Tennis, de geschiedenis erachter

Tennis is een populaire sport, maar wat is de geschiedenis erachter? Hoe en waar is het ontstaan, waarom is er zo'n vreemde puntentelling en hoe heeft de sport zich ontwikkeld?

Het ontstaan

Tennis is lang geleden ontstaan. Door middel van Griekse muurschilderingen en schriftelijke overleveringen kunnen historici stellen dat het spel in zijn oude vorm al tijdens de Middeleeuwen werd gespeeld. De sport vindt haar oorsprong bij onder andere de oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen.

Voorloper van het tennis

Er zijn veel andere balsporten die erg op tennis lijken, denk aan badminton, squash en tafeltennis. Al deze hedendaagse sporten zijn voortgekomen uit het Franse spel ‘Jeu de Paume’. De Nederlandse vertaling hiervan is ‘spel van de handpalm’. De spelers moesten namelijk met hun blote handen tegen een met haar gevulde bal slaan. Het spel werd voor het eerst in de elfde eeuw gespeeld en werd in het begin erg populair onder de geestelijkheid. Al snel werd het spel ook favoriet bij de adel, waardoor de sport uiteindelijk ook nummer één werd onder het volk. Van Lodewijk X, de Franse koning van 1314 tot 1316, is bekend dat hij stierf aan een koude die hij had opgelopen tijdens een partijtje Jeu de Paume.

Arme en rijke variant

Begin vijftiende eeuw werden er twee varianten van het spel verspreid over heel Europa. De volksvariant was zo populair geworden, dat de prefect van Parijs het doordeweeks spelen in 1397 had verboden. Niet alleen vanwege de overlast die het bezorgde doordat de beoefening van het spel in nauwe straatjes of tegen muren van een kerk hinderlijk was, maar ook ‘omdat vele werklui hun werk en familie achterlaten’. De ‘rijke’ variant, waar het tegenwoordige tennis van afkomstig is, werd in aparte gebouwen uitgeoefend. De adel had genoeg geld om een eigen baan of banen aan te schaffen.

Van blote hand naar racket

Om te beginnen werd Jeu de Paume gespeeld met de blote hand, maar op een gegeven moment werden er verschillende hulpmiddelen gebruikt. Dat begon met een handschoen, waarop slaghout volgde en uiteindelijk, rond 1500, ontstond het racket. Sommige mensen wilden nog steeds vasthouden aan het spelen met de blote hand, maar toch werd het racket steeds populairder. Er kon veel harder mee worden geslagen, wat het spel spannender maakte. De Hollanders waren vanwege hun ligging aan het water goed in het buigen van hout (ze maakten namelijk veel schepen en dergelijke), wat ze tot befaamde racketmakers maakte. Aan het eind van de vijftiende eeuw werd bedacht dat schapendarmen als bespanning van het racket konden dienen. Later is dit veranderd in kattendarmen en tegenwoordig wordt het gewoon van kunststof gemaakt.

Het woord ‘tennis’

In 1399 werd het woord tennis voor het eerst vermeld. Er zijn meerdere theorieën, maar de meest waarschijnlijke is dat het woord ontstaan is uit het Franse woord ‘tenez’, wat betekend ‘houd hem’. Dat moest degene die serveerde roepen voordat hij opsloeg, zodat de tegenstander wist dat hij klaar moest staan. Dit is nu niet meer nodig omdat de bal veel lichter is dan vroeger. Vroeger bestond namelijk de mogelijkheid dat als je die zware bal tegen je hoofd kreeg, je kon overlijden.

Algemene volksliefde

Rond 1600 waren de verschillende varianten van tennis in Engeland, Frankrijk, Holland en Italië de populairste sport; wat het spel omdoopte tot populairste sport van Europa. Aan het eind van de 17e eeuw daalde de populariteit van de sport. De voornaamste reden was waarschijnlijk de onenigheden om geld. Het woord wedstrijd staat althans voor ‘een strijd om de wedde’, een som geld. Er werden banen omgebouwd tot bijvoorbeeld theaters en de Franse revolutie (die ironisch genoeg begon op een tennisbaan) bracht de tennissport niet ver van het einde.

Puntentelling

De hedendaagse puntentelling is zo: 15, 30, 40, game, set en match. Als het 40 gelijk is, wordt dat ook wel deuce genoemd en dan moeten er twee punten achter elkaar worden gewonnen om de game te halen. Wanneer je vier punten achter elkaar wint, dus zonder tegenstand een game haalt, wordt dat een lovegame genoemd. Love is afgeleid van ‘l’oef’, een Frans woord dat ei betekend. Het ei staat symbool voor de nul. Zes games met twee punten verschil (dus 6-4, maar als dat niet lukt 7-5) staan voor een set. Er moeten twee sets worden gewonnen om de wedstrijd te winnen, maar bij grote toernooien (zoals Wimbledon) moeten de mannen drie sets winnen.

Hoe is deze eigenaardige puntentelling nu ontstaan?

Daar is nog geen zekerheid over, maar er is een theorie dat de telling voortgekomen is uit het feit dat men altijd speelde om geld. In de late Middeleeuwen was de eenheid van getal de hoeveelheid zestig. Tegenwoordig nog steeds te zien aan de gradenboog en de tijdrekening. Eveneens bestond de munteenheid uit zestig centen. Logischerwijs is het voor te stellen dat men om een kwartje per punt speelde. Daardoor ontstond te telling 15, 30, 45, game. Al is in de loop van de tijd de 45 veranderd in de 40 (omdat 45 zo lang was om uit te spreken), uit vroegere geschriften komt de oude telling nog wel voor.

Lawn tennis

Door de uitvinding van het vulkaniseren van rubber werd het mogelijk rubberen ballen te maken die stuiterden. Zo kwam de Engelse majoor Wingfield op het idee een andere versie van het spel te maken. Hij bedacht in 1873 dat er op gras gespeeld kon worden en verzon bijzondere spelregels. Het spel dat Wingfield van tennis maakte, werd populairder dan het ouderwetse tennis en wordt tegenwoordig nog steeds gespeeld. Dat verklaard ook waarom er allerlei Engelse termen in het spel zijn verwerkt, Wingfield was namelijk een Brit.

Nog steeds een geliefde sport

Tennis is na al die jaren nog steeds geliefd. Nu niet meer alleen in Europa, de sport wordt nu beoefend over de hele wereld. De eerste tijd werd er alleen ’s zomers in de buitenlucht gespeeld, maar dit veranderde toen er gravelbanen werden ontworpen en er later ook op kunststof, beton kon worden getennist. Op deze materiaal banen kon namelijk het gehele jaar door worden gespeeld, binnen en buiten. Na alle ontwikkelingen die het spel heeft doorgemaakt, is de sport nog steeds populair. Vele mensen zien het spel als de ideale vrijetijdsbesteding of wedstrijdsport.