeker niet uitnodigend voor het paard. Daarmee laat je juist zien dat je niet zo zeker bent van je leiderschap!
Beweeg rustig en wees ontspannen en kalm. Paarden hebben het meest vertrouwen in kalme, kordate leiders.

Vooral de wat meer flegmatieke paarden, kunnen nog wel eens goed zijn in ter plekke wortel schieten. Heb geduld met deze dieren! Al duurt het vijf minuten voor het paard gaat bewegen. Boos worden heeft geen enkele zin. Dat werkt juist averechts. Je kunt veel winnen bij je paard door geduldig vol te houden. Paarden zijn daar zelf namelijk ook erg goed in. Ze weten dat ze van je kunnen winnen, als ze maar lang genoeg vol houden. Wel, dan doe jij hetzelfde terug! Houd geduldig vol en je zult zien dat het paard de druk achter zijn oren zat wordt. Hij gaat reageren!
De trainingen zal daarna veel makkelijker worden omdat het paard nu weet dat jij net zo’n volhouder bent als hij. Hij weet nu dat het verspilde energie is om lang te wachten met reageren.

Naar voren komen op de poetsplaats

Pas als je paard de eerste oefening op lichte druk kan uitvoeren, kun je verder met de volgende oefening.

Nog steeds bind je jouw paard niet vastop de poetsplaats. Je houdt de leadrope aan het halster. Ga naar de poetsplaats met je paard en haal de leadrope door de ring op de poetsplaats. Het uiteinde houd je vast. Zorg dat je het touw niet aan het puntje vast houdt, maar dat je wat lengte overhoudt aan het uiteinde.

Vraag het paard nu naar voren op dezelfde wijze als je hem hiervoor hebt aangeleerd. Doordat het touw door een ring zit, ontstaat de zogenaamde hefboomwerking. Als jij lichte druk op het touw geeft, komt er daardoor twee keer zo veel druk op het halster, dan wanneer het touw niet door de ring zit. Houdt hier rekening mee en geef extra lichte druk. Doorloop deze oefening hetzelfde als de voorgaande oefening tot het paard het netjes kan.

Omdat je de oefening goed hebt voorbereid, zal dit in principe geen problemen meer op leveren. Komt het paard onverwachts toch nog erg tegen de druk in, laat het touw dan vieren. Doe je dat niet dan leer je alsnog de verkeerde reflex aan of kan hij zelfs gaan steigeren. Vraag het paard daarna weer op een lichte hulp naar voren.
Merk je dat je paard er misbruik van gaat maken, dan mag je best een keer het touw stevig vasthouden tot het paard weer mee geeft. Sta stevig zoals eerder beschreven. Hij mag best weten dat je het serieus meent. Het is in dat geval niet zo erg als hij even tegen de druk in gaat. Beloon wel uitbundig als hij dan wel naar voren komt! Laat je niet van de wijs brengen door trucages van je paard, maar oefen rustig van voren af aan.

Het echte vaststaan

Je paard komt nu netjes naar voren als jij het vraagt op de poetsplaats. Dan is het er aan toe om echt vast te staan.
Je zet het paard op de poetsplaats vast met een halstertouw. Houd naast het halstertouw ook de leadrope aan het halster. Doe deze ook door de ring op de poetsplaats en houd deze over je arm. Je kunt het paard nu gaan poetsen of aaien. Zodra het paard naar achteren stapt, vraag je hem weer rustig naar voren met de leadrope. Zo voorkom je dat hij alsnog gaat hangen.
Houdt de komende weken de leadrope voor de veiligheid erbij totdat je zeker weet dat het paard rustig vast blijft staan. Pas dan zet je hem alleen aan een halstertouw vast. Je kunt het paard nu altijd nog naar voren vragen aan het halstertouw, als hij teveel gaat leunen op het touw. Je hebt zijn natuurlijke reflex namelijk omgebogen tot het tegenovergestelde! Het paard gaat niet meer tegen de druk achter zijn oren in. Hij gaat juist mee met de druk naar voren.

Valt hij na enige tijd wat terug, dan kun je altijd de leadrope er weer bij nemen totdat hij alles weer netjes doet. Op deze manier zal nagenoeg elk paard keurig leren vast staan zonder problemen!

Veiligheidsmaatregelen

Gebruik altijd een veiligheidsknoop, die je snel los kunt trekken, als je jouw paard vast zet. Mocht het paard alsnog gaan hangen, dan trek je hem snel los. Een paniekhaak is hierbij ook handig. Deze kun je vrij gemakkelijk los trekken, als het paard hangt.

Heb je een paard dat ondanks alle oefening toch de neiging blijft houden te gaan hangen, dan kun je kiezen voor een veiligheidshalster. Dit halster heeft een gedeelte met klittenband, dat los gaat als het paard er hard aan trekt. Zolang je de neiging tot hangen er nog niet helemaal uit hebt getraind, is dit een veilige oplossing. Blijf je paard echter wel trainen totdat het gedrag uitdooft. Dat is uiteindelijk de veiligste optie!

Lees verder

• Je paard beleren: Welke materialen heb je nodig?
• Je paard beleren: Zelf doen of professional laten doen?
• Zadel passen: Wat is een goed zadel?
• Zadelpijn: Oplossingen voor wondrijden bij dames
• Paardenvoeding: Op zoek naar gezond krachtvoer