Olympische Winterspelen Sotsji – de donkere kant

Olympische Winterspelen is een fantastisch evenement waaraan de beste sneeuw- en ijssporters hun kunnen laten zien en strijden om de Olympisch eer. De Spelen in Sotsji in 2014 gingen niet zonder discussie en kritiek voorbij. Slechte arbeidsomstandigheden, een subtropische plek voor Winterspelen, exorbitante kosten, homo onvriendelijkheid en bouwen op heilige plaatsen: President Poetin haalde heel wat overhoop. Twee jaar na dato komt er nog een duistere kant van de Spelen in Sotsji naar boven: er zou een Russisch dopingprogramma hebben bestaan waardoor Rusland de meeste medailles kon binnenhalen.

Olympische Winterspelen in Sotsji

• Winterspelen in een subtropische badplaats
• Antihomopropagandawet
• Duurste Spelen
• Arbeidsomstandigheden
• Warm weer
• Poetins feestje
• Schade aan het gebied
• Veiligheid en Zwarte Weduwen
• Voorvaderen van de Tsjerkessen
• Visa voor sportliefhebbers
• Doping

Winterspelen in een subtropische badplaats

De Winterspelen in Rusland in februari 2014 worden gek genoeg in een subtropische badplaats gehouden. Het is tevens een grensgebied waar van verschillende kanten terreur dreigt. Het gebied is voor de Spelen ontsloten met wegen die duurder zijn dan de hele Winterspelen van Vancouver. Het zijn slechts een paar elementen die je achter de oren doen krabben bij de keuze van Rusland en Sotsji voor het evenement.

Droom van Poetin

President Vladimir Poetin is er blij mee. Voor de Russische president is het de kroon op zijn werk. Na veertien jaar aan het bewind heeft hij in ieder geval de Olympische Winterspelen in huis gehaald en dat kan hij bijschrijven op zijn cv. Met de organisatie die klinkt als een klok wil hij laten zien dat Rusland in staat is een dergelijk groot evenement te organiseren; dat de chaos van de jaren negentig voorbij zijn.

Antihomopropagandawet

Aan Sotsji kleven vele negatieve kwalificaties. Een van de kwesties is die van de homorechten en de wet die in 2013 werd aangenomen. Rusland toonde lange tijd weinig verdraagzaamheid voor homoseksuele medemensen. Het was taboe en er was zelfs sprake van vervolging. In 1917 werd homoseksualiteit gedecriminaliseerd maar in 1933 werden homo’s weer in de criminele hoek geduwd. In 1993 werd homoseksualiteit weer toegestaan, maar in 2013 werd er een wet aangenomen die betekent dat je niet over homoseksualiteit mag praten als er een minderjarige bij is. Het wordt de antihomopropagandawet genoemd.

Geen regenboogvlag

Ook uiterlijke tekenen van homoseksualiteit zijn uit den boze. Geen regenboogvlag of regenboogbutton, bijvoorbeeld. Ook geen statement maken met regenbooghandschoenen. Het dragen van die tekenen is strafbaar, ook voor buitenlanders. Deze wet heeft veel kritiek opgeroepen en er was discussie of de zware delegatie van Nederland, met de koning en koningin en premier Rutte, wel naar de openingsceremonie moesten afreizen. Ze deden het wel en dronken een glaasje met Poetin.

Duurste Spelen

De kosten van de Spelen zijn volledig uit de bocht gevlogen. Ze hebben zeker 51 miljard dollar gekost. Het zijn dan ook de duurste Spelen die tot nu toe werden georganiseerd. In 2007 sleepte Rusland de Spelen binnen en toen stond het land er economisch redelijk voor. De laatste tijd blijkt de economische toestand van het land minder florissant.

Corruptie

Het is intussen een openbaar geheim dat veel van de dollars die voor de voorbereiding van de Spelen waren bedoeld in zakken van corrupte ambtenaren en projectontwikkelaars zijn beland. Volgens activisten die dicht bij het vuur zitten is er ongeveer 30 miljard dollar door schimmige transacties in rook opgegaan.

Arbeidsomstandigheden

De Winterspelen zijn in 2007 toegekend aan Sotsji en vanaf dat moment zijn de raderen in Rusland gaan draaien. De vervallen boulevards van de badplaats, met aan de ene kant de bergen en aan de andere kant de Zwarte Zee, en de roestige skiliften zijn omgetoverd tot een wintersportlocatie van wereldklasse. Er staan spectaculaire ijshallen en vanaf de bergen glijden de skiërs op gloednieuwe pistes. Ook zijn er wegen aangelegd, een spoorlijn, hotels gebouwd en is er een luchthaven uit de grond gestampt.
Het zijn grotendeels importarbeiders uit Centraal-Azië die de faciliteiten hebben gebouwd. Dat deden ze tegen lage lonen en zonder contracten. Ze moesten in erbarmelijke omstandigheden hun werk doen, waarbij ook doden zijn gevallen. De arbeiders hebben gedemonstreerd, maar dat haalde weinig uit. Ze konden gaan, want voor hen tien andere. Human Rights Watch publiceerde er begin 2013 al een dramatisch rapport over.

Warm weer

Het warme weer geeft problemen in het skigebied. De snowboarders zitten met een halfpipe die door de hoge temperatuur in slechte conditie is en de skiërs kunnen niet op de wedstrijdpiste oefenen vanwege de papsneeuw: de piste mag alleen maar voor de wedstrijd zelf gebruikt worden. De temperaturen schommelen vlak voor de Spelen rond het vriespunt en de banen voor de verschillende sneeuwsporters hebben te lijden onder de oefensessies en de warmte. Zelfs het omgooien van het wedstrijdschema wordt overwogen vanwege de slechte staat van de halfpipe, maar uiteindelijk wordt aan het geplande schema vastgehouden.

Sneeuwkanonnen

Voor Sotsji wordt een temperatuur van 11 graden gemeten terwijl er ook dagen van 17 graden worden gemeld. Voor de sneeuwzekerheid staan er 400 sneeuwkanonnen paraat en bouwde Rusland voorafgaand aan de Spelen een ondergrondse sneeuwopslag.

Poetins feestje

De Spelen worden beschouwd als Poetins feestje. Het moet zijn imago in het buitenland oppoetsen. Hij wil gezien worden als staatsman van internationale allure. Dat er vanuit het buitenland steeds wordt gehamerd op de beroerde mensenrechtensituatie in Rusland, verknoeit de feestvreugde een beetje. Er zijn ook geluiden dat het Poetin niet kan schelen hoe het buitenland over hem denkt. Als het buitenland blijft ageren tegen de antihomopropagandawet dan hebben ze geen aandacht voor andere zaken die in het land spelen. De echte problemen gaan over armoede en de economische positie.

Aardgas

Rusland leunt volledig op het aardgas en dat is een zeer eenzijdige pijler onder de economie.

Schade aan het gebied

De bouw van het Olympische Dorp heeft schade toegebracht aan het gebied. Er is bijvoorbeeld een spoorweg langs de rivier de Mzymta gelegd en sinds die bouw lag er constructiemateriaal op de rivieroever. Het rivierwater is in de loop van de aanleg vervuild geraakt en bruinachtig van kleur geworden.

Activisten vastgezet

Activisten van milieugroepen worden ondertussen onder vage beschuldigingen vastgezet. Het is een beproefde manier om mensen die kritiek hebben de mond te snoeren.

Veiligheid en Zwarte Weduwen

De Russische Veiligheidsdienst zit met het probleem van de zwarte weduwen. Dat zijn vrouwen die zijn aangesloten bij islamitische terreurorganisaties en die met aanslagen dreigen. Meerdere van die zwarte weduwen zijn zoek en de Russische Veiligheidsdienst zit daar erg mee in de maag. Men vermoedde dat ze het Olympische dorp zijn binnengegaan voordat de drukte voor de opening begon en dat ze zich verstopt hadden om op een moment een aanslag tijdens de Spelen te plegen. Zo'n aanslag heeft niet plaatsgevonden.

Voorvaderen van de Tsjerkessen

De Spelen van Sotsji zijn voor de Tsjerkessen op een wel zeer ongelukkige plaats gebouwd. Waar nu gesport wordt liggen de beenderen van hun voorvaderen. De Tsjerkessen is een eeuwenoud volk uit de Kaukasus. Deels leven ze daar nog maar er zijn ook veel Tsjerkessen uitgewaaierd over de wereld. De etnische groep heeft een eigen taal, een eigen vlag en eigen tradities. Sotsji ligt in de regio Tsjerkessië. In de negentiende eeuw is het volk grotendeels uit hun streek verdreven. In 1864 zijn enorme aantallen Tsjerkessen gesneuveld in de Kaukasische oorlog. Bij Sotsji was toen een veldslag. Wie niet was gesneuveld werd gedeporteerd naar Turkije, Syrië of Jordanië. De dorpen werden platgebrand, het was een genocide. De Tsjerkessen die nu nog leven, in hun gebied of elders in de wereld, willen erkenning voor de genocide op hun volk. De Olympische Spelen geeft ze een podium om hun zaak bij een groot publiek bekend te maken.

Visa voor sportliefhebbers

Ondanks de negatieve geluiden rondom de Spelen zijn er veel visa aangevraagd om naar Sotsji te kunnen reizen. Die mensen willen sport zien en besteden niet zoveel aandacht aan de negatieve kanten. De Openingsceremonie was indrukwekkend en van mislukte Spelen kan dan ook niet gesproken worden. De sportieve prestaties maken een belangrijk deel van het succes van de Spelen uit. Pas als er een aanslag had plaatsgevonden of als Rusland geen medailles had gewonnen, dan zou er sprake zijn geweest van mislukte Spelen. De aanslagen kwamen niet en de Russische sporters deden wat er van hen werd verwacht: ze haalden de meeste medailles van alle deelnemende landen. Ze wonnen 33 medailles, waarvan 13 gouden medailles.

Slotceremonie

De Slotceremonie was fantastisch en daarmee worden de Spelen van Sotsji bijgeschreven in de boeken als geslaagd.

Doping

Twee jaar na de Spelen, in 2016, komt er een grote smet op het sportieve evenement. Het blijkt dat tientallen Russische atleten, onder wie vijftien medaillewinnaars, hun sport tijdens de Olympische Winterspelen in Sotsji bedreven onder invloed van doping. Er was een speciaal dopingprogramma opgezet dat was georganiseerd door de staat. Het moest ervoor zorgen dat de Russen in Sotsji veel medailles zouden halen. Er werd een cocktail ontwikkeld van drie anabole steroïden, die gemend werden met alcohol. Voor de mannen was dat whiskey en voor de vrouwen Martini. Ze werden niet betrapt omdat er werd gesjoemeld met de urinemonsters. De schone urine was al maanden van tevoren verzameld en stond klaar op de plank. Toenmalige directeur van het Russische antidopinglaboratorium, Grigori Rodtsjenkov, was de spil van het dopingprogramma. Hij klapte uit de school tegen de New York Times en verhuisde uit angst voor Poetin naar Los Angeles. Die angst was gestoeld op het feit dat twee van zijn collega's plotseling en kort na elkaar overleden aan een hartaanval. Een van hen zou op het punt hebben gestaan om zijn verhaal te doen aan de media. Rusland weerspreekt het bestaan van het dopingprogramma.

Lees verder

• Olympische Spelen – Pieter-Jan Postma
• Olympische Spelen 2012 in Londen - Goud voor Epke Zonderland
• Olympische Spelen in Londen – Marit Bouwmeester
• Sven Kramer – het boek Sven van Johan Boef
• Olympische Winterspelen in Sotsji – Openingsceremonie